Các tế bào trong cơ thể con người

  • 04:06 04/11/2020
  • Xếp hạng 4.88/5 với 20358 phiếu bầu

Tất cả các cơ quan trong cơ thể con người đều cấu tạo bằng tế bào. Số lượng tế bào trong cơ thể người rất lớn, lên đến khoảng 75 nghìn tỉ. Có nhiều loại tế bào khác nhau về hình thái, kích thước, chức năng... Vậy tế bào dài nhất trong cơ thể người là tế bào nào?

Các tế bào trong cơ thể người khác nhau về hình dạng:

  • Hình cầu (tế bào trứng);
  • Hình đĩa (hồng cầu);
  • Hình khối (tế bào biểu bì);
  • Hình nón, hình que (tế bào võng mạc);
  • Hình thoi (tế bào cơ);
  • Hình sao (tế bào thần kinh — nơron);
  • Hình sợi (tóc, lông);
  • Hình dạng giống các sinh vật khác (bạch cầu, tinh trùng)...

Các tế bào trong cơ thể người khác nhau về kích thước: dài, ngắn, lớn, bé... và chức năng của các tế bào cũng khác nhau tùy theo vị trí tồn tại của chúng ở cơ quan nào, hoặc ngay cả ở trong cùng một cơ quan thì chức năng của tế bào cũng khác nhau. Mặc dù khác nhau về nhiều mặt nhưng nhìn chung tế bào trong cơ thể người đều được cấu thành từ 3 phần cơ bản là: màng sinh chất, chất tế bào và nhân.

Các tế bào trong cơ thể con người

Một số tế bào trong cơ thể con người


1.1. Màng sinh chất

Là lớp màng bao bên ngoài tế bào, thành phần chính gồm protein và lipit. Màng sinh chất giúp tế bào trao đổi chất với môi trường xung quanh;

1.2. Chất tế bào

Bên trong lớp màng sinh chất là chất tế bào, chứa nhiều bào quan và chất phức tạp. Những hoạt động của tế bào chủ yếu diễn ra trong chất tế bào. Các bào quan chính là lưới nội chất, ti thể, ribôxôm, bộ máy Gôngi, trung thể:

  • Lưới nội chất là một hệ thống các xoang và túi dẹp có màng bao bọc. Lưới nội chất gồm lưới nội chất hạt (có thể mang các ribôxôm) hoặc lưới nội chất trơn. Chức năng chính của lưới nội chất là môi trường liên kết giữa các bào quan, tổng hợp và vận chuyển các chất;
  • Ri-bô-xôm: Nằm trên lưới nội chất hạt hoặc trôi trong bào tương. Cấu tạo từ hai tiểu đơn vị chứa rARN và là nơi sinh tổng hợp protein;
  • Ti thể: Bao gồm nhiều nếp gấp tạo thành các mào chứa chất nền, được bao bọc bởi 2 lớp màng. Chức năng của ti thể là tham gia hô hấp tế bào tạo ATP;
  • Bộ máy Gôngi: Là một hệ thống nhiều túi màng dẹt xếp chồng lên nhau. Nhiệm vụ chính là thu nhận, hoàn thiện, phân phối, tích trữ các sản phẩm;
  • Trung thể: Nhiệm vụ của trung thể là tham gia vào quá trình phân chia tế bào.

1.3. Nhân

Có dạng bầu dục hoặc hình cầu, được bao bọc bởi màng nhân bên ngoài và có dịch nhân và nhiều nhân con bên trong:

  • Chất nhiễm sắc: Bên trong dịch nhân và là chất cấu tạo thành nhiễm sắc thể, chứa ADN đóng vai trò di truyền;
  • Nhân con: Chứa các rARN tạo thành ribôxôm, đóng vai trò quan trọng trong tế bào.

Tế bào cấu tạo từ nhiều chất hữu cơ và vô cơ khác nhau. Trong đó quan trọng nhất vẫn là các chất hữu cơ:

  • Protein (chất đạm): Là một phức chất cấu tạo từ các nguyên tố hóa học cacbon (C), hydro (H), oxy (O), nitơ (N), lưu huỳnh (S) và một số nguyên tố khác. Protein được xem là một đại phân tử, đây là thành phần quan trọng có mặt trong tất cả các tế bào;
  • Glucid (chất đường bột): Bao gồm các nguyên tố C, H và O. Trong cơ thể, glucid ở dưới dạng đường glucose (trong máu) và glycogen (có ở gan và cơ);
  • Lipid (chất béo): Tồn tại ở nhiều cơ quan, gồm 3 nguyên tố chính là C, H, O nhưng tỉ lệ khác với glucid. Lipit là chất dự trữ của cơ thể.
  • Axit nucleic (ADN hay ARN) chủ yếu có trong nhân tế bào, đây là các đại phân tử đóng vai trò quan trọng trong quá trình di truyền.

