"Tốt gỗ hơn tốt nước sơn" đó là câu thành ngữ thường được dùng để đánh giáth thực chất của một vật nào đó thậm chí nói bóng cả về con người. Nghĩa là bản chất tốt đẹp bên trong luôn được đánh giá cao hơn sự hào nhoáng bên ngoài. Bạn đang sở hữu một chiếc ôtô có kiểu dáng bề ngoài rất bắt mắt nhưng khi điều khiển thì rất lẩm cẩm. Đạp ly hợp, vào số mà bạn phải “nghiến răng” mới đạp hết hành trình còn vào số nghe kêu “kèng kẹc” thì chắc chắn bạn phải đối
đầu với sự cố của bộ ly hợp (bộ côn) trên xe. Những triệu chứng sự cố của bộ ly hợp Trong hệ thống truyền lực, bộ ly hợp là cầu nối trung gian giữa động cơ với hộp số và cầu chủ động. Khi bộ ly hợp gặp sự cố thì việc điều khiển xe sẽ gặp nhiều khó khăn thậm chí xe sẽ không hoạt động được. Bộ ly hợp thường mắc một số triệu chứng hỏng hóc sau đây. Bàn đạp ly hợp nặng hơn bình thường: Cảm nhận đầu tiên khi điều khiển một chiếc xe thường là côn, số có nhẹ nhàng hay không. Nếu xe bạn dùng bộ trợ lực côn mà khi vào số bạn phải "nghiến răng" để đạp côn thì có thể là do hệ thống điều khiển ly hợp của bạn bị thiếu dầu. Cách xử lý tốt nhất là bạn đưa xe vào gara để bổ xung dầu vào hệ thống. Động cơ bị rung, giật mạnh khi nhả bàn đạp ly hợp: Sau khi cài số và buông chân ly hợp, động cơ bị giật và rung động rất mạnh, sự nối kết của bộ ly hợp không êm. Khi điều này xảy bạn nên nhanh chóng đưa xe vào ga ra kiểm tra vì rất có thể chỉnh chân côn không chuẩn hoặc có thể do có một chi tiết nào đó của bộ ly hợp bị vỡ, ví dụ gãy các lò xo giảm chấn, bàn ép bị nứt… Khó vào số: Khi đạp hết khoảng chạy của bàn đạp ly hợp nhưng vào số vẫn khó, bộ ly hợp không cắt dứt khoát. Sự cố này thường xảy ra khi điều chỉnh sai hành trình tự do của bàn đạp. Bị rung bàn đạp ly hợp: Hiện tượng này được cảm nhận khi ta ấn nhẹ chân lên bàn đạp ly hợp lúc động cơ đang nổ. Nếu nhấn mạnh chân hơn thì bàn đạp ly hợp hết chấn rung. Điều đó báo hiệu hỏng hóc có thể là do sai sót khi lắp ráp đĩa ly hợp khônsg chuẩn nên bị dịch chuyển ở mỗi vòng quay. Hiện tượng này khiến ly hợp bị mài mòn nhanh chóng. Đĩa ly hợp nhanh mòn:Do tình trạng trượt giữa đĩa ly hợp với mặt bánh đà và bàn ép. Do người lái có thới quen gác chân lên bàn đạp ly hợp lúc xe đang chạy sẽ làm cho đĩa chóng mòn hoặc hay có thói quen đi số cao rà côn để đạt tốc độ chậm mà không chịu về số thấp Có tiếng kêu nhẹ khi đạp bàn đạp ly hợp:Vòng bi “T” (vòng bi dùng để ngắt ly hợp) bị mòn, hỏng hoặc thiếu mỡ bôi trơn nên phát ra tiếng kêu khi ta ấn vào bàn đạp ly hợp. Thông thường khi gặp những sự cố trên bạn nên đưa xe vào các ga ra