Thế kỷ điện toán đánh dấu sự thay đổi sâu sắc trong cuộc sống cũng như trong các ngành khoa học chính xác. Thập kỷ 80 công ty Chessbase sáng tạo ra phần mềm cờ vua huyền thoại chessbase định hình cho sự xâm nhập của khoa học máy tính vào trò chơi trí tuệ của con người. Con người với các cung bậc cảm xúc tiêu cực vì sợ thua do thiếu hiểu biết đã chấp nhận lối đánh mà các engine tạo ra, tên gọi của lối đánh đó là Universal với phòng thủ là ý chí chủ đạo. Kỳ thủ bỏ qua sự huyền diệu của những kiểu đánh khác mà các nhà vô địch thế giới đi trước đã thực hiện.
Hình: Hai kỳ thủ hồi hộp lo lắng cố nhớ lại sự chuẩn bị với máy tính trước ván đấu. Photo: Chess.com/Mike Klein.
Vậy đã có những gì trước khi chúng ta đồng bộ hóa suy nghĩ cùng engine cờ vua của máy tính. Với kiến thức của mình, tôi có thể liệt kê được một vài style đã tồn tại ở thời kỳ cờ vua lãng mạn (Romantic chess era) như sau.
José Raúl Capablanca (1888 – 1942), nhà vô địch thế giới lần thứ 3, người mang đến cảm hứng cho Anatoly Karpov và Magnus Carlsen noi theo với phong cách thế trận đơn giản và cờ tàn đỉnh cao không ai sánh bằng. Khi thế trận ở trạng thái cân bằng với ít quân trên bàn cờ và có xu hướng chuyển về cờ tàn không có quân hậu, khả năng chiến thắng của Capablanca luôn cao hơn đối phương 1 bậc.
Alexander Alekhine (1892 – 1946), nhà vô địch cờ vua thế giới lần thứ 4 với phong cách tấn công tổng lực đẹp mắt, phối hợp thế trận và đòn chiến thuật lão luyện mở đầu cho thời kỳ cờ vua lung linh, uyển chuyển. Các ván cờ của ông trở thành nguồn cảm hứng vô tận cho các thế hệ nối tiếp sau đó đặc biệt là ở liên bang Xô Viết. Sinh khí của các ván cờ sau này cũng được đẩy mạnh do tính chất đôi công giữa hai bên gia tăng, nhưng cũng có khuyết điểm là khả năng phòng thủ khá yếu.
Mikhail Botvinik (1911 – 1995), nhà khoa học điện tử máy tính đầu tiên trở thành vô địch thế giới năm 1948. Học thuật ở khoa công nghệ thông tin và khoa kỹ sư điện – điện tử giúp Botvinik đề ra một chuẩn mực khoa học cho việc tập luyện củng như mang đến cho thế giới lối đánh chiến lược nổi tiếng được phổ biến rộng khắp thế giới ngày nay.
Mikhail Tal - ảo thuật gia xứ Riga (1936 – 1992) – là người được kỳ thủ ở bất kỳ thời kỳ nào tôn thờ như một vị “thần chiến thuật” trong cờ vua. Giải đấu tên gọi Tal Memorial quy tụ top 10 thế giới ở mọi thời đại tổ chức hàng năm để tôn vinh đóng góp của ông cho cờ vua thế giới. Lối chơi tấn công ảo diệu của Tal luôn là một bí ẩn mà không máy móc nào có thể mô phỏng được. Richard Rapport của Hungary và Wei Yi của Trung Quốc là các kỳ thủ đang trên đà bắt kịp được lối đánh này.
Tigran Petrosian (1929 – 1984), thiên tài trong lối đánh phòng thủ, phong cách phòng ngự chặt phản công nhanh đầy hiệu quả giúp lối đánh này trở thành phong cách nền tảng trong cờ vua hiện đại được máy tính ưu tiên là nước tối ưu. Các thế hệ kỳ thủ ở Armenia đặc biệt là hạng nhì thế giới Levon Aronian vẫn giữ được phong cách thi đấu lãng mạn này ở các giải đấu mạnh nhất thế giới.
Bobby Fischer (1943 – 2008), đứa con của Caissa, vị thần của cờ vua ban phát ánh sáng trí tuệ tỏa ánh hào quang chói chang cho nhân loại. Ông mang đến cho cờ vua lối đánh thế trận, chú trọng vào tính chất của các quân và cũng được xem là người thổi linh hồn cho bộ não máy tính vô tri. Các phần mềm hiện tại dựa 90% vào các thông số thế trận cung cấp bởi vị trí hiện tại của các quân cờ dựa theo lối đánh này.