Để biết được tế bào nào dài nhất trong cơ thể người, chúng ta hãy cùng liệt kê một số kích thước của các tế bào lớn trong cơ thể:

  • Tiểu cầu dài: 2 - 3 micromet;
  • Hồng cầu dài: 6.2 - 8.2 micromet;

Các tế bào trong cơ thể con người

Tế bào thần kinh có thể dai đến 1 mét

  • Tế bào da dài: 7 - 12 micromet;
  • Tế bào gốc phôi thai dài: 12 - 13 micromet;
  • Bạch cầu hạt dài: 12 - 17 micromet;
  • Bạch huyết bào dài: 7 - 20 micromet;
  • Bạch cầu mono dài: 20 micromet;
  • Đại thực bào dài: 20 - 30 micromet;
  • Tế bào sụn dài: >20 micromet;
  • Tế bào mỡ dài: 100 micromet;
  • Tế bào gốc dài: 50 - 200 micromet;
  • Tinh trùng dài: 50 - 60 micromet;
  • Tế bào trứng dài: 100 - 200 micromet;
  • Tế bào cơ tim dài: 50 - 100 micromet;
  • Tế bào cơ trơn dài: 600 micromet;
  • Tế bào cơ xương: 10 - 40 milimet;
  • Tế bào thần kinh có thể dài đến 1 mét.

Như vậy có thể thấy, tế bào thần kinh là tế bào dài nhất trong cơ thể con người. Nơ-ron là đơn vị cơ bản cấu tạo nên hệ thần kinh của hầu hết các loài động vật và là thành phần quan trọng bậc nhất của não, có khả năng cảm ứng, phát ra xung động thần kinh và dẫn truyền xung điện.

Ước tính có khoảng 100 tỷ nơron trong não con người. Nơron là những tế bào dài nhất trong cơ thể người, có độ biệt hóa cao nên mất đi trung thể và khả năng phân chia, tuy nhiên nơron có khả năng tái sinh lại phần cuối của sợi trục trong những trường hợp bị thương tổn.

Các tế bào trong cơ thể con người

Các tế bào trong cơ thể người đều được cung cấp dinh dưỡng từ hệ thống mạch máu

Hoạt động sống của các tế bào trong cơ thể bao gồm nhiều quá trình như đồng hóa và dị hóa, sinh sản và cảm ứng, sinh trưởng và phát triển.

Mỗi tế bào trong cơ thể người đều được cung cấp dinh dưỡng từ hệ thống mạch máu. Đồng thời, trong mỗi tế bào quá trình tổng hợp các hợp chất hữu cơ phức tạp từ những chất đơn giản luôn luôn diễn ra.

Tương ứng với tổng hợp là sự phân giải các hợp chất hữu cơ thành những chất đơn giản và giải phóng năng lượng cho cơ thể hoạt động. Hai quá trình tổng hợp và phân giải được gọi là đồng hóa và dị hóa. Chúng được xem là hai hoạt động sống quan trọng nhất của tế bào.

Ngoài ra, để duy trì tế bào cũng phải sinh sản bằng cách phân chia trực tiếp hoặc gián tiếp để tạo nên những tế bào mới. Khả năng thu nhận và phản ứng trước các kích thích bên ngoài được gọi là quá trình cảm ứng.

Mặt khác, các tế bào sinh sản nhanh chóng để cơ thể sinh trường, phát triển. Quá trình này diễn ra nhanh và mạnh ở người trẻ và chậm lại ở người trưởng thành. Song song đó, tế bào trong cơ thể người cũng chết đi và được thay thế bằng các tế bào mới.

Để được tư vấn trực tiếp, Quý Khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đăng ký trực tuyến TẠI ĐÂY.

Là một trong những đơn vị cấu trúc cơ bản quan trọng nhất của cơ thể sống, nhưng tế bào là gì? vẫn là một câu hỏi được nhiều độc giả quan tâm. Không vượt quá những kiến thức trong sách sinh học phổ thông và các giáo trình đại cương, bài viết sau đây sẽ cung cấp những thông tin tổng quan về tế bào.

Khái niệm tế bào là gì?