để điều chỉnh, sữa chữa nhưng vẫn nên chú ý kiểm tra bộ ly hợp hoạt động có tốt không, hành trình tự do của bàn đạp ly hợp được điều chỉnh đúng chưa. Có thể kiểm tra một cách rất đơn giản như sau: Khởi động động cơ, cài số, nhả 1/2 hành trình bàn đạp ly hợp thấy xe chuyển động êm, không “giật cục” và khi tăng ga xe “vút nhanh” chứng tỏ bộ ly hợp được điều chỉnh và sửa chữa tốt. Kiểm tra chất lượng bộ ly hợp trên xe như thế nào? Thông thường để kiểm tra xem tình trạng làm việc của ly hợp còn người ta thường làm theo cách sau: - Khởi động động cơ, kéo phanh tay, nhấn bàn đạp ly hợp và cài số 4, buông từ từ chân ly hợp đồng thời tăng nhẹ ga. Nếu bộ ly hợp làm việc động cơ sẽ bị chết máy khi ta buông hết chân nối khớp ly hợp, ngược lại động cơ vẫn nổ bình thường chứng tỏ đĩa côn bị trượt quay do mòn. - Khởi động động cơ, nhấn bàn đạp ly hợp, cài số 1, nhả ly hợp đồng thời tăng ga, nếu nghe tiếng máy òa lên và xe dịch chuyển kém hoặc xe dịch chuyển nhưng gia tốc ban đầu không tốt, hiện tượng này thường là do lá côn mòn. - Một cách nữa là thử xe trên đường và xe chở đầy tải khi lên dốc mặc dù đã về số thấp nhưng gia tốc xe kém đồng thời máy gào lên, điều này chứng tỏ đĩa ly hợp cũng bị mòn. Trên đây là một số cách kiểm tra thường được dùng, tuy nhiên muốn kiểm tra chính xác tình trạng bộ ly hợp thì hãy đưa xe vào các ga ra. Tại đây sẽ có những thiết bị chuyên dùng đảm bảo đánh giá chính xác tình trạng bộ ly hợp trên xe của bạn. Xe360.vn (Theo OTXM) bề mặt tấm ma sât với bánh đà ,với đĩa ép . Sự trượt gây nên mài mòn tấm ma sát nung nóng các chi tiết xung quanh :bánh đà đĩa ép lò xo ép … Khi bị mài mòn tấm ma sát mỏng đi dưới tác dung của lò xo ép đĩa ép bị đẩy sát về phía bánh đà , làm giảm khe hở giữa bạc mở và đòn mở hành trình tự do của bàn đạp sẽ giảm nhỏ, nếu không tiến hành điều chỉnh lại khe hở của bạc mở và đòn mở thì bạc mở và đòn mở luôn tỳ sát vào nhau gây lên hiện tượng ly hợp luôn mở nhẹ , khi đó hành trình tự do bàn đạp ly hợp không còn nữa và ly hợp luôn không đóng hoàn toàn gây nên hiện tượng trượt ly hợp thường xuyên. Đồng thời với sự trượt các bề mặt làm việc là : quá trình tăng nhiệt độ ly hợp, nếu sự trượt xảy không thường xuyên nhiệt độ đảm bảo cân bằng bởi việc nung nóng nhẹ các chi tiết và thoát ra môi trường xung quanh . Khi sự trượt tăng lên nhiệt không kịp thoát ra ngoài môi trường gây nóng ly hợp, nếu sự trượt và nhiệt độ tăng quá thì có thể dẫn tới cháy ly hợp và các tấm ma sát khi tấm ma sát bị mài mòn , trên các đĩa bi động sử dụng phương pháp tán đinh liên kết , có thể