Ứng cử viên Donald Trump của đảng Cộng hòa đã được cử tri Mỹ lựa chọn làm Tổng thống thứ 45 của nước Mỹ. Tuy nhiên, là một chính khách đi lên từ giới doanh nghiệp, ông Trump có nhiều quan điểm chính trị khác biệt so với các chính khách truyền thống. Những khác biệt này thể hiện trong các phát biểu về chính sách đối nội và đối ngoại của ông trong suốt quá trình vận động tranh cử và sau khi giành chiến thắng trong cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ năm 2016 vào ngày 8-11 vừa qua.
Về đối nội, Tổng thống đắc cử Donald Trump đã đưa ra rất nhiều tuyên bố và cam kết khi vận động tranh cử cũng như sau khi giành chiến thắng trước ứng cử viên của đảng Dân chủ Hilary Clinton (Hi-la-ri Clin-tơn), như hành động để phục hưng nước Mỹ, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, hướng tới mục tiêu tăng gấp đôi mức tăng Tổng sản phẩm quốc nội, cắt giảm thuế, tăng chi tiêu chính phủ (nhất là cho cơ sở hạ tầng)..., rút khỏi Hiệp định đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP) và sẽ đàm phán lại các điều khoản của Hiệp định tự do thương mại Bắc Mỹ (NAFTA) khi cho rằng các hiệp định thương mại lớn cũng như hoạt động cho thuê ngoài mà nước Mỹ đang thúc đẩy là nguyên nhân khiến nền kinh tế trong nước tăng trưởng chậm.
Không dừng lại ở đó, ông khẳng định sẽ đảo ngược các chính sách năng lượng và khí hậu của chính quyền tiền nhiệm mà ông cho là đang “phá hủy cơ hội việc làm của người Mỹ”. Đặc biệt, ông khẳng định sẽ hủy bỏ cam kết của Washington trong thỏa thuận biến đổi khí hậu ký kết tại Paris, Pháp hồi tháng 12-2015 và ủng hộ dự án đường ống dẫn dầu Keystone XL nối giữa Canada và Mỹ đã bị Tổng thống Barack Obama (Ba-rắc Ô-ba-ma) bác bỏ vì các vấn đề môi trường.
Liên quan đến vấn đề súng đạn gây nhức nhối nước Mỹ, ông Trump cho biết sẽ phủ quyết mọi dự luật kiểm soát súng đạn mới.
Một chủ đề khác được ông Trump nhiều lần đề cập là vấn đề người Hồi giáo và người nhập cư. Ông Trump từng gây tranh cãi với tuyên bố "cấm cửa" tất cả người Hồi giáo nhập cảnh Mỹ, đồng thời muốn xây tường rào để phong tỏa biên giới phía Nam của Mỹ với Mexico. Chính khách - doanh nhân này cũng khẳng định sẽ trục xuất hàng triệu người nhập cư bất hợp pháp thông qua việc siết chặt kiểm soát biên giới và tăng mức phạt đối với những người vi phạm quy chế thị thực. Ông cũng đề xuất mở một cuộc cạnh tranh để người dân tự chọn bảo hiểm ở các bang, đồng thời thỏa thuận với những bệnh viện để cung cấp bảo hiểm cho người nghèo.
Về đối ngoại, ông Trump cho rằng lợi ích của nước Mỹ sẽ được bảo vệ tốt hơn từ việc giảm cam kết với bên ngoài và đặt lợi ích của đất nước và người dân lên trên hết. Xuất phát từ quan điểm vị thế cường quốc của Mỹ đang ngày càng mờ nhạt, ông cam kết sẽ dùng thương lượng kinh tế để khôi phục vị trí trung tâm của Mỹ trên trường quốc tế. Tổng thống đắc cử Trump nhìn nhận mọi cuộc xung đột quốc tế dưới góc độ của một cuộc thương lượng và khẳng định chính quyền mới sẵn sàng hợp tác với các nước khác trên thế giới, tìm kiếm những nền tảng chung và hướng tới quan hệ đối tác thay vì xung đột.
