Giao dịch dân sự do người chưa thành niên xác lập có hiệu lực không? Người chưa thành niên có tự mình thực hiện giao dịch dân sự được không? Show Tóm tắt câu hỏi:A (16 tuổi) là con trai ông B. Do nghiện chơi điện tử, A đã mang chiếc xe máy đứng tên mình do mẹ mua tặng đi bán để lấy tiền chơi điện tử. Xin hỏi việc A bán chiếc xe máy có được pháp luật công nhận không? Luật sư tư vấn:Công ty TNHH Tư vấn LawKey Việt Nam cảm ơn anh/chị đã tin tưởng khi gửi câu hỏi đến LawKey. Với thắc mắc của anh/chị, luật sư LawKey tư vấn như sau: Một số vấn đề pháp lý liên quanNgười chưa thành niênĐiều 21 Bộ luật dân sự 2015 (BLDS) quy định về người chưa thành niên như sau: – Người chưa thành niên là người chưa đủ mười tám tuổi. – Giao dịch dân sự của người chưa đủ sáu tuổi do người đại diện theo pháp luật của người đó xác lập, thực hiện. – Người từ đủ sáu tuổi đến chưa đủ mười lăm tuổi khi xác lập, thực hiện giao dịch dân sự phải được người đại diện theo pháp luật đồng ý, trừ giao dịch dân sự phục vụ nhu cầu sinh hoạt hàng ngày phù hợp với lứa tuổi. – Người từ đủ mười lăm tuổi đến chưa đủ mười tám tuổi tự mình xác lập, thực hiện giao dịch dân sự, trừ giao dịch dân sự liên quan đến bất động sản, động sản phải đăng ký và giao dịch dân sự khác theo quy định của luật phải được người đại diện theo pháp luật đồng ý. Đại diện theo pháp luật của cá nhânĐiều 136 BLDS quy định về những người là người đại diện theo pháp luật của cá nhân gồm: – Cha, mẹ đối với con chưa thành niên. – Người giám hộ đối với người được giám hộ. Người giám hộ của người có khó khăn trong nhận thức, làm chủ hành vi là người đại diện theo pháp luật nếu được Tòa án chỉ định. – Người do Tòa án chỉ định trong trường hợp không xác định được người đại diện theo quy định nêu trên. – Người do Tòa án chỉ định đối với người bị hạn chế năng lực hành vi dân sự. Xem thêm: Đại diện theo pháp luật của cá nhân là ai? Điều kiện có hiệu lực của giao dịch dân sựGiao dịch dân sự là hợp đồng hoặc hành vi pháp lý đơn phương làm phát sinh, thay đổi hoặc chấm dứt quyền, nghĩa vụ dân sự. Giao dịch dân sự có hiệu lực khi có đủ các điều kiện sau đây: – Chủ thể có năng lực pháp luật dân sự, năng lực hành vi dân sự phù hợp với giao dịch dân sự được xác lập; – Chủ thể tham gia giao dịch dân sự hoàn toàn tự nguyện; – Mục đích và nội dung của giao dịch dân sự không vi phạm điều cấm của luật, không trái đạo đức xã hội. Hình thức của giao dịch dân sự là điều kiện có hiệu lực của giao dịch dân sự trong trường hợp luật có quy định. Lưu ý, Giao dịch dân sự không có một trong các điều kiện nêu trên thì vô hiệu, trừ trường hợp BLDS có quy định khác. Giao dịch dân sự vô hiệu do người chưa thành niên xác lập, thực hiệnĐiều 125 BLDS quy định giao dịch dân sự vô hiệu do người chưa thành niên xác lập, thực hiện như sau: – Khi giao dịch dân sự do người chưa thành niên xác lập, thực hiện thì theo yêu cầu của người đại diện của người đó, Tòa án tuyên bố giao dịch đó vô hiệu nếu theo quy định của pháp luật giao dịch này phải do người đại diện của họ xác lập, thực hiện hoặc đồng ý, trừ trường hợp dưới đây: + Giao dịch dân sự của người chưa đủ sáu tuổi, người mất năng lực hành vi dân sự nhằm đáp ứng nhu cầu thiết yếu hàng ngày của người đó; + Giao dịch dân sự chỉ làm phát sinh quyền hoặc chỉ miễn trừ nghĩa vụ cho người chưa thành niên, người mất năng lực hành vi dân sự, người có khó khăn trong nhận thức, làm chủ hành vi, người bị hạn chế năng lực hành vi dân