gây nên va chạm giữa đinh tán và bánh đà đĩa ép thành các vết hằn sâu giảm bề mặt tiếp xúc của các bề mặt ma sát tăng sự trượt ly hợp khi tấm ma sát bị mài mòn còn gây giảm lực ép của lò xo ép , momen truyen qua l hợp bị giảm nhỏ , khi chở đầy tải và chuyển đọng với vận tốc cao ly hợp sẽ bi trượt không thể thực hiện được vận tốc lớn nhất của oto - Lò xo ép bi yếu hoặc gãy Lò xo xoắn ốc dạng trụ bố trí xung quanh hay hay lò xo đĩa có 1 đầu tựa vào vỏ bàn ép một đầu tựa vào đĩa ép , khi ly hợp làm việc một phần nhỏ nhiệt truyền từ đĩa ép sang lò xo , nung nóng lò xo ,đồng thời do tính chất biến dang đàn trễ của lò xo , sau thời gian dài làm việc , lò xo sẽ bị giảm đọ SVTH: Vũ Văn Hợp __Lớp 60CD05 -27- cứng làm khả năng truyen động momen bị suy giảm khả năng truyền momen tương tự như khi lò xo bị yếu và kèm theo tiếng ồn khi ly hợp quay với chạm vào các chi tiết xung quanh. - Đĩa ma sát bị dinh dầu hoặc bị chai cứng Ly hợp ma sát khô làm việc trong điều kiện khô không chi phép dính dầu mỡ ,việc dính dầu mỡ do sự nung nóng các ổ bi gây chảy mỡ , hỏng các phớt che dầu trong hộp số làm dầu chảy sang buồng ly hợp , dầu mỡ có thể dính vào bề mặt ma sát , gây giảm hệ số ma sát , do vậy momen truyền ly hợp bị giảm , nếu lượng dầu dính ít có thể văng ra nhờ lực ly tâm và một phần được sấy khô song với một lượng lớn gây trượt ly hợp khi làm việc xuất hiện mùi cháy khét của dầu mỡ. - Bàn đạp ly hợp không có hanh trình tự do , thể hiện xe kéo tải kém ly hợp bị nóng. Cách khắc phục : Kiểm tra hành trình tự do của bàn đạp li hợp nếu rất nhỏ hoặc không có khe hở thì điều chỉnh hành trình tự do bàn đạp. Kiểm tra bề mặt li hợp xem có bị dính dầu do chảy dầu từ phớt dầu phía trước hộp số, nếu bị dính dầu thi thận trọng lau sạch dầu trên li hợp kiểm tra phớt dầu trước của hộp số nếu mòn thì thay thế. Nếu li hợp bị mòn hoặc cháy thì thay thế. Kiểm tra lò xo nén li hợp hoặc lò xo đĩa nếu mòn yếu thi thay thế. 2.1.2 __Li hợp ngắt không hoàn toàn Hiên tượng : sang số khó, gây va đập ở hộp số Nguyên nhân : SVTH: Vũ Văn Hợp __Lớp 60CD05 -28- - Hành trình tự do của bàn đạp quá lớn - Đĩa ma sát hoăc đĩa ép bị vênh Sự cong vênh đĩa bi động có thể xảy ra nếu khi đĩa bị nung nóng bởi nhiệt độ đồng thời có va chạm mạnh theo phương dọc trục ( do đóng mở ly hợp đột ngột), do sai sót khi lắp rắp ,thay thế đĩa bị động do các đầu đòn mở không đồng phẳng hay nhiệt luyện chế tạo lò xo đĩa không đều Sai lệch khe hở bạc mở đòn mở Sai lệch khe hở bạc mở đòn mở xuất hiện từ việc điều chỉnh không đúng vị trí của các đòn điều khiển bên