Bệnh tay chân miệng là bệnh truyền nhiễm cấp tính do vi rút thuộc nhóm Enterovirus gây ra. Bệnh tay chân miệng lây từ người sang người qua đường tiêu hóa hoặc tiếp xúc với nước bọt, dịch tiết mũi họng, các bọng nước vỡ của người bệnh Xem chi tiết
Hội chứng hô hấp Trung Đông (MERS) là bệnh hô hấp do một loại virus loại coronavirus mới gây ra. Virus này có nhiều chủng loại khác nhau gây ra các bệnh từ cảm lạnh thông thường đến hội chứng suy hô hấp cấp tính nặng (SARS). Sau đây là các thông tin cập nhất từ Tổ chức Y tế thế giới về dịch bệnh do virus MERS CoV gây ra. Hội chứng hô hấp Trung Đông (tên tiếng Anh là Middle East respiratory syndrome và tết viết tắt là MERS) là bệnh về đường hô hấp do virus coronavirus gây ra (hội chứng hô hấp Trung Đông coronavirus, hay MERS CoV) lần đầu tiên được phát hiện ở Ả Rập Xê Út vào năm 2012. Virus Coronavirus có nhiều chủng loại khác nhau gây bệnh trên người, từ cảm lạnh thông thường đến hội chứng suy hô hấp cấp tính nặng (SARS). Ước tính có khoảng 35% bệnh nhân nhiễm MERS-CoV đã tử vong. Từ năm 2012, MERS đã xuất hiện ở 27 quốc gia trên toàn thế giới với khoảng 80% trường hợp của con người được báo cáo bởi Vương quốc Ả Rập Xê Út. Các trường hợp được xác định bên ngoài Trung Đông là những người bị nhiễm bệnh ở Trung Đông và đi đến các quốc gia khác. Virus MERS được truyền chủ yếu từ động vật sang người, nhưng cũng có thể truyền từ người sang người. Từ động vật truyền sang con ngườiMERS-CoV là một loại virus lây truyền bệnh, có nghĩa là nó được truyền giữa động vật và người. Các bằng chứng khoa học cho thấy rằng con người bị nhiễm bệnh thông qua tiếp xúc trực tiếp hoặc gián tiếp với lạc đà bị nhiễm bệnh. Virus MERS (được viết là MERS-CoV) đã được tìm thấy trên lạc đà ở một số quốc gia, bao gồm Ai Cập, Oman, Qatar và Ả Rập Xê Út. Bên cạnh đó, có nhiều bằng chứng cho thấy MERS-CoV có thể lan rộng đến con lạc đà ở Trung Đông, Châu Phi và một số vùng ở Nam Á. Các động vật khác cũng có thể là vật chủ trung gian truyền bệnh, tuy nhiên các động vật như dê, bò, cừu, trâu, lợn và chim hoang dã không phải vật chủ của loại virus này. Truyền bệnh giữa người và ngườiMERS-CoV không dễ dàng lây truyền giữa người và người, trừ khi có tiếp xúc gần gũi, như nhân viên Y tế điều trị và chăm sóc cho bệnh nhân bị nhiễm bệnh nhưng không có biện pháp bảo hộ nghiêm ngặt. Trong khi đó, phần lớn các trường hợp MERS được báo cáo cho đến nay đã xảy ra trong các cơ sở chăm sóc sức khỏe, do đó, cho đến nay vẫn chưa có trường hợp lây nhiễm nào từ người sang người được phát hiện ở bất cứ đâu trên thế giới. Virus MERS được truyền chủ yếu từ động vật sang người, nhưng cũng có thể truyền từ người sang người Các triệu chứng điển hình của MERS bao gồm sốt, ho và/hoặc khó thở. Viêm phổi là triệu chứng phổ biến, tuy nhiên một số người bị nhiễm vi rút MERS nhưng lại không có triệu chứng. Các triệu chứng đường tiêu hóa như tiêu chảy, cũng tìm thấy ở một số người bệnh. Các trường hợp nghiêm trọng có thể dẫn tới suy hô hấp và người bệnh phải thở máy tại khoa hồi sức tích cực hoặc đơn vị chăm sóc đặc biệt. Một số bệnh nhân đã bị suy nội tạng, đặc biệt là thận hoặc sốc nhiễm trùng. Virus này gây ra bệnh nặng hơn ở những người có hệ miễn dịch suy giảm, người cao tuổi và người mắc các bệnh mãn tính như bệnh thận, tiểu đường, ung thư và bệnh phổi mãn tính. Tỷ lệ tử vong ở những người nhiễm vi rút MERS là khoảng 35%, tuy nhiên con số này có thể bị đánh giá quá cao do các trường hợp nhẹ có thể bị bỏ qua. Hiện tại