Theo Tổng thống đắc cử Trump, thế giới hiện nay đang dựa quá nhiều vào ảnh hưởng và tiền bạc của Mỹ, trong khi đó Liên hợp quốc và Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) là hai tổ chức quá tốn kém. Ông chỉ trích NATO đã trở nên "lỗi thời" và tuyên bố sẽ buộc các nước đối tác của Mỹ phải đóng góp nhiều hơn trong các hoạt động đảm bảo an ninh, quốc phòng trên tinh thần chia sẻ công bằng trách nhiệm. Theo ông, các quốc gia đồng minh của Mỹ đã được hưởng lợi từ “chiếc ô an ninh” của Washington, nhưng lại chưa chia sẻ trách nhiệm tài chính một cách tương xứng.
Bên cạnh đó, ông Trump cũng tuyên bố sẽ sử dụng “đòn bẩy kinh tế của Mỹ” nhằm thuyết phục Trung Quốc kiềm chế chương trình hạt nhân gây tranh cãi của CHDCND Triều Tiên. Ông thậm chí còn để ngỏ khả năng đối thoại trực tiếp với nhà lãnh đạo CHDCND Triều Tiên Kim Jong Un (Kim Châng Un), đồng thời mong muốn tìm kiếm các mối quan hệ tốt đẹp hơn với Nga và Trung Quốc.
Các chuyên gia phân tích nhận định rằng, Quốc hội mới do đảng Cộng hòa kiểm soát nhiều khả năng sẽ ủng hộ Tổng thống đắc cử Trump trong các nội dung như giảm thuế, củng cố quân đội và đảo ngược các chính sách của Tổng thống Barack Obama liên quan tới người di cư, năng lượng và môi trường. Tuy nhiên, ông Trump sẽ gặp khó khăn trong việc thuyết phục các nghị sỹ Cộng hòa đồng tình với đề xuất mở rộng cơ sở hạ tầng, thu hẹp vai trò của Mỹ trong NATO, quan hệ Nga - Mỹ hay giới hạn nhiệm kỳ Quốc hội.
Mặc dù ông Trump bị đánh giá là chưa rõ ràng và thiếu nhất quán trong tầm nhìn chiến lược cho các chính sách đối nội và đối ngoại, song cử tri Mỹ đã lựa chọn ứng cử viên mà họ đặt nhiều hy vọng có thể làm thay đổi tương lai của nước Mỹ cũng như cuộc sống của chính họ.
Chưa rõ Tổng thống đắc cử Donald Trump sẽ điều chỉnh các chính sách của chính quyền tiền nhiệm đến đâu, nhưng chắc chắn rằng ông cần một đội ngũ đủ mạnh cũng như có nhiều tiềm năng để có thể vượt qua những khó khăn thách thức để điều hành đất nước, “Đưa nước Mỹ vĩ đại trở lại” đúng như khẩu hiệu mà ông đã đưa ra trong chiến dịch tranh cử./.
Thanh Lâm (tổng hợp/TTXVN)
Tóm tắt mục III. Chính sách đối nội và đối ngoại của Mĩ sau chiến tranh, Đảng Dân chủ và Đảng Cộng hoà thay nhau lên cầm quyền ở Mĩ.
Luyện Bài Tập Trắc nghiệm Lịch sử lớp 9 - Xem ngay
Ngày 20/1 đánh dấu tròn một năm cầm quyền của Tổng thống Mỹ Joe Biden. Dư luận Mỹ nhìn chung đều đánh giá đây là một năm nhiều thăng trầm, nhưng nhà lãnh đạo kỳ cựu này đã phần nào thể hiện được bản sắc riêng trên cương vị tổng thống, với những dấu ấn nhất định về đối nội và đối ngoại, mặc dù chưa thực sự tương xứng với “tham vọng lớn” như ông đặt ra ngay từ khi bắt đầu cuộc đua giành "ghế nóng" tại Nhà Trắng năm 2020.
Về đối nội, có thể kể đến gói cứu trợ ứng phó đại dịch COVID-19 trị giá 1.900 tỷ USD và dự luật cơ sở hạ tầng trị giá 1.200 tỷ USD.
Dư luận Mỹ chú trọng đánh giá kết quả của cuộc chiến chống COVID-19 do chính quyền Tổng thống Biden thực hiện, bởi đây là yếu tố then chốt trong chính sách đối nội, quyết định thắng lợi của ông trong cuộc đua vào Nhà Trắng hai năm trước.