sự với người đã xác lập, thực hiện giao dịch với họ; + Giao dịch dân sự được người xác lập giao dịch thừa nhận hiệu lực sau khi đã thành niên hoặc sau khi khôi phục năng lực hành vi dân sự. Đối chiếu với tình huống của anh/chịTheo quy định tại Khoản 1 Điều 21 BLDS, A mới 16 tuổi được xác định là người chưa thành niên và thuộc vào trường hợp “Người từ đủ mười lăm tuổi đến chưa đủ mười tám tuổi tự mình xác lập, thực hiện giao dịch dân sự”. Căn cứ Khoản 1 Điều 125 BLDS quy định: “Khi giao dịch dân sự do người chưa thành niên, người mất năng lực hành vi dân sự, người có khó khăn trong nhận thức, làm chủ hành vi hoặc người bị hạn chế năng lực hành vi dân sự xác lập, thực hiện thì theo yêu cầu của người đại diện của người đó, Tòa án tuyên bố giao dịch đó vô hiệu nếu theo quy định của pháp luật giao dịch này phải do người đại diện của họ xác lập, thực hiện hoặc đồng ý” Điều 125 BLDS loại trừ 3 trường hợp giao dịch dân sự do người chưa thành niên xác lập, thực hiện không bị vô hiệu Lawkey đã nêu ở trên. Tuy nhiên, trường hợp A bán xe máy không thuộc các trường hợp ngoại lệ mà điều luật quy định, do đó, giao dịch dân sự của A vẫn bị vô hiệu.Theo quy định tại Khoản 1 Điều 136 BLDS, B là cha đối với con 16 tuổi chưa thành niên sẽ là người đại diện theo pháp luật của A. Do đó, việc A bán chiếc xe máy mà không có sự đồng ý của ông B là trái với quy định của pháp luật. Ông B có thể yêu cầu tòa án tuyên bố giao dịch đó vô hiệu trong vòng 02 năm kể từ ngày B biết A tự mình xác lập, thực hiện giao dịch bán xe máy. Trên đây là nội dung Giao dịch dân sự do người chưa thành niên xác lập có hiệu lực không? Lawkey gửi đến bạn đọc. Nếu có thắc mắc, vui lòng liên hệ Lawkey. Xem thêm: Giao dịch dân sự liên quan đến bất động sản của người chưa thành niên
Xin hỏi các anh chị, về nguyên tắc, với hàng hóa có giá trị lớn, cửa hàng có được bán cho người dưới 18 tuổi hay không? Trả lời Năng lực pháp luật dân sự của cá nhân là khả năng của cá nhân có quyền dân sự và nghĩa vụ dân sự. Mọi cá nhân đều có năng lực pháp luật dân sự như nhau, không bị hạn chế trừ trường hợp do pháp luật quy định. Nếu như năng lực pháp luật dân sự của cá nhân có từ khi người đó sinh ra và chấm dứt khi người đó chết, năng lực hành vi dân sự của cá nhân, theo Điều 19 Bộ luật Dân sự năm 2015, “là khả năng của cá nhân bằng hành vi của mình xác lập, thực hiện quyền, nghĩa vụ dân sự”. Con trai bạn dưới 18 tuổi là người chưa thành niên, tùy theo độ tuổi để xác định năng lực hành vi dân sự của cháu khi tham gia giao dịch dân sự. Nội dung này được quy định cụ thể tại Điều 21 của Bộ luật Dân sự năm 2015 như sau: “1. Người chưa thành niên là người chưa đủ mười tám tuổi. 2. Giao dịch dân sự của người chưa đủ sáu tuổi do người đại diện theo pháp luật của người đó xác lập, thực hiện. 3. Người từ đủ sáu tuổi đến chưa đủ mười lăm tuổi khi xác lập, thực hiện giao dịch dân sự phải được người đại diện theo pháp luật đồng ý, trừ giao dịch dân sự phục vụ nhu cầu sinh hoạt hàng ngày phù hợp với lứa tuổi. 4. Người từ đủ mười lăm tuổi đến chưa đủ mười tám tuổi tự mình xác lập, thực hiện giao dịch dân sự, trừ giao dịch dân sự liên quan đến bất động sản, động sản phải đăng ký và giao dịch dân sự khác theo quy định của luật phải được người đại diện theo pháp luật đồng ý”. Ngoài ra, cũng cần lưu ý về giao dịch dân sự do người mất năng lực hành vi dân sự hay người bị Tòa án hạn chế năng lực hành vi dân sự phải do người đại diện theo pháp luật