Thứ tư - 01/04/2020 22:55 Show
Nghĩa câu này là vẻ đẹp nghiêng nước. Đây là câu quen thuộc với người Việt, ta hay nói nghiêng nước nghiêng thành (khuynh quốc khuynh thành). Đây là câu trích trong Giai nhân ca (佳人歌), được cho là của Lý Diên Niên thời nhà Hán. 北方有佳人 絶世而獨立 북방유가인 절세이독립 (bắc phương hữu giai nhân tuyệt thế nhi độc lập) 一顧傾人城 再顧傾人國 일고경인성 재고경인국 (nhất cố khuynh nhân thành, tái cố khuynh nhân quốc) 寧不知傾城與傾國 영부지경성여경국 (ninh bất tri khuynh thành dữ khuynh quốc 佳人難再得 가인난재득 (giai nhân nan tái đắc) Ý nôm na là: Phương bắc có mỹ nhân, nhan sắc tuyệt trần chẳng ai sánh kịp Ngó một cái nghiêng thành Ngó lần nữa nghiêng nước Chẳng lẽ lại không hiểu người đẹp nghiêng nước nghiêng thành ấy rất khó có được. (북방에 아름다운 사람이 있어 세상을 벗어나 홀로 서 있네. 한번 돌아보니 성이 기울고 다시 돌아보니 나라가 기우는구나. 어찌 성을 흔들고 나라를 무너뜨림을 알지 못하는가. 아름다운 사람은 다시 얻기 어렵다네). Tất nhiên, nước vẫn đấy, thành vẫn đấy, vốn chẳng ngả nghiêng cho đến khi lòng của Chủ nhân nó "khuynh" (나라가 아니라 그 나라의 주인임 임금을 기울게 할 만큼 아름다운 미인이다). Ý nghĩa của câu này, nghe thoáng thì như ca ngợi vẻ đẹp nữ nhân, nhưng thực chất là có xen cảnh báo "cẩn thận không mất nước đấy", nó có ý tứ khác hẳn với cách so sánh vẻ đẹp khác kiểu ca ngợi thuần túy như trầm ngư, lạc nhạn, bế nguyệt, tu hoa của Tây Thi, Chiêu Quân, Điêu Thuyền, Quý Phi. Dương Chính Chức Các bài viết liên quan:Những tác phẩm cũ hơn:Những tác phẩm mới hơn:
– Trẫm lập đền Minh Quang, kén hai ngàn mỹ nhân ở vùng Yên Triệu. Nhỏ nhất 15 tuổi, quá 30 tuổi sa thải cho lấy chồng. Thế mà, trong chốn dịch đình đã có trên 10 ngàn mỹ nhân vẫn chưa thấy ai có nét đẹp vừa ý trẫm. Thật là thiên hạ thiếu giai nhân tuyệt sắc. Lý Diên Niên có một em gái sắc đẹp tuyệt trần, thường ra vào hầu hạ Bình Dương công chúa. Một hôm, nhân dịp múa hát chầu Vũ Đế, Lý Diên Niên hát bài Giai nhân ca.
