I. TÍNH SỐ GIAO TỬ VÀ HỢP TỬ HÌNH THÀNH 1. Số giao tử được tạo từ mỗi loại tế bào sinh giao tử: Qua giảm phân: - Một tế bào sinh tinh tạo ra 4 tinh trùng - Một tế bào sinh trứng tạo ra 1 trứng và 3 thể định hướng Do đó:
- Số tinh trùng tạo ra = số tế bào sinh tinh x 4 - Số tế bào trứng tạo ra = số tế bào sinh trứng - Số thể định hướng (thể cực) = số tế bào sinh trứng x 3 2. Tính số hợp tử: Trong quá trình thụ tinh, một trứng (n) kết hợp với 1 tinh trùng (n) tạo ra hợp tử (2n)
Số hợp tử = số tinh trùng thụ tinh = số trứng thụ tinh 3. Hiệu suất thụ tinh Là tỉ số phần trăm giữa giao tử được thụ tinh trên tổng số giao tử được tạo ra.
II. TÍNH SỐ LOẠI GIAO TỬ VÀ HỢP TỬ KHÁC NHAU VỀ NGUỒN GỐC VÀ CẤU TRÚC NST 1. Tính số loại giao tử khác nhau về nguồn gốc và cấu trúc NST: Gọi n là số cặp NST của tế bào được xét - Nếu trong giảm phân không có hiện tượng tiếp hợp và trao đổi chéo dẫn đến hoán vị gen trong cùng một cặp NST kép tương đồng:
Số giao tử có nguồn gốc và cấu trúc NST khác nhau là: 2n - Nếu trong giảm phân có hiện tượng tiếp hợp và trao đổi chéo dẫn đến hoán vị gen ở m cặp NST kép tương đồng (mỗi cặp NST kép trao đổi chéo xảy ra ở một điểm):
Số giao tử có nguồn gốc và cấu trúc NST khác nhau là: 2n + m 2. Số kiểu tổ hợp giao tử: Số kiểu tổ hợp giao tử= số gt ♂ x số gt ♀
III. TÍNH SỐ NST MÔI TRƯỜNG CUNG CẤP CHO QUÁ TRÌNH TẠO GIAO TỬ 1. Số NST môi trường cung cấp cho các tế bào sinh giao tử giảm phân tạo giao tử: - a tế bào sinh tinh trùng (mỗi tế bào chứa 2n NST) giảm phân tạo 4a tinh trùng đơn bội (n). - a tế bào sinh trứng (mỗi tế bào chứa 2n NST) giảm phân tạo a trứng và 3a thể cực đều đơn bội (n). Vậy: + Số NST chứa trong a tế bào sinh tinh trùng hoặc a tế bào sinh trứng ở giai đoạn sinh trưởng: a × 2n + Số NST chứa trong tất cả tinh trùng hoặc trong các trứng và các thể cực được tạo ra: 4a × n= 2a × 2n + Số NST môi trường cung cấp cho a tế bào sinh giao tử giảm phân tạo giao tử:
2a × 2n - a × 2n = a × 2n 2. Số NST môi trường cung cấp cho cả quá trình phát sinh giao tử từ các tế bào sinh dục sơ khai Giả sử có a tế bào sinh dục sơ khai nguyên phân x lần liên tiếp (ở vùng sinh sản), tạo ra a x 2x tế bào con, sau đó đều trở thành các tế bào sinh giao tử (ở vùng sinh trưởng) và đều chuyển sang vùng chín giảm phân tạo giao tử. → Tổng số giao tử (và số thể cực nếu có) là: 4a × 2x Ta có: - Tổng số NST chứa trong a tế bào sinh dục sơ khai lúc đầu là: a × 2n - Tổng số NST chứa trong toàn bộ các giao tử (kể cả các thể định hướng nếu có) là: 4a × 2x × n = 2 × 2x × a × 2n - Tổng số NST môi trường cung cấp cho a tế bào sinh dục sơ khai tạo giao tử:
2 × 2x × a × 2n – a × 2n = (2 × 2x - 1) × a × 2n