xác lập, thực hiện. Trừ trường hợp Bộ luật này có quy định khác, giao dịch dân sự không có một trong các điều kiện được quy định tại khoản 1 Điều 117 của Bộ luật này thì vô hiệu. Cụ thể: “a) Chủ thể có năng lực pháp luật dân sự, năng lực hành vi dân sự phù hợp với giao dịch dân sự được xác lập; b) Chủ thể tham gia giao dịch dân sự hoàn toàn tự nguyện; c) Mục đích và nội dung của giao dịch dân sự không vi phạm điều cấm của luật, không trái đạo đức xã hội”. Nếu pháp luật quy định về hình thức của giao dịch dân sự là điều kiện có hiệu lực của giao dịch dân sự thì ngoài điều kiện về chủ thể, tính tự nguyện, mục đích nêu trên, còn phải đảm bảo điều kiện về hình thức của giao dịch. Ví dụ: Giao dịch mua bán bất động sản thì hợp đồng phải được lập thành văn bản, có công chứng hoặc chứng thực… Điều 125 của Bộ luật này quy định về giao dịch dân sự vô hiệu do người chưa thành niên, người mất năng lực hành vi dân sự, người có khó khăn trong nhận thức, làm chủ hành vi, người bị hạn chế năng lực hành vi dân sự xác lập, thực hiện như sau: “1. Khi giao dịch dân sự do người chưa thành niên, người mất năng lực hành vi dân sự, người có khó khăn trong nhận thức, làm chủ hành vi hoặc người bị hạn chế năng lực hành vi dân sự xác lập, thực hiện thì theo yêu cầu của người đại diện của người đó, Tòa án tuyên bố giao dịch đó vô hiệu nếu theo quy định của pháp luật giao dịch này phải do người đại diện của họ xác lập, thực hiện hoặc đồng ý, trừ trường hợp quy định tại khoản 2 Điều này. 2. Giao dịch dân sự của người quy định tại khoản 1 Điều này không bị vô hiệu trong trường hợp sau đây: a) Giao dịch dân sự của người chưa đủ sáu tuổi, người mất năng lực hành vi dân sự nhằm đáp ứng nhu cầu thiết yếu hàng ngày của người đó; b) Giao dịch dân sự chỉ làm phát sinh quyền hoặc chỉ miễn trừ nghĩa vụ cho người chưa thành niên, người mất năng lực hành vi dân sự, người có khó khăn trong nhận thức, làm chủ hành vi, người bị hạn chế năng lực hành vi dân sự với người đã xác lập, thực hiện giao dịch với họ; c) Giao dịch dân sự được người xác lập giao dịch thừa nhận hiệu lực sau khi đã thành niên hoặc sau khi khôi phục năng lực hành vi dân sự”. Tóm lại, nếu con trai bạn không bị mất năng lực hành vi dân sự, không bị hạn chế năng lực hành vi dân sự, bạn nên đối chiếu quy định nêu trên để xác định giao dịch mua bán giữa con trai bạn và cửa hàng điện thoại có bị vô hiệu hay không. Trường hợp con trai bạn dưới 15 tuổi, không được sự đồng ý của bố mẹ với tư cách là người đại diện hợp pháp của cháu, giao dịch mua bán vô hiệu. Hậu quả pháp lý được quy định tại Điều 131 Bộ luật này. Đó là: “1. Giao dịch dân sự vô hiệu không làm phát sinh, thay đổi, chấm dứt quyền, nghĩa vụ dân sự của các bên kể từ thời điểm giao dịch được xác lập. 2. Khi giao dịch dân sự vô hiệu thì các bên khôi phục lại tình trạng ban đầu, hoàn trả cho nhau những gì đã nhận. Trường hợp không thể hoàn trả được bằng hiện vật thì trị giá thành tiền để hoàn trả. 3. Bên ngay tình trong việc thu hoa lợi, lợi tức không phải hoàn trả lại hoa lợi, lợi tức đó. 4. Bên có lỗi gây thiệt hại thì phải bồi thường. 5. Việc giải quyết hậu quả của giao dịch dân sự vô hiệu liên quan đến quyền nhân thân do Bộ luật này, luật khác có liên quan quy định”. Ngược lại, trường hợp con trai bạn đủ mười lăm tuổi trở lên, cháu có quyền tự mình xác lập, thực hiện giao dịch đó. Việc cửa hàng điện thoại không đồng ý cho hoàn trả là đúng quy định của pháp luật. Thu Hường |