Phiên âm:
Dịch:
Nghe hát, Hán Vũ Đế thở dài than: – Thế gian lại có người đẹp đến thế chăng? Bình Dương công chúa nhân đứng hầu bên cạnh nhà vua liền tâu: – Diên Niên có người em gái đẹp tuyệt trần, còn hơn người trong bài hát ấy nữa. Nhà vua truyền người đẹp vào cung xem mặt. Người đến quả là một bậc giai nhân tuyệt sắc, lại hát hay múa đẹp, làm cho nhà vua càng thêm mê mẩn, liền thu nạp phong làm phu nhân. Từ ấy, nhà vua chỉ say sưa đắm đuối bên nàng, không còn tha thiết đến một ai nữa. Năm sau, nàng hạ sinh được một con trai. Một hôm, nàng lâm bệnh nặng, Hán Vũ Đế đến tận giường bệnh thăm hỏi. Nàng kéo chăn che kín mặt, tâu: – Thiếp đau ốm từ lâu nên nay dung nhan tiều tụy, không dám đem cái nhan sắc ủ dột tàn phai ra mắt đấng quân vương. Thiếp chỉ xin gửi lại nhà vua một nhi tử còn thơ dại và mấy người anh em của thiếp. Hán Đế ngậm ngùi bảo: – Phu nhân nếu đã bệnh nặng không thể qua khỏi thì hãy để ta nhìn nàng một lần nữa được không? Nàng vẫn che kín mặt, từ chối: – Theo lẽ quân thần, phu phụ, đàn bà mặt không sạch, không được ra mắt phu quân. Thiếp xin Hoàng thượng tha thứ. Nhà vua cố nài nỉ. Nàng vẫn thở dài úp mặt vào trong, không nói năng gì, giữ chặt lấy chăn. Hán Vũ Đế tức giận, đứng phắt dậy ra về. Nhiều người sợ nhà vua giận, nên có ý trách nàng. Nàng trả lời: – Đàn bà là kẻ lấy nhan sắc thờ chồng. Nhan sắc kém, tình duyên sẽ phai nhạt, và yêu thương cũng vậy. Hoàng thượng quyến luyến ta chỉ vì nhan sắc xinh đẹp lúc khỏe mạnh. Nay ta ốm đau, nhan sắc suy kém, so với thiên hạ ta là kẻ xấu xí. Nhìn thấy ta rồi, hoàng thượng chán ghét thì làm sao còn tưởng nhớ đến ta mà ban ân huệ cho anh em ta nữa. Sau đó nàng chết. Vua Vũ Đế chôn cất nàng rất hậu, lại truyền họa sĩ vẽ hình nàng treo ở cung Cam Tuyền, phong cho anh em nàng quan tước cao. Ngày tháng qua nhưng hình bóng người đẹp vẫn vương lại trước mắt. Mối tình thương nhớ vẫn canh cánh bên lòng. Hán Vũ Đế không tìm thấy thú vui, người đẹp nào bằng người đã khuất. ___________ .::. .::. .::. ___________ Đời nhà Đường (618-907), vua Đường Minh Hoàng dắt Dương Quý Phi thưởng hoa mẫu đơn ở đình Cẩm Hương, sai người vời Lý Bạch đến, lệnh dâng ngay ba bài “Thanh Bình điệu“. Lý còn say rượu nhưng cầm bút viết luôn ba bài. Bài thứ ba có câu: 名花傾國兩相歡， 常得君王帶笑看。 Danh hoa khuynh quốc lưỡng tương hoan, Nghĩa: Danh hoa nghiêng nước sánh đôi vui, Chữ “khuynh quốc” để chỉ vẻ đẹp tuyệt với của Dương Quý Phi. Trong “Đoạn trường tân thanh”, thi hào Nguyễn Du tả sắc đẹp nàng Kiều cũng có câu: Một hai nghiêng nước nghiêng thành, “Nghiêng nước, nghiêng thành” xuất xứ ở bài hát của Lý Diên Niên. Lời biên tập: Hoàn thành bài này thấy ức quá. Phụ nữ ngày xưa chỉ có đẹp mới có giá trị. =.=
