Việc sách giáo khoa mới bỏ cách đọc đã Việt hóa của tên nguyên tố hóa học để đọc theo tiếng Anh đã gây bối rối trong trường học Việt Nam, theo báo chí nước này. Show
“Không chỉ học sinh, nhiều giáo viên cũng cảm thấy bối rối khi đọc tên các nguyên tố hóa học trong sách giáo khoa mới hiện nay”, theo trang Infonet hôm 06/10/2022. Nguồn tin này nói, theo Chương trình giáo dục phổ thông 2018 (chương trình mới), tên gọi các nguyên tử, nguyên tố, hợp chất, oxit, axit, bazo, muối...”sẽ được đọc bằng tiếng Anh theo danh pháp IUPAC thay vì đọc theo phiên âm tiếng Việt như trước đây”. Điều này khiến một số học sinh, sau một tháng học chương trình mới với sách giáo khoa mới, vẫn bối rối với cách đọc các nguyên tố hóa học. Lý do là học sinh đã quen với cách đọc theo phiên âm bằng tiếng Việt như trước kia. "Nguyên tố N giờ được đọc thành Nitrogen; O (Oxygen), H (Hydrogen), P (Phosphorus) hay Cu (Copper), thay vì Nitơ, Oxi, Hiđro, Photpho và Đồng như trước đây,” theo ghi nhận tại Hà Nội. Có học sinh khác ở Hải Phòng được bài báo trích thuật kể lại về khó khăn này: “Trước đây em chỉ đọc Phốt-pho (P) nhưng giờ là Phot-pho-rơ-s (Phosphorus), phải đọc lướt nên hơi ngượng. Những buổi học đầu, lớp em cũng có nhiều bạn đọc lẫn lộn tiếng Việt và tiếng Anh, ngay cả cô giáo cũng nhầm khiến tiết Hóa vì thế cũng trở nên thú vị hơn. Với em nguyên tố khó đọc nhất là Kali (Potassium), Hg (Mercury) và Kr (Krypton).” Bảng giới thiệu cách đọc các nguyên tố hóa học để học sinh tham khảo tuy thế, bên cạnh phiên âm tiếng Anh lại có mục ‘Diễn giải Việt hóa’, theo kiểu đánh dấu. Ví dụ. ‘titanium’ là ‘Tài-tây-ni-ầm’; sulfur là ‘sâu phờ’; magnesium là ‘Mẹg-ni-zi-ầm’, hay carbon là ‘Ka bần’. Các hướng dẫn đọc tên nguyên tố phosphorus có lẽ là khúc mắc nhất: ‘phoos-phờ-rờs’.  Nguồn hình ảnh, others Chụp lại hình ảnh, Cách đọc tên nguyên tố hóa học theo tiếng Anh Việt hóa hay đọc nguyên vănLà ngôn ngữ đơn âm tiết, có dấu giọng, tiếng Việt từ lâu này đã gặp phải vấn đề dịch danh từ từ các ngôn ngữ Âu-Mỹ. Thêm vào đó, một số cách phiên âm tên nước ngoài đã hình thành qua các giai đoạn phát triển của chữ Quốc ngữ, qua ảnh hưởng cách đọc của tiếng Pháp, Anh, Nga, Trung văn và gần đây lại trở lại cách đọc tiếng Anh, theo cả cách phát âm của Anh và Mỹ. Vẫn trong số các sách giáo khoa đang được dùng ở Việt Nam, một cuốn Hóa học lớp 10 giới thiệu về Bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học đã dùng cách phiên âm thuần Việt nhưng có mở ngoặc ghi tên gốc nước ngoài. “Năm 1862, nhà địa chất học Pháp Đờ Săng-cuốc-toa (De Chancourtois) đã sắp xếp các nguyên tố...Năm 1864, nhà hóa học Anh Giôn Niu-lan (John Newlands) đã tìm ra quy luật...Năm 1870, nhà hóa học Đức Lô-tha Mây-ơ (Lothar Mayer) đã đưa ra một bảng tuần hoàn...tương tự như bảng của Men-đê-lê-ép...” Hiện nay, có vẻ như đa số các báo in và báo mạng ở Việt Nam đã chuyển dần sang để nguyên tên người, địa danh nước ngoài theo tiếng Anh: Kherson, Zaporozhizhia, Seoul... Có lúc, việc phiên âm tên Việt hóa lại được đặt trong ngoặc để giúp người xem báo đọc được thành âm, như một bài trên tạp chí Đảng Cộng sản gần đây có đoạn: “Nhận lời mời của Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính, Thủ tướng Cộng hòa Cuba (Cu-ba) Manuel Marrero Cruz (Ma-nu-en Ma-rê-rô Cờ-rút) sang