* thaytoi.vn khuyến cáo: Bạn đọc nên xem ngang điện thoại, trình duyệt CốcCốc để bài viết hiển thị được đẹp hơn *Hiện tại Website đang trong giai đoạn chạy thử nghiệm (phát triển các chức năng mà chưa phát triển nội dung trên website). Mong các bạn khi truy cập vào website bình luận "tế nhị-lịch sự". *Mọi góp ý và phản ánh về nội dung(đặc biệt là bản quyền-lấy đáp án-bài giải chi tiết các câu luyện tập), báo lỗi bài đăng, … bạn đọc để lại tại phần bình luận hoặc liên hệ theo số điện thoại(Zalo): 0. 898. 707. 868 * Tất cả các đề của thaytoi.vn được sưu tầm từ các nguồn đề thực tế đã thi của các trường THPT (hoặc các sở giáo dục vào đào tạo) * Đề được sắp xếp lại theo chủ quan của thaytoi.vn (vị trí câu hỏi được sắp xếp theo phân phối chương trình: học đến bài bao nhiêu thì có thể làm được dựa trên cơ bản đáp án đúng đưa ra) để cho người đọc/học tiện theo dõi trong quá trình dạy-học. Tuy nhiên, có thể một số câu không theo quy luật trên. MỤC LỤC BÀI VIẾT(CLICK ĐỂ DI CHUYỂN NHANH ĐẾN NỘI DUNG TƯƠNG ỨNG) PHẦN I. NỘI DUNG VIDEO (đang cập nhật)PHẦN II-TÍNH SỐ GIAO TỬ ĐỰC, CÁI-THỂ CỰC VÀ SỐ HỢP TỬ TẠO RA 1. Tổng quát 2. Số giao tử được tạo từ mỗi loại tế bào sinh giao tử 3. Tính số hợp tử tạo ra 4. Hiệu suất thụ tinh 5. Bài tập minh họa PHẦN I. NỘI DUNG VIDEO (đang cập nhật) PHẦN II-TÍNH SỐ GIAO TỬ ĐỰC, CÁI-THỂ CỰC VÀ SỐ HỢP TỬ TẠO RA 1. Tổng quát -Giảm phân: Là quá trình phân chia tế bào sinh dục xảy ra ở vùng chín. -Giảm phân gồm hai giai đoạn là: Giảm phân I và giảm phân II. -Hai lần giảm phân chỉ có 01 lần nhân đôi ADN dẫn đến nhân đôi NST xảy ra ở kì trung gian trước khi tế bào bước vào giảm phân I. Kì trung gian của giảm phân chiếm thời gian nhiều nhưng không dài bằng kì đầu của giảm phân I trong giảm phân, kì đầu chiếm phần lớn thời gian của quá trình giảm phân. -Mỗi lần giảm phân cũng gồm 4 kì là: Kì đầu, kì giữa, kì sau, kì cuối với các diễn biến của NST tương tự như nguyên phân. -Kết quả của giảm phân: Từ một tế bào 2n NST đơn ban đầu tạo ra 4 tế bào n NST đơn với +Kết quả giảm phân 1: Tạo 2 tế bào n NST kép. +Giảm phân 2: *Tính từ kết quả giảm phân 1 thì từ 2 tế bào, mỗi tế bào n NST kép tạo 4 tế bào n NST đơn. *Tính từ 1 tế bào 2n NST đơn ban đầu tạo 4 tế bào, mỗi tế bào có n NST đơn. -Chú ý: +Tế bào sinh dưỡng chỉ có khả năng nguyên phân mà không có khả năng giảm phân. +Các tế bào sinh dục sơ khai thì vẫn có khả năng nguyên phân như tế bào sinh dưỡng và khi trưởng thành có khả năng giảm phân mà tế bào sinh dưỡng không có. +Trong tính toán ta chú ý đặc điểm tế bào sinh dục sơ khai hay đã trưởng thành để tính toán các yếu tố mà đề bài yêu cầu. +Thể cực hay còn gọi là thể định hướng. +Tế bào sinh giao tử tạo giao tử: Các tế bào sinh dục đã thành thục (té bào trưởng thành không nguyên phân được nữa mà chỉ tham gia vào giảm phân).2. Số giao tử được tạo từ mỗi loại tế bào sinh giao tử -Do trong giảm phân, từ 01 tế bào sinh dục