Lý Diên Niên (? – 87 tr.CN ) – Trung Quốc (Thời nhà Hán)Chưa rõ về tiểu sử Lý Diên Niên, chỉ biết ông sống vào thời Hán Vũ đế (156 tr.CN - 87 tr.CN.). Ông có tài ca múa, soạn nhạc nổi tiếng, được Hán Vũ đế triệu vào cung điện để phục vụ cho việc đàn ca múa hát. Nhờ tinh thông âm nhạc nên ông được nhà vua phong làm Hiệp luật đô úy , phụ trách quản lý tất cả nghệ nhân ca múa trong cả nước. Tương truyền ông là anh ruột của Lý phu nhân (người đẹp của bài “Gian nhân ca”)佳人歌 Giai nhân ca 北 方 有 佳 人，Bắc phương hữu giai nhân, 絕 世 而 獨 立。Tuyệt thế nhi độc lập. 一 顧 傾 人 城，Nhất cố khuynh nhân thành, 再 顧 傾 人 國。Tái cố khuynh nhân quốc. 寧 不 知，Ninh bất tri,傾 城 與 傾 國，Khuynh thành dữ khuynh quốc, 佳 人 難 再 得。Giai nhân nan tái đắc.+ Dịch nghĩa:Bài ca về người đẹp Phương bắc có người đẹp,Dung nhan tuyệt sắc chỉ có riêng độc nhất trên đời không ai sánh kịp.Một lần nhìn qua làm nghiêng thành của người,Một lần liếc lại làm nghiêng nước của người.Lẽ nào mà không biết,vẻ đẹp nghiêng thành cùng nghiêng nước.Giai nhân (ấy) đâu dễ gì gặp lại được (người thứ hai). HOÀNG NGUYÊN CHƯƠNG dịch + Bản dịch thơ: - Bản dịch 1: Bài ca về người đẹp Phương bắc có người đẹp,Tuyệt thế vẻ hoa anh (1).Liếc qua làm nghiêng thành,Liếc lại làm nghiêng nước.Lẽ nào không biết được,Vẻ nghiêng nước nghiêng thành.Giai nhân đâu dễ gặp. HOÀNG NGUYÊN CHƯƠNG dịch (*)Anh: có nghĩa là loài hoa đẹp nhất. - Bản dịch 2:Bài ca về người đẹp Giai nhân có ở bắc phương,Dung nhan tuyệt thế, khác thường hoa anh.Liếc qua đủ khiến nghiêng thành,Một lần liếc lại chòng chành núi sông.Lẽ nào không biết bóng hồng,Nghiêng thành nghiêng nước đắm lòng để yêu. Giai nhân đâu dễ gặp nhiều! HOÀNG NGUYÊN CHƯƠNG dịch + Chú thích:(1) Bài “Giai nhân ca”(佳人歌- bài ca về người đẹp) này còn có tên khác là “Bắc quốc giai nhân” (北國佳人).Trong “Nhạc phủ thi tập” của Trung Quốc, bài này được xếp vào “Tạp ca dao từ” với tên “Lý Diên Niên ca”(李延年歌).(2) Bắc phương hữu giai nhân : Phương bắc có người đẹp. Người đẹp đây chính là Lý phu nhân, người em gái ruột của Lý Diên Niên. Theo sách “Hán thư” phần “Lý phu nhân truyện” thì Lý phu nhân sinh và mất vào khoảng thế kỷ thứ 2 trước Công nguyên, quê quán ở Trung Sơn nay là Định Châu thuộc tỉnh Hà Bắc. Bà có tài ca múa, giỏi âm luật, văn chương thi phú và là một trang giai nhân tuyệt thế. Một hôm, Hán Vũ đế (Lưu Triệt) nghe Lý Diên Niên hát bài “Giai nhân ca”, nhà vua mới hỏi: “Làm sao trên đời lại có người đẹp đến vậy?”. Bình Dương công chúa đứng ở bên cạnh liền cho biết đó là em gái của Lý Diên Niên, nhà vua lại hỏi Lý Diên Niên và ông cũng xác nhận đó là em gái của mình. Nhà vua cho mời Lý phu nhân vào ra mắt. Trước giai nhân tài sắc vẹn toàn, nhà vua hoàn toàn mê mẩn, tuyển làm phi tần, phong làm phu nhân và về sau là Hiếu Vũ hoàng hậu. Bà được nhà vua rất sủng ái. Tuy nhiên, hồng nhan bạc mệnh, bà qua đời rất sớm vào khoảng năm 101 trước Công nguyên. |