chưa có vắc-xin hoặc phác đồ điều trị cụ thể cho MERS, tuy nhiên các nhà khoa học vẫn đang tiếp tục phát triển một số vắc-xin phòng bệnh do virus MERS gây ra. Phác đồ điều trị chủ yếu là điều trị hỗ trợ dựa trên tình trạng lâm sàng của mỗi người bệnh. Triệu chứng ban đầu của MERS thường dễ nhầm lẫn với viêm đường hô hấp cấp tính Không phải lúc nào cũng có thể xác định người bị nhiễm vi rút MERS do các triệu chứng ban đầu của bệnh không đặc hiệu và thường bị nhầm lẫn với các bệnh về đường hô hấp khác như viêm đường hô hấp cấp tính do các vi trùng khác gây ra. Vì lý do này, tất cả các cơ sở Y tế nên có các biện pháp phòng ngừa và kiểm soát nhiễm khuẩn. Điều quan trọng, bác sĩ cần hỏi về tiền sử du lịch của những người bị nhiễm trùng đường hô hấp để xác định xem gần đây họ có đến các quốc gia có bệnh do MERS-CoV đang lưu hành hay không và người đó có tiếp xúc với lạc đà trước đó không. Nếu bạn đã tiếp xúc gần gũi với người bị nhiễm MERS-CoV trong vòng 14 ngày qua mà không sử dụng các biện pháp phòng ngừa kiểm soát nhiễm trùng được khuyến cáo, bạn nên đến cơ sở Y tế càng sớm càng tốt để chẩn đoán sớm. Bất cứ ai tiếp xúc với trang trại, chợ, chuồng nên rửa tay trước và sau khi chạm vào động vật Để phòng ngừa chung, bất kỳ ai đến thăm trang trại, chợ, chuồng hoặc những nơi khác có động vật nên thực hành các biện pháp vệ sinh chung như rửa tay với nước sạch và xà bông trước và sau khi chạm vào động vật và tránh tiếp xúc với động vật bị bệnh. Việc tiêu thụ các sản phẩm động vật sống hoặc chưa nấu chín, bao gồm sữa và thịt, có nguy cơ nhiễm trùng cao từ nhiều loại vi sinh vật. Các sản phẩm động vật đã được chế biến bằng cách nấu chín hoặc thanh trùng đều an toàn để sử dụng, nhưng người tiêu dùng cũng cẩn thận để tránh lây nhiễm chéo với thực phẩm chưa nấu chín. Thịt lạc đà và sữa lạc đà là những sản phẩm bổ dưỡng có thể được sử dụng sau khi thanh trùng, nấu chín hoặc chế biến thông qua các phương pháp xử lý nhiệt khác. Cho đến khi đã hiểu nhiều hơn về MERS-CoV, những người mắc bệnh tiểu đường, suy thận, bệnh phổi mãn tính và những người bị suy giảm miễn dịch là đối tượng có nguy cơ cao mắc bệnh nặng do nhiễm MERS-CoV. Đặc biệt là ở Trung Đông, nhóm người này nên tránh tiếp xúc với lạc đà, uống sữa lạc đà hoặc nước tiểu lạc đà, không nên ăn thịt chưa được nấu chín. Trang trại lạc đà và công nhân lò mổ nên thực hành vệ sinh cá nhân tốt, bao gồm rửa tay thường xuyên, bảo vệ mặt và mặc quần áo bảo hộ. Sau khi sử dụng, các vật dụng bảo hộ cần được loại bỏ ngay và vệ sinh hằng ngày. Công nhân cũng nên tránh để các thành viên trong gia đình tiếp xúc với quần áo, giày dép hoặc các vật dụng lao động đã tiếp xúc với lạc đà hoặc các chất bài tiết lạc đà. Động vật ốm cần được tiêu hủy và không nên được giết mổ để tiêu thụ. Nguồn: WHO Xem thêm: XEM THÊM:
Bài dịch và tổng hợp bởi Tiến sĩ Nguyễn Hồng Thanh - Viện nghiên cứu Tế bào gốc và Công nghệ gen Vinmec MERS là chữ viết tắt của cụm từ Middle East Respiratory Syndrome, tạm dịch là “Hội chứng hô hấp Trung Đông” xảy ra vào năm 2012, gây ra suy hô hấp cấp dẫn tới tử vong ở nhiều nước trên thế giới. MERS có thể lây từ người sang người, đặc biệt tại vùng dịch, trong môi trường bệnh viện và các cơ sở chăm sóc sức khỏe khác. Tính từ tháng 6 năm 2012 tới 30 tháng 6 năm 2019, đã có 2449 trường hợp được xác định dương tính với virus MERS-CoV gây hội chứng hô hấp Trung Đông. Trong đó, có tới 84% các trường hợp được ghi nhận tại Ả rập Xê-út. MERS-CoV đã lây lan ra 27 quốc gia