Phần mềm cờ vua có vẻ tốt cho các kỳ thủ trẻ khi mới bắt đầu tập chơi cờ và cần độ chính xác cao trong nước đi. Khi lớn lên ván cờ cần nhiều hơn là sự chính xác. Nó cần một dòng chảy trong suy nghĩ mà người chơi phải cảm nhận bằng con tim cùng với sự tính toán để tránh sai lầm. Các siêu đại kiện tướng thế giới ở top 20 đều hiểu chuyện này và các ván cờ của họ thật sự là những trận chiến thú vị của các trường phái cờ. Hãy chọn cho bạn một kỳ thủ đại diện cho lối đánh mà bạn yêu thích, qua năm tháng tập luyện, bạn sẽ trở nên rất khác với phần còn lại của thế giới.
Hình: Ảnh bìa quyển sách My World Chess Champions của GM Jan Timman viết về lối đánh của các nhà vô địch thế giới.
Cùng học các từ tiếng Anh liên quan đến bàn cờ vua và bộ bài tây và khám phá những điều thú vị có thể bạn chưa biết về hai trò chơi này.
1. Cờ vua (Chess)
Cờ vua là một trò chơi trên bàn cờ (và là một môn thể thao trí tuệ cho 2 người chơi. Ngày nay, cờ vua là một trong những trò chơi phổ biến nhất thế giới với hàng triệu người tại nhà riêng, trong câu lạc bộ, trực tuyến, từ xa và trong các giải đấu. Trò chơi này diễn ra trên một bảng hình vuông, gọi là bàn cờ (chessboard), gồm 8 hàng (rank) và 8 cột (file), tạo ra 64 ô hình vuông với các màu đậm và nhạt xen kẽ nhau. Mỗi người sẽ bắt đầu ván cờ với 16 quân cờ và sẽ lần lượt đi các quân của mình sau khi đối phương đã đi xong một nước. Các quân cờ của mỗi bên bao gồm 8 Tốt , 2 Mã , 2 Tượng , 2 Xe , 1 Hậu và 1 Vua .
Giới thiệu
Cờ vua không phải là một trò chơi may rủi; nó dựa thuần túy vào chiến thuật và chiến lược. Tuy thế, trò chơi này rất phức tạp đến mức thậm chí cả những người chơi hay nhất cũng không thể tính hết tất cả mọi phương án: mặc dù chỉ có 64 ô và 32 quân cờ trên bàn cờ nhưng số lượng nước đi có thể được thì còn vượt cả số lượng các nguyên tử có trong vũ trụ.
Cờ vua là một trong những trò chơi trí tuệ phổ biến nhất thế giới; nó được nói đến không chỉ như là một trò chơi mà còn là nghệ thuật, khoa học và thể thao. Cờ vua đôi khi được nhìn nhận như là trò chơi chiến tranh trừu tượng; cũng như là "các cuộc đấu trí tuệ", và việc chơi cờ vua được coi như là một cách để rèn luyện tư duy và bản lĩnh. Cờ vua được chơi để tiêu khiển cũng như để thi đấu trong các câu lạc bộ cờ vua, các giải đấu, chơi trực tuyến và chơi theo cách gửi thư. Rất nhiều biến thể và các trò chơi tương tự như cờ vua được chơi trên toàn thế giới.
Lịch sử
Nhiều quốc gia cho rằng họ là nơi phát minh ra cờ vua trong dạng phôi thai nào đó. Phổ biến nhất thì người ta tin rằng cờ vua có nguồn gốc từ Ấn Độ vào khoảng thế kỷ 6.
Một thuyết khác cho rằng cờ vua sinh ra từ trò chơi tương tự của cờ Trung Quốc, hoặc ít nhất là từ tổ tiên của cờ tướng, là môn đã tồn tại ở Trung Quốc kể từ thế kỷ 2 TCN.
Cờ vua sau đó được phổ biến về phía tây tới châu Âu và về phía đông tới Nhật Bản, sinh ra các biến thể trên đường đi của nó. Từ Ấn Độ nó đã tới Ba Tư, ở đây các thuật ngữ của nó được phiên âm sang tiếng Ba Tư.
Từ Ba Tư nó đi vào thế giới Hồi giáo, tại đây tên gọi của các quân cờ chủ yếu vẫn giữ các dạng Ba Tư trong thời kỳ Hồi giáo ban đầu của nó.
Có một thuyết cho rằng việc thay đổi tên diễn ra bởi vì trước khi cờ vua tới châu Âu thì các nhà buôn đã tới châu Âu và mang theo các quân vua được trang trí như là các đồ vật hiếm và cùng với chúng là tên gọi shāh, tên gọi này đã bị người châu Âu phát âm sai theo nhiều cách khác nhau.
