Mót rặn là cảm giác không thể tống hết phân ra ngoài hay bài xuất phân không hoàn toàn mặc dù đã rỗng phân. Triệu chứng mót rặn kéo dài khiến người bệnh khó chịu, mệt mỏi và ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống. Show
TỔNG QUAN VỀ TRIỆU CHỨNG MÓT RẶNThông thường, đau bụng buồn đi đại tiện là hoạt động sinh lý bình thường của con người, giúp cơ thể đào thải chất cặn bã ra ngoài. Tuy nhiên, khó đi đại tiện hay có triệu chứng mót rặn kéo dài là dấu hiệu bệnh lý tiêu hóa cần được thăm khám và điều trị kịp thời. Mót rặn là gì?Mót rặn là cảm giác chưa đi đại tiện hết dù trong ruột đã rỗng phân, người bệnh có thể cố gắng đi tiêu nhưng không được hoặc chỉ có một lượng ít phân ra ngoài. Triệu chứng mót rặn có thể kèm theo rặn nhiều, đau, co thắt hậu môn và gây khó chịu. Mót rặn tên tiếng anh là tenesmus là dấu hiệu ban đầu của bệnh nhân ung thư trực tràng.
NGUYÊN NHÂN GÂY TRIỆU CHỨNG MÓT RẶNNguyên nhân của chứng mót rặn vẫn chưa được xác định, nhưng các nhà nghiên cứu tin rằng tình trạng viêm hoặc kích ứng có thể kích thích hệ thần kinh soma (truyền cảm giác vật lý) và dây thần kinh tự chủ (điều chỉnh các cơn co thắt cơ trơn) trong đường ruột. Sự kích thích quá mức của các dây thần kinh này khiến người bệnh cảm thấy chưa đi tiêu hết dù trong ở ruột đã rỗng phân. Cảm giác mót rặn có thể kèm rặn nhiều, đau và co thắt hậu môn. Ngoài ra, tiêu chảy hoặc táo bón mạn tính có thể gây sẹo các mô đường ruột làm cho việc đi tiêu trở nên khó khăn và cảm thấy bài xuất phân không hoàn toàn. Các vết loét hoặc khối u xung quanh đại – trực tràng cũng có thể gây ra triệu chứng mót rặn. Các nguyên nhân khác
Trong một số trường hợp, mót rặn có thể là triệu chứng của một bệnh lý nghiêm trọng hoặc đe dọa tính mạng cần được chăm sóc y tế kịp thời, bao gồm:
\> Tham khảo thêm: Triệu chứng ung thư trực tràng và hậu môn Khi nào cần đến gặp bác sĩ thăm khám?Cô Bác, Anh Chị cần đến gặp bác sĩ tại cơ sở y tế uy tín khi xuất hiện các triệu chứng mót rặn kéo dài hơn vài ngày hoặc tái phát sau điều trị. Cô Bác, Anh Chị không nên tự mua thuốc uống hay cố gắng chịu đựng vì bệnh lý này kéo dài gây ra nhiều biến chứng bệnh lý khác, gây trở ngại đến chất lượng sống hằng ngày. Các triệu chứng có thể cho thấy tình trạng sức khỏe cần được thăm khám và điều trị, bao gồm:
CÁC TRIỆU CHỨNG KÈM THEO MÓT RẶNPhụ thuộc vào tình trạng sức khỏe, nguyên nhân gây triệu chứng mót rặn và mức độ tổn thương mà cơ thể sẽ xuất hiện thêm các triệu chứng đi kèm khác nhau. Các triệu chứng tiêu hóa có thể xảy ra cùng với mót rặnTriệu chứng mót rặn có nguyên nhân do các bệnh lý đường tiêu hóa thường xuất hiện cùng với các triệu chứng đi kèm. Các triệu chứng này sẽ thay đổi tùy theo tình trạng bệnh, bao gồm:
Các triệu chứng khác có thể xảy ra cùng với mót rặnMót rặn có thể đi kèm với các triệu chứng liên quan đến các bệnh lý bên ngoài đường tiêu hóa, bao gồm:
Các triệu chứng nguy hiểm cần cấp cứu ngayMột số triệu chứng nguy hiểm đến tính mạng cần đưa bệnh nhân đến bệnh viện để được chăm sóc y tế ngay lập tức khi các triệu chứng chỉ vừa xuất hiện, bao gồm:
Các triệu chứng nguy hiểm trên có thể là dấu hiệu của các bệnh lý tiêu hóa đã tiến triển nặng như áp xe hậu môn – trực tràng, nhiễm trùng đại tràng hoặc ung thư đại – trực tràng. Vì vậy, Cô Bác, Anh Chị cần đến gặp bác sĩ tại bệnh viện/phòng khám tiêu hóa sớm nhất để được chẩn đoán và đưa ra phương pháp điều trị phù hợp. CÁC PHƯƠNG TIỆN CHẨN ĐOÁN TRIỆU CHỨNG MÓT RẶNTriệu chứng mót rặn do nhiều nguyên nhân khác nhau gây nên và các dấu hiệu, triệu chứng cũng dễ bị nhằm lẫn với các bệnh lý khác. Vì vậy, để chẩn đoán chính xác triệu chứng mót rặn, bác sĩ sẽ kết hợp khám lâm sàng và cận lâm sàng giúp loại trừ các bệnh liên quan và tìm ra nguyên nhân chính khiến người bệnh có cảm giác như chưa đi hết phân. Khám lâm sàngKhám lâm sàng là bước đầu tiên giúp bác sĩ nắm được thông tin bệnh sử, tình trạng bệnh lý cũng như sức khỏe hiện tại của Cô Bác, Anh Chị. Từ đó, bác sĩ sẽ đưa ra các chẩn đoán ban đầu cũng như chỉ định các cận lâm sàng phù hợp để tìm ra bệnh lý chính xác. Bác sĩ sẽ thực hiện khám sức khỏe tổng quát và thu thập thông tin tình trạng sức khỏe người bệnh thông qua các câu hỏi như:
Cận lâm sàng chẩn đoánDựa vào tiền sử bệnh, các đánh giá và sàng lọc trong bước khám lâm sàng, người bệnh có thể thực hiện một hoặc nhiều cận lâm sàng như xét nghiệm, nội soi tiêu hóa hoặc chẩn đoán hình ảnh giúp bác sĩ có thể đánh giá tình trạng tổng quát và đưa ra phương pháp điều trị phù hợp. Xét nghiệmMột số các xét nghiệm cận lâm sàng có thể được bác sĩ yêu cầu để xác định nguyên nhân gây ra triệu chứng mót rặn, bao gồm:
Mời Cô Chú, Anh Chị tìm hiểu và các loại xét nghiệm: \> Nội soi ống tiêu hóaNội soi tiêu hóa là phương pháp thông dụng và có độ chính xác cao để chẩn đoán các bệnh lý đại – trực tràng. Tùy thuộc vào tình trạng sức khỏe, biểu hiện lâm sàng, kết quả xét nghiệm mà phương pháp nội soi có hoặc không có sinh thiết.
Nội soi đại – trực tràng có thể lấy mẫu sinh thiết phụ thuộc vào tình trạng hoặc nghi ngờ của bác sĩ trong quá trình nội soi. Các mẫu sinh thiết giúp chẩn đoán tình trạng viêm, loét hoặc bệnh lý ung thư đại – trực tràng. Mời Cô Chú, Anh Chị tìm hiểu thêm: Chẩn đoán hình ảnhMột số phương tiện chẩn đoán hình ảnh có thể được áp dụng trong thăm khám triệu chứng mót rặn như:
BIẾN CHỨNG TRIỆU CHỨNG MÓT RẶNCác biến chứng của triệu chứng mót rặn phụ thuộc vào nguyên nhân cơ bản gây ra. Trong đó các biến chứng ở hậu môn và trực tràng rất phổ biến do bệnh táo bón. Theo tiêu chuẩn Rome IV, táo bón chức năng được chẩn đoán khi người bệnh có ít nhất 2 trong các tiêu chí sau và kéo dài trên 3 tháng:
Các biến chứng liên quan đến tình trạng táo bón có thể bao gồm:
PHƯƠNG PHÁP ĐIỀU TRỊ VÀ PHÒNG NGỪA TRIỆU CHỨNG MÓT RẶNPhương pháp điều trị và phòng ngừa triệu chứng mót rặn phụ thuộc vào nguyên nhân và tình trạng sức khỏe khác nhau ở mỗi bệnh nhân. Một số phương pháp thường được sử dụng như thay đổi chế độ ăn uống, sinh hoạt, sử dụng thuốc, phẫu thuật,… Phương pháp điều trị triệu chứng mót rặnXác định và điều trị nguyên nhân gây triệu chứng mót rặn giúp ngăn chặn tình trạng bệnh tiến triển và hạn chế tổn thương ống tiêu hóa dưới. Điều trị mót rặn do bệnh viêm ruột (IBD)Điều trị bệnh viêm ruột (IBD) nhằm mục đích giảm nhẹ triệu chứng và ngăn ngừa các biến chứng. Trong đó, sử dụng thuốc và phẫu thuật là những lựa chọn phổ biến nhất. Các loại thuốc được bác sĩ kê đơn để giảm nhẹ triệu chứng mót rặn và các triệu chứng khác, bao gồm:
Điều trị mót rặn do bệnh CeliacThay đổi chế độ ăn không chứa gluten. Điều trị mót rặn do táo bónDùng thuốc nhuận tràng giúp tăng tiết dịch trong đại tràng, phân dễ dàng đi ra hơn và tăng chất xơ trong khẩu phần ăn. Điều trị mót rặn do tiêu chảySử dụng thuốc chống tiêu chảy như Imodium (loperamide). Điều trị mót rặn do viêm đại tràng do thiếu máu cục bộSử dụng thuốc kháng sinh hoặc chỉ định phẫu thuật nếu tình trạng tắc nghẽn dòng máu nghiêm trọng. Điều trị mót rặn do bệnh viêm túi thừaĐiều trị bệnh viêm túi thừa phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng bao gồm thay đổi chế độ ăn uống, sử dụng thuốc kháng sinh và phẫu thuật cắt bỏ. Điều trị mót rặn do viêm dạ dày ruộtSử dụng thuốc kháng sinh nếu nguyên nhân gây bệnh là do vi khuẩn hoặc thuốc tẩy giun nếu nguyên nhân là do ký sinh trùng. Điều trị mót rặn do rối loạn sàn chậuĐiều trị bao gồm sử dụng thuốc làm mềm phân, vật lý trị liệu, kích thích dây thần kinh chày qua da (PTNS) hoặc phẫu thuật. Điều trị mót rặn do hội chứng ruột kích thích (IBS)Các phương pháp điều trị hội chứng ruột kích thích tốt nhất là làm giảm các triệu chứng bệnh lý thông qua phương pháp tâm lý, dùng thuốc hỗ trợ và thay đổi chế độ dinh dưỡng.
Điều trị mót rặn do bệnh trĩCác phương pháp điều trị phụ thuộc vào mức độ bệnh, bao gồm:
Điều trị mót rặn do bệnh sa trực tràng kiểu túiĐiều trị bao gồm thực hiện các bài tập Kegel, đặt vòng nâng cổ tử cung (còn gọi là vòng Pessary), tiến hành phẫu thuật qua đường hậu môn, qua tầng sinh môn hoặc qua ngã âm đạo ở bệnh nhân nặng. Điều trị mót rặn do bệnh lây truyền qua đường tình dục (STD)Sử dụng thuốc kháng sinh (thay đổi tùy theo loại nhiễm trùng). Điều trị mót rặn do áp xe hậu môn – trực tràngĐiều trị bao gồm dẫn lưu phẫu thuật, khi khối mủ vùng hậu môn vỡ, người bệnh cần được phẫu thuật tháo mủ (có gây tê). Sau phẫu thuật, người bệnh sẽ dùng thuốc giảm đau và kháng sinh. Điều trị mót rặn do ung thư hậu môn – trực tràngPhương pháp điều trị sẽ phụ thuộc vào giai đoạn bệnh, vị trí tế bào ung thư, tình trạng sức khỏe và độ tuổi. Các lựa chọn điều trị bao gồm xạ trị, hóa trị, liệu pháp miễn dịch và phẫu thuật. Ngoài ra, tầm soát ung thư tiêu hóa định kỳ theo chỉ định của bác sĩ ở những người bệnh có nguy cơ cao phát triển ung thư là rất cần thiết. Lưu ý: Bệnh nhân chỉ sử dụng các loại thuốc điều trị triệu chứng mót rặn sau khi được thăm khám và theo chỉ định của bác sĩ. Biện pháp phòng ngừa triệu chứng mót rặn tại nhàKhông phải tất cả các nguyên nhân gây triệu chứng mót rặn đều có thể phòng ngừa được. Tuy nhiên, Cô Bác, Anh Chị có thể giảm thiểu nguy cơ bị mót rặn bằng cách thay đổi chế độ ăn uống và sinh hoạt lành mạnh. Tăng chất xơ trong khẩu phần ănChế độ ăn nên chứa đủ chất xơ, lượng chất xơ cần tiêu thụ mỗi ngày là khoảng 15 – 20 gram cho mỗi 1.000 calo. Chất xơ thực vật, phần lớn không thể tiêu hóa và không hấp thụ được, làm tăng lượng phân. Một số thành phần của chất xơ cũng hấp thụ chất lỏng, làm cho phân trở nên mềm hơn giúp dễ đi cầu hơn.