thuộc khu vực Trung Đông, Bắc Phi, Châu Âu, Châu Á và Mỹ. Tới thời điểm báo cáo tháng 1 năm 2019, trên toàn thế giới đã có tổng số 845 ca tử vong do MERS, chiếm 34,5% số ca nhiễm bệnh. Virus MERS-CoV, thuộc họ Coronaviridae, có khả năng lây nhiễm và gây bệnh cho người, động vật có vú và một số loài chim. Virus gây dịch MERS được xác định là chủng coronavirus mới có khả năng gây bệnh viêm đường hô hấp cấp tiến triển nhanh chóng trên người, đặc biệt ở người già và trẻ nhỏ, những người có thể trạng yếu hoặc đang mắc các bệnh mãn tính khác. MERS-CoV được xác định là khác tất cả các chủng coronavirus đã được tìm thấy ở người, và cũng khác so với chủng SARS-CoV gây dịch SARS năm 2002-2003. Tuy nhiên, tương tự như SARS-CoV, MERS-CoV cũng có nguồn gốc từ dơi lây nhiễm sang người qua động vật trung gian là lạc đà. Coronavirus gây bệnh MERS với các protein hình vương miện trên bề mặt (nguồn: www.intelligenliving.com) Rất nhiều trường hợp được xác định dương tính với MERS-CoV đã tiến triển nhanh thành các bệnh đường hô hấp nghiêm trọng, đặc biệt gây viêm phổi nặng. Các triệu chứng gồm có sốt, ho và khó thở. Ngoài ra cũng có thể có nhiều triệu trứng đã được báo ở một vài trường hợp gồm đau và nhức mỏi cơ, tiêu chảy, nôn mửa. Ghi nhận một số trường hợp được xác định dương tính, tuy nhiên không có biểu hiện triệu chứng của bệnh do MERS-CoV hoặc chỉ biểu hiện triệu chứng ở mức độ nhẹ. Các trường hợp này đã được chỉ định kiểm tra do có tiếp xúc gần với các trường hợp bệnh nặng. Đã có các bằng chứng cho thấy, MERS-CoV có nguồn gốc ban đầu từ dơi, đã lây nhiễm sang người thông qua lạc đà. Một nhóm các nhà nghiên cứu đa quốc gia gồm Đức, Anh, Nga và Ả rập Xê-út đã tìm thấy MERS-CoV tồn tại ở gần 23% nhóm lạc đà nghiên cứu tại Ả rập Xê-út, cho thấy tỉ lệ xuất hiện virus cao và nguy cơ cao đối với những người chăm sóc lạc đà. Nhóm nghiên cứu cũng tìm ra rằng, MERS-CoV xuất hiện nhiều hơn ở nhóm lạc đà có nguồn gốc nội địa Ả rập Xê-út, so với nhóm lạc đà có nguồn gốc nhập khẩu từ châu Phi (Azhar 2014; El-Kafrawy 2019). Do vậy, WHO đã đưa ra khuyến cáo về việc lây nhiễm MERS-CoV từ lạc đà sang người ở bán đảo Ả rập với nguy cơ lây nhiễm từ người sang người, chủ yếu trong bệnh viện hoặc cơ sở y tế khác, chủ yếu ở Ả rập Xê-út vẫn tiếp tục diễn ra. Ngoài ra, tồn tại nguy cơ lây lan ra cộng đồng thông qua các hoạt động thông thương, du lịch giữa các nước trong khu vực và trên thế giới. Chưa có bằng chứng rõ ràng cho việc virus có thể lây nhiễm từ người bị nhiễm nhưng chưa có biểu hiện bệnh sang cho người lành. Lạc đà, động vật trung gian truyền MERS-CoV sang người (nguồn: alarabiya.net) Chẩn đoán qua triệu chứng lâm sàng (theo hướng dẫn của Bộ Y tế):
Ca bệnh nghi ngờ:
Ca bệnh có thể:
Ca bệnh xác định:
Chẩn đoán phân biệt: Bệnh cảnh lâm sàng do Mers-CoV gây ra gồm nhiều triệu chứng khác nhau, nhưng chủ yếu là suy hô hấp cấp và suy thận cấp, vì vậy cần phải phân biệt với các trường hợp sau:
Điều trị Với các ca bệnh nghi ngờ hoặc có thể đều phải được khám tại bệnh viện, được làm xét nghiệm đặc hiệu để chẩn đoán xác định nguy cơ lây nhiễm MERS-CoV. Với các ca bệnh đã xác định nhiễm MERS-CoV, cần phải nhập viện theo dõi và cách ly hoàn toàn. Chưa có thuốc điều trị đặc hiệu, vì vậy chủ yếu chỉ điều trị triệu chứng, phát hiện và xử lý kịp thời tình trạng suy hô hấp, suy thận. Nguồn: WHO, CDC, PUBMED, CLINIALTRIAL.GOV XEM THÊM:
MERS-CoV thuộc họ Coronavirus - Coronatrong tiếng Anh có nghĩa là gì? Có mấy loại corona virus? XEM THÊM: |