thăm hữu nghị chính thức Việt Nam từ ngày 28/9 đến ngày 2/10/2022.” Một số quốc gia khác, như Anh Quốc, Pháp, Đức đều có các cơ quan chuyên trách hoặc tự điển tầm quốc gia duy trì chuẩn mực về cách viết, đọc và in ấn cho ngôn ngữ của họ. Thế nhưng, trong thế giới giao lưu mạnh và tăng tốc như hiện nay, viện Académie Française của Pháp để “bảo vệ sự trong sáng” cho ngôn ngữ Pháp cũng gặp không ít khó khăn trong việc chống lại sự lan tỏa của từ gốc tiếng Anh mà dân Pháp gọi đùa là ‘franglais’. Ký hiệu hoá học là nội dung vô cùng quan trọng khi các em làm quen với bộ môn Hoá. Những ký hiệu này xuất hiện trong suốt quá trình học lý thuyết, làm bài tập và bài kiểm tra. Vậy ký hiệu hóa học là gì? Cách đọc chúng trong bảng tuần hoàn hóa học như thế nào? Các em hãy cùng Marathon tìm hiểu ngay qua bài viết sau. Ký hiệu hóa học là gì?Ký hiệu hoá học là ký tự viết tắt tên các nguyên tố hoá học theo tiếng Latin hay tiếng Hy Lạp. Một số nguyên tố hoá học đặc biệt được đặt tên theo nhà khoa học, nhằm tưởng nhớ đến sự cống hiến của họ dành cho khoa học và nhân loại. Quy tắc của ký tự hóa học là nếu ký hiệu gồm 2 chữ cái thì chữ cái đầu tiên phải viết hoa, chữ còn lại viết thường. Nếu ký hiệu chỉ có 1 ký tự thì phải viết hoa chữ đó. Ví dụ:
Bảng ký hiệu hóa học lớp 8 trang 42Số proton Tên Nguyên tố Ký hiệu hoá học Nguyên tử khối Hoá trị 1 Hiđro H 1 I 2 Heli He 4 3 Liti Li 7 I 4 Beri Be 9 II 5 Bo B 11 III 6 Cacbon C 12 IV, II 7 Nitơ N 14 II, III, IV… 8 Oxi O 16 II 9 Flo F 19 I 10 Neon Ne 20 11 Natri Na 23 I 12 Magie Mg 24 II 13 Nhôm Al 27 III 14 Silic Si 28 IV 15 Photpho P 31 III, V 16 Lưu huỳnh S 32 II, IV, VI 17 Clo Cl 35,5 I,… 18 Argon Ar 39,9 19 Kali K 39 I 20 Canxi Ca 40 II 24 Crom Cr 52 II, III 25 Mangan Mn 55 II, IV, VII… 26 Sắt Fe 56 II, III 29 Đồng Cu 64 I, II 30 Kẽm Zn 65 II 35 Brom Br 80 I… 47 Bạc Ag 108 I 56 Bari Ba 137 II 80 Thuỷ ngân Hg 201 I, II 82 Chì Pb 207 II, IV Bảng ký hiệu hóa học những nguyên tố phổ biếnCác em có thể tham khảo bảng ký hiệu hoá học một số nguyên tố dưới đây để biết được tên và ký hiệu của các nguyên tố hoá học hiện nay. STT Ký hiệu Tên Tên tiếng Anh 1 H Hiđrô Hydrogen 2 He Heli Helium 3 Li Lithi Lithium 4 Be Beryli Beryllium 5 B Bo Boron 6 C Cacbon Carbon 7 N Nitơ Nitrogen 8 O Oxy Oxygen 9 F Flo Fluorine 10 Ne Neon Neon 11 Na Natri Sodium (Natrium) 12 Mg Magiê Magnesium 13 Al Nhôm Aluminum 14 Si Silic Silicon 15 P Phốt pho Phosphorus 16 S Lưu huỳnh Sulfur 17 Cl Clo Chlorine 18 Ar Argon Argon 19 K Kali Potassium (Kalium) 20 Ca Canxi Calcium 21 Sc Scandi Scandium 22 Ti Titan Titanium 23 V Vanadi Vanadium 24 Cr Crom Chromium 25 Mn Mangan Manganese 26 Fe Sắt Iron (Ferrum) 27 Co Côban Cobalt 28 Ni Niken Nikel 29 Cu Đồng Copper (Cuprum) 30 Zn Kẽm Zinc 31 Ga Gali Gallium 32 Ge Germani Germanium 33 As Asen Arsenic 34 Se Seleni Selenium 35 Br Brôm Bromine 36 Kr Krypton Krypton 37 Rb Rubiđi Rubidium 38 Sr Stronti Strontium 39 Y Ytri Yttrium 40 Zr Zirconi Zirconium 41 Nb Niobi Niobium 42 Mo Molypden Molybdenum 43 Tc Tecneti Technetium 44 Ru Rutheni Ruthenium 45 Rh Rhodi Rhodium 46 Pd Paladi Palladium 47 Ag Bạc Silver (Argentum) 48 Cd Cadmi Cadmium 49 In Indi Indium 50 Sn Thiếc Tin (Stannum) 51 Sb Antimon Antimony (Stibium) 52 Te Teluride Tellurium 53 I Iod Iodine 54 Xe Xenon