ngoài , do lắp rắp sau sửa chữa do hỏng bạc mở gây ảnh hương trực tiếp đến hành trình tự do - Ổ bi T bị kẹt hoặc rơ Cách khắc phục : Kiểm tra chiều cao của bàn đạp li hợp nếu chiều cao qua thấp thì điều chỉnh lại bàn đạp. Kiểm tra hành trình tự do của bàn đạp nếu hành trình tự do quá rộng thi điều chỉnh hanh trình tự do bàn đạp. Kiểm tra đĩa li hợp nếu đĩa ma sát hoặc đĩa ép bị mòn hỏng hoặc cong vênh thì thay thế. Làm sạch moay ơ, tra dầu cho then hoa. Tán lại đinh tán hoặc thay mới. 2.1.3 __Li hợp đóng đột ngột Hiện tượng :Nhả côn từ từ nhưng xe chuyển động vẫn cứ bị giật Nguyên nhân : - Đĩa ma sát mất tính đàn hồi lò xo giảm chấn bị liệt SVTH: Vũ Văn Hợp __Lớp 60CD05 -29- - Do lái xe nhả nhanh bàn đạp ly hợp - Then hoa moay-ơ đĩa ly hợp bi mòn - Mối ghép giữa đĩa ma sát và moay-ơ bị lỏng - Bộ phận thủy lực có bọt khí hoặc mức dầu không đầy đủ Cách khắc phục : Kiểm tra bổ xung dầu xả bọt khí, thay đổi cách đạp nhả ly hợp cho hợp lý Kiểm tra moay ơ đĩa ma sát nếu hỏng thì thay thế. 2.1.4__Ly hợp phát ra tiếng kêu Biểu hiện : Khi làm việc ly hợp phát ra tiếng kêu tiếng gõ Nguyên nhân : - Nếu có tiếng gõ lớn chứng tỏ bị dơ lỏng bánh đà, bàn ép, hoặc hỏng bi đầu trục - Khi thay đổi đột ngột vòng quay động cơ có tiếng va kim loại chứng tỏ khe hở bên then hoa quá lớn ( then hoa bi dơ ) - Nếu có tiếng trượt mạnh theo chu kỳ : Đĩa bị động bị cong vênh. - Ở trạng thái ổn định có tiếng va nhẹ chứng tỏ dầu đòn mở va nhẹ với bạc bi T - Các đinh tán của đĩa ma sát bị hỏng Cách khác phục : Thay thế các chi tiết mòn(đĩa ma sát,bi tê…),tra dầu vào ổ bi đỡ trong hốc đuôi trục khủy.Định lại tâm cho động cơ và hộp số, điều chỉnh lại lò xo màng SVTH: Vũ Văn Hợp __Lớp 60CD05 -30- 2.1.5__Chấn rung bàn đạp ly hợp Hiện tượng : Khi ta ấn nhẹ chân lên bàn đạp li hợp lúc động cơ đang nổ thi rung, nếu ấn mạnh chân thì hết rung. Hiện tượng này báo hiệu hỏng hóc cần kịp thời sủa chữa, nếu không sẽ dẫn đến hỏng nặng Nguyên nhân: - Động cơ và hộp số lắp không thẳng hàng ( không đồng trục). Trong trường hợp này đĩa li hợp và các chi tiết khác sẽ dịch chuyển vào ra ở mỗi vòng quay dẫn đến các chi tiết của ly hợp bị mòn nhanh - Bánh đà bị đảo, bị lệch tâm gây chấn rung cho bàn đạp li hợp. Cách khắc phục : Điều chỉnh lại độ đồng tâm giữa động cơ và hộp số, thay thế đĩa ma sát hoặc đĩa ép bị cong vênh. Kiểm tra lại vị trí lắp ghép của bánh đà nếu không đúng cần chỉnh lại. 2.1.6__Động cơ bị rung, giật mạnh khi nhả bàn đạp ly hợp Biểu hiện : Sau khi cài số và buông chân ly hợp, động cơ bị giật và rung động rất mạnh, sự kết nối của