Khác với lịch sử phát triển của tự nhiên, lịch sử xã hội loài người được tạo nên và phát triển bởi các hoạt động có ý thức của con người...Điều này sẽ được chứng minh rõ cho các bạn trong bài học "con người là chủ thể của lịch sử là mục tiêu phát triển của xã hội".
A. Kiến thức trọng tâm
I. Mở đầu bài học
II. Nội dung bài học
1. Con người là chủ thể của lịch sử
a. Con người sáng tạo ra lịch sử của mình :
- Con người tự tìm ra được công cụ lao động .
- Chỉ có con người biết sử dụng công cụ lao động . Nhờ công cụ lao động mà con người tự tách mình ra khỏi thế giới loài vật .Từ đó lịch sử loài người đựơc bắt đầu
b. Con người là chủ thể sáng tạo ra giá trị vật chất tinh thần cho xã hội :
- Để tồn tại và phát triển con người phải lao động s ra của cải vật chất để nuôi sống xã hội.
- Sản xuất ra của cải vật chất là đặc trưng riêng chỉ có ở con người.
- Là kết quả của quá trình lao động và sáng tạo của con người.
- Ví dụ: - Lương thực,thực phẩm, tư liệu sinh hoạt…
- Đời sống lao động của con người là nguồn đề tài vô tận của các giá trị văn hóa, tinh thần.
- Con người là tác giả của các công trình văn hóa, nghệ thuật.
- Ví dụ: Các kì quan thế giới.
- Ở Việt Nam: Nhã nhạc cung đình Huế, Di tích Hoàng thành Thăng Long, Thành nhà Hồ, Di tích Tràng An, Vịnh Hạ Long…
c. Con người là động lực của các cuộc cách mạng xã hội.
- Nhu cầu về một cuộc sống tốt đẹp hơn là động lực thúc đẩy con người không ngừng đấu tranh để cải tạo xã hội , mọi cuộc CMXH đều do con người tạo ra.
- Ví dụ: từ CXNT-> CHNL->PK->TBCN->XHCN.
2. Con người là mục tiêu sự phát triển xã hội.
a. Vì sao con người là mục tiêu phát triển xã hội.
- Con người là chủ thể của lịch sử nên con người cần phải được tôn trọng, cần phải đảm bảo các quyền chính đáng cho mình, phải là mục tiêu phát triển của mọi tiến bộ xã hội.
b. Chủ nghĩa xã hội và sự phát triển toàn diện của con người
- Xây dựng một xã hội công bằng,dân chủ, văn minh, bình đẳng, mọi người có cuộc sống tự do, hạnh phúc, có điều kiện phát triển toàn diện cá nhân là mục tiêu cao cả của CNXH nói chung,ở nước ta hiện nay nói riêng.
- Chủ tịch Hồ Chí Minh đã từng nói : "Tôi chỉ có một ham muốn, ham muốn tột bậc là làm sao cho nước ta được hoàn toàn độc lập, dân ta được hoàn toàn tự do, đồng bào ai cũng có cơm ăn áo mặc, ai cũng được học hành".
B. BÀI TẬP
Câu 1: Em hãy cho biết: Vì sao nói con người là chủ thể của lịch sử?
Câu 2: Hăng-ri Đuy-năng (1828 – 1910) là nhà nghiên cứu văn học người Thụy Sĩ. Năm 31 tuổi, ông được chứng kiến cảnh khoảng 40 ngàn người vừa chết, vừa bị thương nằm la liệt khắp nơi trong cuộc chiến đấu giữa quân đội Pháp – I-ta-li-a, ở Xôn-phê-ri-ô (I-ta-li-a), ông đã đến những xóm làng gần đó tổ chức những đội cứu thương. Bất chấp nguy hiểm, Đuy-năng đã cùng nhiều người khác băng bó cho những người bị thương và đưa họ đến nơi an toàn.
Ba năm sau, ông đã viết cuốn Kỉ niệm về Xôn-phê-ri-ô để lên án chiến tranh, kêu gọi thành lập một tổ chức quốc tế giúp đỡ những người bị thương. Ít lâu sau, một hội nghị quốc tế họp ở Giơ-ne-vơ (Thụy Sĩ) đã tán thành sáng kiến cuả Đuy-năng và Hội Chữ thập đỏ quốc tế được ra đời.