trưởng thành ban đầu +Ở đực: Tạo 4 tinh trùng. +Ở cái: Tạo một trứng và ba thể cực. -Giả sử có a tế bào sinh dục +Nếu các tế bào đã trưởng thành tham gia giảm phân thì →Nếu là ở cá thể được: Số tinh trùng tạo ra = a × 4 (tinh trùng) →Nếu là ở cái: *Số tế bào trứng tạo ra = a (trứng). *Số thể định hướng = a × 3 (thể cực). +Nếu từ các tế bào sinh dục sơ khai Nếu a tế bào cùng nguyên phân x lần bằng nhau, tất cả các tế bào con tạo ra đều tham gia vào quá trình giảm phân thì→Nếu cơ thể đực: Số tinh trùng tạo ra là a.2x.4 = 4a.2x(tinh trùng) →Nếu cơ thể cái:*Số trứng tạo ra là: a.2x = a.2x(trứng) *Số thể cực tạo ra là: a.2x.3 = 3a.2x(thể cực) 3. Tính số hợp tử tạo ra -Hợp tử (2n) = Tinh trùng (n) × Trứng (n) -Vì mỗi hợp tử (2n) được tạo thanh do sự kết hợp của một tinh trùng (n) với một trứng (n) nên Số hợp tử = số tinh trùng thụ tinh = số trứng thụ tinh 4. Hiệu suất thụ tinh Là tỉ lệ % giao tử tạo ra được thụ tinh (hay hiệu suất thụ tinh là tỉ lệ % giao tử được thụ tinh trên tổng số giao tử tạo ra)5. Bài tập minh họa Ví dụ 1. Có 50 tế bào trải qua quá trình giảm phân. Tính a. Số tinh trùng được tạo ra nếu các tế bào trong cơ thể đực. b. Số trứng, thể cực tạo ra nếu các tế bào trong cơ thể cái. Bài làm a. Số tinh trùng được tạo ra nếu các tế bào trong cơ thể đực. a.4 = 50.4 = 200 (tinh trùng) b. Số trứng, thể cực tạo ra nếu các tế bào trong cơ thể cái. -Số trứng tạo ra là: a = 50 (trứng) -Số thể cực tạo ra là: 3.a = 3.50 = 150 (thể cực)Ví dụ 2. Có 3 tế bào sinh dục sơ khai cùng tham gia vào quá trình nguyên phân 5 lần. Tất cả các tế bào con tạo ra đều tham gia vào quá trình giảm phân tạo giao tử. Tính a. Số tinh trùng được tạo ra nếu các tế bào trong cơ thể đực b. Số trứng, thể cực tạo ra nếu tế bào trong cơ thể cái.Bài làm a. Số tinh trùng được tạo ra nếu các tế bào trong cơ thể đực là4.a.2x = 3.4.25 = 12.25 = 12.32 = 384 (tế bào) b. Số trứng, thể cực tạo ra nếu tế bào trong cơ thể cái. -Số trứng tạo ra làa.2x = 4.25 = 4.25 = 4.32 = 128 (tế bào) -Số thể cực tạo ra là3.a.2x = 3.3.25 = 9.25 = 9.32 = 278 (tế bào) Ví dụ 3. Giả sử một lợn mẹ trong một lần sinh được 12 lợn con. Biết hiệu suất thụ tinh của trứng là 80%, của tinh trùng là 5%. a. Tính số tế bào sinh tinh và số tế bào sinh trứng đã tạo ra ở lợn đực và cái. b. Tính số thể định hướng đã hình thành trong quá trình sinh trứng nói trên. →Số trứng thụ tinh = số tinh trùng thụ tinh = số hợp tử tạo ra = 12 -Vì hiệu suất thụ tinh của trứng là 80% nên số trứng đã tạo ra là 12×100/80 = 15 trứng. -Vì hiệu suất thụ tinh của tinh trùng là 5% nên số tinh trùng tạo ra là 12×100/5 = 240 tinh trùng. →Số tế bào sinh tinh là 240/4 = 60 tế bào b. Vì số tế trứng tạo ra là 15 trứng nên suy ra số tế bào sinh trứng là 15 (tế bào) →Số thể cực tạo ra là: a×3 = 15×3 = 45 (thể cực) |