Quy tắc di chuyển của các quân
- Xe (rock hay castle - vì hình dạng của quân cờ này giống lâu đài) di chuyển theo các đường thẳng dọc theo cột hay hàng tới ô còn trống mà không có quân nào cản trên đường đi.
- Tượng (bishop) di chuyển theo đường chéo tới ô có cùng màu.
- Hậu (queen) có nước đi là tổ hợp đơn giản của chuyển động của Xe và Tượng.
- Mã (knight - hiệp sỹ) có thể di chuyển tới ô còn trống hay ô bị quân đối phương chiếm giữ theo dạng hình chữ L. Quân Mã không bị cản như trong cờ tướng.
- Tốt (pawn) có thể di chuyển thẳng về phía trước chỉ một ô một lần tới ô còn trống, nhưng khi di chuyển quân để ăn quân đối phương thì đi chéo.
- Vua (king) là quân quan trọng nhất, nếu mất Vua thì người chơi thua cuộc. Mỗi lần đi nó có thể ăn quân hoặc di chuyển sang các ô bao quanh ô mà nó hiện tại đang chiếm giữ, trừ trường hợp nhập thành (castling).
2. Bài tây (Cards)
Trong tất cả các loại bài, bài 52 lá mà ta thường gọi là bài Tây, đúng là phổ biến nhất trên thế giới. Cho tới nay chưa có sách vở nào nói rõ về nguồn gốc của bộ bài này. Có giả thiết cho rằng chính người Trung Quốc chơi bài Tây đầu tiên, còn một số khác lại cho rằng chính người Ba Tư đã phát minh ra nó. Từ năm 1127, người Trung Quốc từng biết chơi các quân bài bằng gỗ được nhuộm nhiều màu, dù các hình vẽ còn đơn giản.
Lịch sử
Thú chơi bài từng được đón tiếp nồng nhiệt ở Venise, rồi Tây Ban Nha. Chưa đầy 100 năm sau ở Paris, đã phát sinh ngành công nghiệp sản xuất bài nhằm thỏa mãn đam mê của Vua Pháp Charles VI (1368-1422). Giới vua chúa trong triều đình Pháp thích chơi bài này đến nỗi có một sắc lệnh ban bố cấm giới dân đen không được chơi.
Đến năm 1480, người Anh bị mê hoặc bởi bộ bài 52 lá. Quốc Hội Anh thấy cần phải nhanh chóng ra lệnh cấm những người hầu và học việc không được chơi bài vào kỳ nghỉ lễ Noel. Đến thế kỷ 16 và 17, bộ bài 52 lá trở nên thông dụng trong tất cả các tầng lớp dân chúng ở Anh. Những người thuộc Hoàng Gia khi ấy, chơi bài suốt nhiều ngày liền với số tiền đặt rất lớn.
Lúc đầu 4 nước bài có dạng là tim, chuông, lá và quả sồi, đến thế kỷ 14 người ta thay thế bằng hình ảnh tiền, cốc, kiếm và gậy. Bốn nước bài này được giữ suốt trong 200 năm và chúng mang đặc tính của thời phong kiến. TIỀN tượng trưng cho giới thương nhân, CỐC cho Nhà Thờ, KIẾM cho giới quân sự và GẬY là cho tầng lớp lao động. Tương tự ba quân bài cao nhất: quân Già tượng trưng cho vua, quân Đầm tượng trưng cho Hoàng Hậu và quân Bồi tượng trưng cho người hầu. Mãi sau này bốn nước bài mới được đổi thành: TIM, CƠ, CÁNH CHUỒN, NGỌN GIÁO (mà ta vẫn quen gọi là cơ - HEARTS, rô - DIAMOND, chuồn - CLUBES, bích - SPADES). Tuy vậy, có điều khá lạ là nước Bích không tượng trưng cho giai cấp nông dân hoặc công nhân tức những người nghèo khổ. Có lẽ người ta chọn nước Bích vào thời kỳ mà việc sử dụng Giáo Mác khá phổ biến.
Thuở ban đầu, CƠ (trái tim) có nghĩa là tâm hồn cao thượng, sự thanh cao; RÔ (ca rô) có nghĩa là sự giàu có, quyền lực của giới thương nhân. CHUỒN được xem là tượng trưng cho giới nông dân nhưng thực sự nó chỉ đơn giản thể hiện hình một chiếc lá cánh chuồn.
Mỗi quân bài bồi, đầm, già tượng trưng cho một nhân vật lịch sử có thật. Già Cơ chính là Hoàng Đế Charlemagne (747-814). Đầm Cơ chính là bà Judith mà theo truyền thuyết đã giải thoát dân tộc Judeé khỏi ách bạo tàn của người Assyrien. Bồi Cơ chính là La Hire (1390-1443) người bạn đường thân tín của nữ anh hùng Joan d’Arc. Lai lịch của con đầm Bích vẫn chưa được xác định. Có người cho rằng đó có thể là một bà Hoàng Hậu nào đó của Pháp.
