Efficient và effective khác nhau như thế nào vậy

3 danh từ theo thứ tự: effectiveness, efficacy, efficiency. Hãy xem thử ví dụ dưới đây

Bạn có 1 cửa hàng may quần áo, tháng 1 vừa rồi bạn may được 100 cái áo và số vải bỏ phí (do tính toán không chính xác 100%) chiếm tỷ lệ 12%. Bạn tự an ủi dù sao thì mình cũng làm xong việc, cái này gọi là efficacious.

Tới tháng 2, bạn cũng may 100 cái áo, nhưng lần này số vải bỏ phí chỉ có 10% thôi, và lại còn hoàn thành  nhanh hơn so với tháng 1. Bạn tính toán cẩn thận nên tiết kiệm được chi phí (mua vải), cái này gọi là efficient.

Tháng 3 vừa rồi, bạn chợt nhận ra cách làm truyền thống không phải là cách làm thông minh nhất, bạn nghĩ ra 1 phương pháp mới để giảm bớt sức người, bóc lột máy móc nhiều hơn. Đến cuối tháng kết quả trên cả mong đợi, cái này gọi là effective.

Vậy, ta rút ra định nghĩa như sau:

  1. Effectiveness is doing “the right” things
  2. Efficiency is doing things in the most economical way
  3. Efficacy is getting things done, i.e. meeting targets.  Efficacy is the ability to produce a desired amount of the desired effect

Chi tiết hơn, các bạn tham khảo tại trang này

Mình chỉ là người soạn lại.

Khi dùng efficient để nói về người/vật, thì tức là người đó làm việc có hiệu quả, năng suất, không lãng phí thời gian, năng lượng.
Ví dụ:
He's not very efficient: he keeps filing letters in the wrong place, he works very slowly, and he keeps forgetting things. (Anh ta làm việc không được hiệu quả cho lắm: anh ta liên tục sắp xếp thư từ sai vị trí, làm việc chậm chạp và suốt ngày quên.)
The postal service is even less efficient than the telephone system. (Dịch vụ bưu chính thậm chí còn kém hiệu quả hơn so với hệ thống điện thoại.)

Khi dùng effective để nói về việc gì đó, thì tức là việc đó có hiệu quả tốt, giải quyết được vấn đề, mang lại kết quả tốt.
Ví dụ:
My headache's much better. Those tablets really are effective. (Cơn đau đầu của tớ đỡ hơn nhiều rồi. Những viên thuốc đó thực sự hiệu quả.)
I think a wide black belt would look very effective with that dress. (Tớ nghĩ 1 chiếc thắt lưng đen bản to sẽ rất hợp với chiếc váy đó đấy.)

Mình mới đọc được một bài viết trên Kênh 14 về những đặc điểm phân biệt người bận rộn và người năng suất. Khoan nói về nội dung vì đọc qua mình thấy có đôi chút “quy chụp” nhưng mình cũng tia được một điểm thú vị từ bài viết này mà mình muốn chia sẻ với các bạn hôm nay.

Đó là cách phân biệt EffectiveEffcient.

Nhìn chung cả hai đều nói đến sự hiệu quả trong công việc. Nhưng nếu vậy thì tại sao người ta không những muốn “work effectively” mà còn phải “work efficiently“?

Cách đơn giản để bạn phân biệt hai từ đó là thế này.

Effective được dùng khi bạn nói về việc tạo ra kết quả.

Ví dụ như sếp giao cho bạn chịu trách nhiệm một dự án kèm theo đó là những chỉ tiêu mà bạn phải đạt được trước deadline. Nếu bạn hoàn thành tốt công việc của mình thì sếp sẽ khen bạn:

You are a very effective performer.

(Lưu ý “performer” ở đây chỉ người nhân viên thực hiện công việc của mình nhé).

Và thông thường khi đánh giá mức độ hiệu quả trong công việc mà sử dụng từ Effective, người ta sẽ đánh giá những tiêu chí như:

  • có làm đúng deadline hay không
  • mức độ hài lòng của khách hàng ra sao
  • kết quả đóng góp cho công ty như thế nào

Nói chung hoàn toàn về kết quả.

Còn với Efficient, nó nói về CÁCH bạn thực hiện công việc. Nếu bạn “work efficiently” thì có nghĩa là bạn:

  • biết cách ứng dụng những cải tiến và phương pháp mới để nâng cao tốc độ làm việc
  • tiết kiệm được tài nguyên cần thiết khi làm việc (chi phí, năng lượng, thời gian…)

Khi đánh giá về tiêu chí work efficently, người ta sẽ không đề cập đến việc bạn đạt chỉ tiêu hay vượt chỉ tiêu bao nhiêu phần trăm, thay vào đó họ sẽ xem xét cách bạn làm ra kết quả như thế nào và có làm lợi cho việc vận hành của công ty hay không.

Một ví dụ khác đơn giản hơn, bạn cứ ra hàng điện gia dụng thì sẽ thấy các thể loại Tivi, tủ lạnh được quảng cáo là energy efficienct product (vd như cái tv LG ghẻ của mình). Ở đây họ dùng chữ effcient thay vì effective vì muốn đề cập đến sự tiết kiệm năng lượng, sử dụng ít năng lượng nhưng vẫn cung cấp được chất lượng âm thanh hình ảnh không kém gì các thể loại tốn năng lượng khác.

Vậy thì túm quần lại, nói về tạo ra được kết quả tốt, hãy dùng effective. Còn nếu nói về sự hiệu quả trong quá trình tạo kết quả đó, cứ phang effcient cho mình 🙂

Flavourfully yours,
Bếp Xíu