Xenon 55 Cs Xêzi Caesium 56 Ba Bari Barium 57 La Lanthan Lanthanum 58 Ce Xeri Cerium 59 Pr Praseodymi Praseodymium 60 Nd Neodymi Neodymium 61 Pm Promethi Promethium 62 Sm Samari Samarium 63 Eu Europi Europium 64 Gd Gadolini Gadolinium 65 Tb Terbi Terbium 66 Dy Dysprosi Dysprosium 67 Ho Holmi Holmium 68 Er Erbi Erbium 69 Tm Thuli Thulium 70 Yb Yterbi Ytterbium 71 Lu Luteti Lutetium 72 Hf Hafni Hafnium 73 Ta Tantali Tantalum 74 W Wolfram Tungsten (Wolfram) 75 Re Rheni Rhenium 76 Os Osmi Osmium 77 Ir Iridi Iridium 78 Pt Platin Platinum 79 Au Vàng Gold (Aurum) 80 Hg Thủy ngân Mercury (Hydrargyrum) 81 Tl Tali Thallium 82 Pb Chì Lead (Plumbum) 83 Bi Bismuth Bismuth 84 Po Poloni Polonium 85 At Astatin Astatine 86 Rn Radon Radon 87 Fr Franci Francium 88 Ra Radi Radium 89 Ac Actini Actinium 90 Th Thori Thorium 91 Pa Protactini Protactinium 92 U Urani Uranium 93 Np Neptuni Neptunium 94 Pu Plutoni Plutonium 95 Am Americi Americium 96 Cm Curi Curium 97 Bk Berkeli Berkelium 98 Cf Californi Californium 99 Es Einsteini Einsteinium 100 Fm Fermi Fermium 101 Md Mendelevi Mendelevium 102 No Nobeli Nobelium 103 Lr Lawrenci Lawrencium 104 Rf Rutherfordi Rutherfordium 105 Db Dubni Dubnium 106 Sg Seaborgi Seaborgium 107 Bh Bohri Bohrium 108 Hs Hassi Hassium 109 Mt Meitneri Meitnerium 110 Ds Darmstadti Darmstadtium 111 Rg Roentgeni Roentgenium 112 Cn Copernixi Copernicium 113 Nh Nihoni Nihonium 114 Fl Flerovi Flerovium 115 Mc Moscovi Moscovium 116 Lv Livermori Livermorium 117 Ts Tennessine Tennessine 118 Og Oganesson Oganesson \>>> Xem thêm: Lý Thuyết Bảng Hóa Trị Các Nguyên Tố Hóa Học Và Bài Ca Hóa Trị Cách đọc ký hiệu hóa học trong bảng tuần hoàn hóa họcDưới đây là hướng dẫn cách đọc ký hiệu hoá học trong bảng tuần hoàn. Dựa vào hướng dẫn này, các em có thể đọc và hiểu đúng được các thông tin của một nguyên tố hoá học. Cách đọc ký hiệu hóa học và tên nguyên tốĐọc theo thứ tự ký hiệu hoá học trước, nguyên tố hoá học sau. Ví dụ: Na – Natri, He – Heli Trong bảng tuần hoàn, thông thường tên nguyên tố sẽ nằm ngay dưới ký hiệu hoá học. Cách đọc số hiệu nguyên tửSố hiệu nguyên tử (ký hiệu Z) là số proton của hạt nhân nguyên tử đó. Con số này được dùng để xác định nguyên tố hóa học, vì tất cả các nguyên tố đều có số proton khác nhau. Số hiệu nguyên tử có thể nằm ở bên trái hoặc ở trên ký hiệu nguyên tố. Số hiệu nguyên tử luôn là số nguyên. Cách đọc trọng lượng nguyên tử trong bảng tuần hoàn hóa họcVị trí của nguyên tử khối trong bảng tuần hoàn thường xuất hiện bên trái ký hiệu nguyên tố và có thể được thể hiện dưới dạng số thập phân. Trong bảng tuần hoàn hóa học, các nguyên tố được xếp theo chiều tăng dần trọng lượng nguyên tử từ phía trên bên trái xuống phía dưới bên phải. Tuy nhiên, không phải thứ tự sắp xếp luôn tuân theo trình tự này. Tham khảo ngay các khoá học online của Marathon Education Bài viết trên từ Marathon Education đã chia sẻ đến các em những lý thuyết bao gồm ký hiệu hóa học là gì, bảng thống kê ký hiệu Hóa lớp 8 và cách đọc ký hiệu hóa học trong bảng tuần hoàn hóa học. Mong rằng, sau khi đọc xong bài viết, các em sẽ nắm vững những kiến thức này. Ngoài ra, các em còn có thể tham khảo thêm các bài học trực tuyến về Toán – Lý – Hoá khác tại website Marathon Education. Chúc các em học tập tiến bộ mỗi ngày! |