Để thực hiện cam kết đối với cử tri, song song với các biện pháp phục hồi nền kinh tế, chính quyền Tổng thống Biden ưu tiên tập trung đối phó với COVID-19.
Hơn 415 tỷ USD đã được chi cho công tác phòng, chống dịch, trong đó chú trọng tới hoạt động xét nghiệm và đẩy nhanh tiến độ tiêm chủng vaccine quốc gia.
Một trong những cam kết lớn đầu tiên của ông Biden là tiêm chủng 100 triệu liều vaccine trong vòng 100 ngày đầu tiên nắm quyền.
Chính quyền Mỹ đã được mục tiêu đó vào giữa tháng Ba - trước nhiều tuần so với kế hoạch ban đầu, tới nay khoảng 63% dân số đã được tiêm đủ liều cơ bản. Thành tựu đó đã tạo đà cho sự phục hồi kinh tế của Mỹ.
Các vấn đề đối nội khác cũng được chính quyền Tổng thống Biden quan tâm thúc đẩy như siết chặt kiểm soát súng đạn, vấn đề người di cư và đoàn tụ trẻ em bị chia cắt khỏi cha mẹ hay thúc đẩy việc giám sát các sáng kiến về bình đẳng chủng tộc, tối đa hóa nguồn lực cho các cộng đồng thiểu số và đảm bảo sự đa dạng trong các cấp của chính quyền.
Tổng thống Biden cũng đã ký bản ghi nhớ lên án và chống chủ nghĩa phân biệt chủng tộc, bài ngoại và không khoan dung nhằm vào người Mỹ gốc Á.
Những động thái thể hiện sự quan tâm tới lợi ích của các nhóm thiểu số đã phần nào làm dịu bớt cơn giận dữ chia rẽ ở trong nước cũng như thu hẹp bất đồng giữa đảng Dân chủ và Cộng hòa.
Việc Quốc hội Mỹ thông qua dự thảo Đạo luật về tội ác thù hận trong đại dịch COVID-19 nhằm hạn chế các tội ác nhằm vào cộng đồng người Mỹ gốc Á vốn gia tăng tại Mỹ là một chiến thắng đối nội trong năm đầu cầm quyền của ông Biden.
Về đối ngoại, Tổng thống Biden triển khai chính sách mang tên "đối ngoại vì người dân Mỹ” bao gồm 8 ưu tiên, gồm kiểm soát đại dịch COVID-19 và củng cố an ninh y tế toàn cầu; phục hồi kinh tế và xây dựng một nền kinh tế toàn cầu bao trùm và ổn định hơn; củng cố nền dân chủ; xây dựng một hệ thống di trú hiệu quả và nhân đạo; hàn gắn mối quan hệ với các đồng minh và đối tác; ứng phó với cuộc khủng hoảng khí hậu và thúc đẩy một cuộc cách mạng năng lượng xanh; đảm bảo sự lãnh đạo của Mỹ trong lĩnh vực công nghệ; và cuối cùng là giải quyết mối quan hệ với Trung Quốc, phép thử địa chính trị lớn nhất trong thế kỷ 21.
Những ưu tiên này đặt ra những nhiệm vụ cấp thiết cho chính quyền Tổng thống Biden, đòi hỏi đội ngũ của ông phải thường xuyên thực hiện những chuyến công du con thoi tới các khu vực Đông Nam Á, Đông Bắc Á, châu Âu, Trung Đông để vận động và phối hợp với các đồng minh, đối tác cùng triển khai.
[Tổng thống Mỹ Joe Biden họp báo nhân một năm ngày cầm quyền]
Có thể khái quát một số điểm nhấn đối ngoại trong 1 năm đầu cầm quyền của ông Biden trên 3 khía cạnh chính.
Trước hết là giành lại vai trò dẫn dắt của Mỹ trong nhiều vấn đề quốc tế như đảm bảo cung ứng vaccine, chống biến đổi khí hậu.
Tiếp đến là hàn gắn quan hệ đồng minh xuyên Đại Tây Dương với các đối tác lâu đời ở châu Âu, qua đó giải quyết những tranh chấp thương mại và thúc đẩy các giá trị chung.