Hỏi:
a. Vận dụng kiến thức đã học về con người là mục tiêu của sự phát triển xã hội, hãy cho biết nhận xét của em về thông tin trên.
b. Em có thể học tập được điều gì ở Đuy-năng?
Câu 3: Hãy điều tra thực tế ở địa phương em về việc thực hiện một số chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước ta vì mục tiêu phát triển toàn diện con người (ví dụ: Việc thực hiện chính sách định canh định cư, chính sách xóa đói giảm nghèo, chính sách đối với người tàn tật, cô đơn, chính sách đối với giáo dục,...).
Câu 4: Trong cuộc sống hàng ngày có một số người lười lao động nhưng lại thường xuyên cầu khấn thần linh phù hộ cho họ có nhiều tiền, sống sung sướng. Dựa vào kiến thức con người là chủ thể của lịch sử, em có thể nói với họ điều gì?
Con người là chủ thể của lịch sử
BÀI 9: CON NGƯỜI LÀ CHỦ THỂ CỦA LỊCH SỬ
LÀ MỤC TIÊU PHÁT TRIỂN CỦA XÃ HỘI (Tiết 1)
Giúp học sinh nhận biết được con người là chủ thể của lịch sử, sáng
tạo ra lịch sử, sáng tạo nên các giá trị vật chất, giá trị tinh thần, con người
là động lực của các cuộc cách mạng xã hội.
- Lấy được VD để chứng minh: Tầm quan trọng của việc chế tạo ra
công cụ sản xuất đối với sự hình thành và phát triển của xã hội loài
- Chứng minh được mọi giá trị vật chất và tinh thần là do con người
- Biết quý trọng cuộc sống của mình, tôn trọng mọi người, mong
muốn được góp sực vào sự phát triển của cộng đồng và xã hội.
- Đồng tình và tích cực tham gia vào các hoạt động về sự tiến bộ và
phát triển của đất nước, của nhân loại.
II. Tài liệu và phương tiện dạy học.
- Tình huống GDCD 10, Thực hành GDCD 10
III. Hoạt động dạy và học.
? Em hãy vẽ sơ đồ phương thức sản xuất biểu thị mối quan hệ giữa
lực lượng sản xuất với quan hệ sản xuất?
Khi nghiên cứu quá trình phát triển của lịch sử, các nhà triết học duy
tâm, tôn giáo thường cho rằng: Thần thánh, thượng đế đã tạo ra và quyết
định sự phát triển của lịch sử loài người.
Dựa trên kết quả nghiên cứu khảo cổ học và nhiều ngành khoa học
khác, Triết học duy vật biện chứng đã khẳng định: Giới tự nhiên có trước
con người, con người, xã hội là sản phẩm của tự nhiên. Con người là chủ
thể của lịch sử, là mục tiêu phát triển của xã hội.
Để hiểu rõ vấn đề này, chúng ta m hiểu bài 9 ết 1.
Hoạt động của giáo viên và học sinh Nội dung kiến thức cần đạt
Hoạt động 1 : Giáo viên tổ chức cho HS
thảo luận nhóm (4 nhóm). Giáo viên giao
Người tối cổ và người tinh khôn đã chế tạo
ra những loại công cụ nào ? chúng có đặc
Công cụ lao động đó có liên quan như thế
nào với việc chuyển hoá vượn cổ thành
Việc chế tạo ra công cụ lao động của con
Từ khi xã hội loài người hình thành đến
nay đã và đang trải qua mấy giai đoạn phát
+ Cử đại diện nhóm trình bày
+ Cả lớp nhận xét trao đổi
- GV nhận xét, bổ sung ý kiến
Lịch sử loài người được hình thành từ khi
con người biết chế tạo công cụ sản xuất.
Nhờ biết chế tạo và sử dụng công cụ sản
xuất con người đã tự tách mình ra khỏi thế
giới động vật chuyển sang thế giới loài
người và lịch sử xã hội bắt đầu từ đó.