Tuy nhiên, khi bị tiêu chảy không nên ăn chất xơ, rau sống, trái cây khô, trái cây đóng hộp, nếu ăn trái cây tươi thì phải gọt bỏ vỏ, có thể thay thế bằng nước ép. Uống nước đầy đủ
Tập thể dục đều đặnHoạt động thể chất cũng giúp làm tăng khả năng hoạt động của các cơ ở hậu môn, trực tràng. Đặt mục tiêu tập thể dục vừa phải 30 phút mỗi ngày, ít nhất 5 lần mỗi tuần với các môn thể thao như bơi lội, đạp xe, chạy bộ,… Hình thành thói quen đi đại tiện vào mỗi buổi sáng, không nên nhịn đi đại tiện, không ngồi quá lâu trong nhà vệ sinh,… Trước khi đại tiện, có thể tập bài tập vận động sau: nhún nhảy, đứng lên ngồi xuống hoặc hít thở sâu và ép bụng vào. Bài tập này giúp cơ thể dự trữ được nhiều oxy, kích thích nhu động đại tràng. Kiểm soát căng thẳngCăng thẳng, lo âu trong thời gian dài có thể khiến các triệu chứng của bệnh viêm ruột (IBD) trở nên nghiêm trọng hơn. Các biện pháp giúp kiểm soát căng thẳng như ngồi thiền, tập thở sâu và thư giãn cơ bắp thường xuyên,… CÂU HỎI TỔNG HỢPMót rặn (tên tiếng Anh: tenesmus) là cảm giác chưa đi tiêu hết dù trong ruột đã rỗng phân, người bệnh có thể cố gắng đi tiêu nhưng không được hoặc chỉ có một lượng ít phân ra ngoài. Triệu chứng mót rặn có thể kèm theo rặn nhiều, đau, co thắt hậu môn và gây khó chịu. Nguyên nhân của chứng mót rặn vẫn chưa được xác định, nhưng các nhà nghiên cứu tin rằng tình trạng viêm hoặc kích ứng có thể kích thích hệ thần kinh soma (truyền cảm giác vật lý) và dây thần kinh tự chủ (điều chỉnh các cơn co thắt cơ trơn) trong đường ruột. Sự kích thích quá mức của các dây thần kinh này khiến người bệnh cảm thấy chưa đi tiêu hết dù trong ở ruột đã rỗng phân. Cảm giác mót rặn có thể kèm rặn nhiều, đau và co thắt hậu môn. Ngoài ra, tiêu chảy hoặc táo bón mạn tính có thể gây sẹo các mô đường ruột làm cho việc đi tiêu trở nên khó khăn và cảm thấy bài xuất phân không hoàn toàn. Các vết loét hoặc khối u xung quanh đại – trực tràng cũng có thể gây ra triệu chứng mót rặn. Cô Bác, Anh Chị cần đến gặp bác sĩ khi xuất hiện các triệu chứng mót rặn kéo dài hơn vài ngày hoặc tái phát sau điều trị. Cô Bác, Anh Chị không nên tự mua thuốc uống hay cố gắng chịu đựng vì bệnh lý này kéo dài, gây ra nhiều biến chứng bệnh lý khác, gây trở ngại đến chất lượng sống hằng ngày. Các triệu chứng có thể cho thấy tình trạng sức khỏe cần được thăm khám và điều trị, bao gồm:
Triệu chứng mót rặn có nguyên nhân do các bệnh lý đường tiêu hóa thường xuất hiện cùng với các triệu chứng đi kèm. Các triệu chứng này sẽ thay đổi tùy theo tình trạng bệnh, bao gồm:
Phương pháp điều trị và phòng ngừa triệu chứng mót rặn phụ thuộc vào nguyên nhân và tình trạng sức khỏe khác nhau ở mỗi bệnh nhân. Một số phương pháp thường được sử dụng như thay đổi chế độ ăn uống, sinh hoạt, sử dụng thuốc, phẫu thuật,… TÀI LIỆU THAM KHẢO
TIN SỨC KHỎETổng hợp tin sức khỏe tiêu hóa, cẩm nang sức khỏe tiêu hóa. Nếu nội dung Quý khách quan tâm chưa có, Quý khách có thể liên hệ để đặt câu hỏi với bác sĩ để được tư vấn.ĐỐI TÁCnoisoitieuhoa.comTiêu Hoá Khoẻ & Ngừa Ung ThưTHỜI GIAN KHÁM BỆNH: THỨ 2 - THỨ 7 (6H - 15H) VÀ CHỦ NHẬT (7H - 12H) 0939 01 01 01 ĐẶT LỊCH KHÁM TIÊU HÓAĐặt lịch khám hoặc tầm soát ung thư tiêu hóa với bác sĩ của noisoitieuhoa.com. Các trợ lý Bác sĩ sẽ liên hệ để xác nhận cuộc hẹn với Quý Khách Hàng ĐẶT LỊCH KHÁM TIÊU HÓAĐặt lịch khám bệnh tiêu hóa hoặc tầm soát ung thư tiêu hóa với bác sĩ của noisoitieuhoa.com. Các trợ lý Bác sĩ sẽ liên hệ để xác nhận cuộc hẹn với Quý Khách Hàng |