Thứ ba là thiết lập cơ chế hợp tác Australia-Anh-Mỹ (AUKUS) và nâng tầm “Bộ tứ” ở khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương.
Mỹ đang hợp tác chặt chẽ hơn với các đồng minh và đối tác trong khu vực về lợi ích quốc phòng, an ninh và kinh tế, đồng thời tăng cường kết nối giữa các đồng minh châu Âu và các đồng minh ở Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương.
Tuy nhiên, kết quả các cuộc thăm dò dư luận ngay trước thời điểm tròn 1 năm Tổng thống Biden nhậm chức cũng cho thấy tỷ lệ ủng hộ của người dân đối với phương thức điều hành của ông có xu hướng giảm, đặc biệt trong một số vấn đề như phục hồi kinh tế, lạm phát. Điều đó phản ánh những thách thức mà Tổng thống Biden phải đối mặt.
Kết quả cuộc thăm dò do Reuters/Ipsos thực hiện cuối tuần trước cho thấy 45% người Mỹ trưởng thành được hỏi bày tỏ hài lòng về phương thức điều hành của ông Biden, trong khi 50% cho biết không hài lòng.
Theo kết quả thăm dò mới nhất của projects.fivethirtyeight.com, tỷ lệ ủng hộ cách điều hành đất nước của Tổng thống Biden trong năm qua là 42,3% tỷ lệ phản đối là 52,4%.
Trong khi đó, thăm dò của Quinnipiac công bố trên tờ The Hill đầu tháng này cho biết tỷ lệ người dân Mỹ tán thành các định hướng kinh tế, đối ngoại và chống đại dịch COVID-19 của chính quyền cũng khá thấp, lần lượt là 34%, 35% và 39%.
Thăm dò của ABC News/Ipsos tháng trước cho thấy chỉ 28% số người được hỏi ủng hộ cách ông Biden xử lý vấn đề lạm phát, trong khi đa số (69%) không ủng hộ.
Trên thực tế, biến thể Omicron đang gây ra làn sóng lây nhiễm COVID-19 mạnh nhất ở Mỹ, đảo chiều nhiều thành tựu chống dịch mà đỉnh điểm là nước Mỹ chứng kiến những ngày số ca nhiễm mới vượt quá con số 1 triệu.
Biến thể Omicron lây lan mạnh cũng cản trở sự phục hồi của kinh tế Mỹ, khi các hãng hàng không Mỹ hủy hàng nghìn chuyến bay và lạm phát tăng lên mức cao nhất trong 40 năm vào tháng 12 năm ngoái.
Việc Tòa án tối cao chặn sắc lệnh của Tổng thống Biden bắt buộc tiêm vaccine hoặc xét nghiệm COVID-19 hằng tuần đối với các doanh nghiệp tư nhân đang tạo ra rào cản đối với nỗ lực chống dịch của chính quyền Mỹ.
Việc phải tập trung vào đối nội khiến Tổng thống Biden không thể ưu tiên cho một loạt vấn đề đối ngoại.
Nhìn lại một năm cầm quyền vừa qua, có thể thấy rằng Tổng thống Biden đã thực sự nỗ lực để thực hiện những cam kết đối với cử tri trong nhiều vấn đề thuộc phạm trù chính sách đối nội và đối ngoại, qua đó phần nào ghi dấu "sự trở lại của nước Mỹ."
Một nước Mỹ đang trên đà phục hồi kinh tế dù vẫn phải đối phó với vấn đề lạm phát. Mỹ hiện được coi là nước đi tiên phong trong việc phát triển, phân phối vaccine ngừa COVID-19.
Một hệ thống đồng minh chủ chốt đã và đang được khôi phục, củng cố và sẽ vận động theo xu hướng tăng cường trong thời gian tới.
Chủ nghĩa đa phương đã trở lại trên bàn nghị sự đối ngoại với hàng loạt những định hướng cả trong ngắn hạn và trung hạn.
Những dấu ấn như vậy có thể coi là đòn bẩy để Tổng thống Biden đưa đất nước vượt qua giai đoạn khó khăn hiện nay, nhất là trong bối cảnh ông Biden và đảng Dân chủ sẽ bước vào đợt sát hạch quan trọng - cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ vào tháng 11/2022 tới./.
Phạm Ngọc Ánh (TTXVN/Vietnam+)