Hoạt động 2: Giáo viên sử dụng phương
pháp giảng giải, phát vấn, nêu vấn đề, đàm
thoại để học sinh chủ động tìm ra nội dung
kiến thức bằng cách đưa ra các câu hỏi
? Theo em vì sao con người phải tạo ra của
? Vì sao sản xuất ra của cải vật chất là đặc
trưng riêng có của con người?
1. Con người là chủ thể của lịch sử.
a. Con người sáng tạo ra lịch sử của
Người tối cổ Người tinh khôn
- Việc chế tạo ra công cụ lao động giúp
cho lịch sử xã hội loài người hình thành
- Việc chế tạo ra công cụ lao động giúp
con người tự sáng tạo ra lịch sử của
- Từ công xã nguyên thủy -> Chiếm hữu
nô lệ -> xã hội phong kiến -> TBCN ->
b. Con người là chủ thể sáng tạo ra
giá trị vật chất và giá trị tinh thần.
* Con người là chủ thể sáng tạo ra giá
- Để tồn tại và phát triển con người phải
LĐ sản xuất tạo ra của cải vật chất để
nuôi sống mình và xã hội.
- Sản xuất ra của cải vật chất là đặc
trưng riêng có ở con người.
- Là kết quả lao động có mục đích và
+ Con người sản xuất ra cái ăn, mặc,
+ Con người sản xuất ra phương tiện
sinh hoạt, tư liệu sản xuất.
Hoạt động của giáo viên và học sinh Nội dung kiến thức cần đạt
? Theo em vì sao hoạt động lao động của
con người là hoạt động có mục đích và
? Những cái gì là đề tài sáng tác vô tận của
? Theo em tại sao con người là chủ thể của
Hoạt động 3: Giáo viên sử dụng phương
pháp thảo luận theo lớp để học sinh chủ
động tìm ra nội dung kiến thức. Giáo viên
đưa ra các câu hỏi để học sinh tìm hiểu.
? Vì sao con người là động lực của các
cuộc cách mạng xã hội? Vậy ai là chủ thể
của các cuộc cách mạng xã hội?
? Cách mạng xã hội thay thế quan hệ sản
xuất đã lỗi thời bằng quan hệ sản xuất như
Cách mạng xã hội thay thế quan hệ sản
xuất đã lỗi thời bằng quan hệ sản xuất mới
tiến bộ hơn. Khi quan hệ sản xuất mới ra
đời kéo theo sự xuất hiện của phương thức
? Lịch sử xã hội từ công xã nguyên thuỷ
đến nay đã và đang thay thế mấy phương
+ Nhận xét và bổ sung (nếu có) các ý kiến
Kết luận: Lịch sử phát triển của xã hội
khác với lịch sử phát triển của tự nhiên. Sự
phát triển của tự nhiên diễn ra một cách tự
động, còn lịch sử phát triển của xã hội là
lịch sử của con người hoạt động theo mục
* Con người là chủ thể sáng tạo ra giá
trị vật chất và giá trị tinh thần.
- Đời sống sinh hoạt hàng ngày, kinh
nghiệm trong lao động, đấu tranh, của
con người là đề tài vô tận cho các phát
minh khoa học và sáng tác nghệ thuật.
- Con người là tác giả của các công trình
khoa học, tác phẩm văn học, nghệ thuật.
c. Con người là động lực của các cuộc
- Nhu cầu về một cuộc sống tốt đẹp hơn
là động lực thúc đẩy con người không
ngừng đấu tranh để cải tại xã hội.
- Mọi sự biến đổi của xã hội, mọi cuộc
cách mạng xã hội đều do con người tạo
- PTSX CXNT đến PTSX CHNL đến
PTSX PK đến PTSX TBCN đến PTSX
+ Cuộc đấu tranh giai cấp của giai cấp
nô lệ xóa bỏ quan hệ sản xuất chế độ
+ Cuộc đấu tranh giai cấp của giai cấp
công nhân xóa bỏ quan hệ sản xuất tư
Giáo viên hệ thống lại kiến thức cơ bản bài một cách hệ thống
Về nhà làm bài tập 1 trang 59, học bài cũ và chuẩn bị nội dung tiết
từ khóa liên quan