bộ ly hợp không êm. Nguyên nhân : - Do điều chỉnh bàn đạp không chuẩn - Nứt vỡ bàn ép - Gãy các lò xo giảm chấn Rãnh then hoa của trục ly hợp và moay ơ tấm ma sát bị mòn Đinh tán của tấm ma sát bị long - Đĩa ma sát dính nước, mỡ hoặc không di chuyển tự do được trên rãnh dọc trục của trục ly SVTH: Vũ Văn Hợp __Lớp 60CD05 -31- Cách khắc phục : Làm sạch tấm ma sát hoặc thay tấm ma sát mới. Kiểm tra mối ghép đinh tán, độ đàn hồi của cao su giảm chấn. 2.1.7__Không mở được li hợp Hiện tượng : Khi đạp bàn đạp ly hợp,không mở,ngắt được ly hợp. Nguyên nhân: Chủ yếu là đĩa ma sát ( đĩa bị động) bị dính chặt vào bánh đà do nước vào hoặc xe để lâu không sử dụng, Bi T bi kẹt, dầu thủy lực bị rò mất áp … Cách khắc phục: . Kiểm tra đĩa ma sát nếu có nước thì lau sạch,tra mỡ vào các đầu bi T 2.1.8 __Đĩa ma sát mòn nhanh Hiên tượng : Đĩa ma sát nhanh bị ăn mòn làm giảm khả năng làm việc của ly hợp. Nguyên nhân: - Do trạng thái trượt giữa ly hợp với mặt bánh đà và mâm ép,vì vậy nếu người lại xe có thói quen đặt chân lên bàn đạp ly hợp lúc xe đang chạy sẽ làm cho đĩa ma sát chóng mòn. - Lò xo yếu, gãy hoặc không đủ sức ấn mâm ép áp dính đĩa ma sát vào bánh đà - Mâm ép hoạc đĩa ma sát bị cong vênh, lệch tâm - Hành trình tự do của bàn đạp không có hoạc không đủ làm cho ly hợp bị trượt dẫn đến chóng mòn. SVTH: Vũ Văn Hợp __Lớp 60CD05 -32- Cách khắc phục : -Bỏ thói quen đặt luôn đặt chân lên bàn đạp ly hợp - Thay thế mâm ép, đĩa ma sát, lò xo nếu bị cong vênh hoặc quá mòn - Điều chỉnh lại hành trình tự do của bàn đạp 2.2__Hướng dẫn sử dụng các thiết bị 2.2.1__Chú ý khi sử dụng thiết bị Súng hơi : Hình 2.2: Súng hơi Khi sử dụng sung hơi ta cần chú ý vặn kín đường hơi, bắn nấc nhỏ sau đó bắn chặt thì bắn nấc to với bắn ôc và và ngược lại với tháo ốc ra, tránh hiện tương cháy ren bulong, ecu Cần siết lực SVTH: Vũ Văn Hợp __Lớp 60CD05 -33- Hình 2.3: Cần siết lực Khi sử dụng cần siết lực cần chú ý lực siết của bulong, siết lực từ thấp tới cao, mỗi lần tăng lực từ 1,5 đến 2 kg CHƯƠNG 3 XÂY DỰNG QUY TRÌNH CÔNG NGHỆ 3.1 __Xây dựng quy trình công nghệ chẩn đoán Ly Hợp 3.1.1__ Nội dung chẩn đoán Chẩn đoán các hư hỏng hệ thống ly hợp Ly hợp bi trượt Ly hợp ngắt không hoàn toàn Ly hợp đóng đột ngột Ly hợp phát ra tiếng kêu Chấn rung bàn đạp ly hợp Động cơ bị rung giật mạnh khi nhả bàn đạp ly hợp Không mở được ly hợp Đĩa ma sát nhanh mòn 3.1.2 __Lập quy trình chuẩn đoán Ly hợp Kiểm tra hành trình bàn đạp ly hợp Kiểm tra hành trình bàn đạp ly hợp bao gồm hành trình tự do và hành trình toàn bộ. SVTH: Vũ Văn Hợp __Lớp 60CD05 -34- |