Quân bài Nhân vật lịch sử K bích vua David K cơ vua Charlemagne K rô vua Julius Caesar K nhép vua Alexander đại đế Q bích Pallas Q cơ Judith Q rô Rachel Q nhép Argine J bích Ogier the Dane/Holger Danske (một hiệp sĩ của vua Charlemagne) J cơ La Hire (bạn đường của Joan d'Arc) J rô Hector J nhép Judas Maccabeus
Trong số các truyền thuyết của bộ bài 52 lá có cả truyền thuyết về lá bài 9 Rô. Trong một thời gian dài, quân bài này đã được gọi là “tai họa của xứ Scottland”. Đã có nhiều lời giải thích về truyền thuyết trên nhưng mọi chuyện vẫn chưa được tỏ rõ lắm. Có giả thiết cho rằng chính trên lá bài 9 Rô, công tước Cumberland (1721-1765) đã viết lệnh tàn sát các tù binh bị thương sau trận Culloden (1746). Một lời giải thích khác nói, trong một kiểu chơi bài do bà Marie, hoàng hậu của xứ Scottland đề xướng, con 9 Rô được xem là quân bài chủ cần tìm kiếm và người dân Scottland thích chơi kiểu bài này đến nỗi nhiều gia đình phải tán gia bại sản và thế là từ đó con số 9 Rô được biết đến dưới tên “tai họa”.
.jpg)Joker và Ace
Joker là một lá bài đặc biệt có trong những bộ bài hiện đại.
Một bộ bài thường có hai lá Joker, và hình vẽ trên những lá bài này khác nhau tùy vào nơi phát hành bộ bài. Thông thường, một lá Joker sẽ có màu trắng đen, còn lá còn lại có màu sắc đầy đủ. Có khi, một lá Joker màu đỏ, và lá kia màu đen. Trong những trò cần phải so sánh lá joker với nhau, joker có màu thường mạnh hơn joker trắng đen. Với những lá joker đỏ/đen, mày đỏ được tính là cơ hoặc rô, còn màu đen được dùng thay cho chuồn/pích. Hình trên lá joker thường là một thằng hề. Lá Joker đôi khi thường đươc ký hiệu là chữ S chồng lên chữ U, nên thường bị hiểu nhầm là ký hiệu gốc của ký hiệu dollar.
Quân át là một trong số các quân bài đặc biệt trong bộ bài 52 lá.
Trên quân át không ghi số 1 mà ghi chữ A vì đây là viết tắt của Ace - quân át, ngoài ra Ace còn có nghĩa là number one, là nhà vô địch. Bởi thế quân át nắm giữ thuộc tính của từng loại quân bài và luôn dẫn đầu 12 quân còn lại.
Ace of Spades, tức Át Bích là quân bài đặc biệt nhất. Tuy Spade có nghĩa là "phần đuôi" bởi các quân Bích thường được xếp bên dưới, nhưng không phải vậy. Biểu tượng Spade trên Át Bích to hơn các biểu tượng khác nhiều và Át Bích được xem là quân bài đại diện cho sức mạnh tối cao và có quyền lực nhất trong tất cả các quân bài, còn quyền lực hơn cả những vị vua và các quân át khác.
Người chơi cờ vua giỏi gọi là gì?
Đại kiện tướng là danh hiệu được trao tặng cho các kỳ thủ cờ vua mạnh bởi Liên đoàn Cờ vua Thế giới (FIDE).
Ai là người chơi cờ vua giỏi nhất thế giới hiện nay?
Sven Magnus Qen Carlsen (tiếng Na Uy: Sven Magnus Øen Carlsen, IPA: [svɛn ˈmɑ̀ŋnʉs øːn ˈkɑːɭsn̩]) sinh ngày 30 tháng 11 năm 1990) là một đại kiện tướng cờ vua người Na Uy, nguyên là nhà vô địch cờ vua thế giới, là đương kim vô địch cờ vua nhanh thế giới và đương kim vô địch cờ vua chớp thế giới.
Cờ vua được gọi là môn thể thao gì?
Cờ vua hay Quốc tế Tượng kỳ (tiếng Anh: chess, tiếng Trung: 国际象棋), đôi khi còn được gọi là cờ phương Tây hoặc cờ quốc tế để phân biệt với các biến thể như cờ tướng, là một trò chơi board game dành cho hai người.
Ai là người phát minh ra cờ vua?
Joseph Needham và David Li là hai trong số nhiều học giả theo thuyết này. Cuối cùng, người Trung Quốc cho rằng cờ vua bắt nguồn từ cờ tướng Mãn Châu do nhà Thanh sáng lập.