Tế bào là đơn vị cấu tạo cơ bản của tất cả các cơ thể sống. Cơ thể con người bao gồm hàng nghìn tỷ tế bào, tất cả đều có chức năng chuyên biệt riêng.

Tế bào cung cấp cấu trúc cho cơ thể, tiếp nhận các chất dinh dưỡng từ thức ăn, chuyển hóa các chất dinh dưỡng đó thành năng lượng và thực hiện các chức năng chuyên biệt.

Tế bào cũng chứa ADN, là vật chất di truyền của cơ thể, và có thể tạo ra các bản sao của chính chúng.

Cũng giống như con người, cây trong rừng, cá dưới sông, ngựa trong trang trại, vượn cáo trong rừng, lau sậy trong ao, giun trong đất - tất cả những loài động vật, thực vật này đều được tạo nên từ những khối xây dựng là tế bào. Giống như những ví dụ này, nhiều sinh vật sống bao gồm rất nhiều tế bào hoạt động phối hợp với nhau.

Ngoài ra, cũng có nhiều các dạng sống khác chỉ được tạo ra từ một tế bào đơn lẻ, chẳng hạn như các vi khuẩn (bacteria) và động vật nguyên sinh (Protozoa).

Các tế bào, cho dù sống riêng lẻ hay là một phần của sinh vật đa bào, thường quá nhỏ để có thể nhìn thấy nếu không có kính hiển vi ánh sáng.

Tế bào có nhiều bộ phận, mỗi phần có một chức năng khác nhau. Một số bộ phận này, được gọi là bào quan, là những cấu trúc chuyên biệt thực hiện một số nhiệm vụ trong tế bào.

Tế bào của con người chứa các phần chính sau đây, được liệt kê theo thứ tự bảng chữ cái:

Cytoplasm - Tế bào chất là gì?

Trong tế bào, tế bào chất (cytoplasm) được tạo thành từ một chất lỏng giống như thạch (gọi là dịch bào) và có các cấu trúc khác bao quanh nhân.

Các tế bào trong cơ thể con người

 

Cytoskeleton - Khung xương tế bào là gì?

Khác với tế bào nhân sơ (Prokaryote), bào tương ở tế bào nhân thực (Eukaryote) được gia cố bởi một hệ thống các vi ống, vi sợi và sợi trung gian. Hệ thống này được gọi là khung xương tế bào (Cytoskeleton).

Khung xương tế bào có chức năng như một lá đỡ cơ học cho tế bào và tạo cho tế bào động vật có hình dạng xác định. Ngoài ra, khung xương tế bào cũng là nơi neo đậu của các bào quan và ở một số loại tế bào.

Khung xương còn giúp tế bào di chuyển.

Các tế bào trong cơ thể con người

 

Mạng lưới nội chất của tế bào là gì?

Mạng lưới nội chất (Endoplasmic Reticulum, ER) là một hệ thống các xoang và túi màng nằm trong tế bào nhân thực. Chúng có chức năng biến đổi protein (thường là gắn vào protein các gốc đường, hoặc lipid), hình thành các phân tử lipid, vận chuyển các chất bên trong tế bào.

Có hai loại mạng lưới nội chất là loại có hạt - Rough ER (do có gắn ribosome) và loại trơn Smooth ER (không có ribosome).

Các tế bào trong cơ thể con người

 

Bộ máy Golgi của tế bào là gì?

Bộ máy Golgi (Golgi apparatus) là một bào quan được tìm thấy trong phần lớn tế bào nhân chuẩn, kể cả thực vật và động vật (nhưng không có ở nấm). Cấu trúc này được Camillo Golgi, một nhà giải phẫu học người Ý và phát hiện vào năm 1898 và sau đó được đặt tên theo tên của ông.

Chức năng chính của bộ máy Golgi là chế biến và bao gói các đại phân tử cho tế bào như protein và lipid.

Các tế bào trong cơ thể con người

 

Lysosomes and peroxisomes

Lysosome (hay còn gọi là tiêu thể), là trung tâm tái chế của tế bào và được sản sinh ra ở bộ máy Golgi.

Các tiêu thể lysosome là nơi sản xuất các enzyme hỗ trợ cho quá trình tiêu hóa các vi khuẩn lạ xâm nhập vào tế bào, loại bỏ tế bào các chất độc hại và tái chế các thành phần tế bào bị mòn.

Các enzyme quan trọng nhất trong tiêu thể là:

  • Lipase: có tác dụng phân hủy lipid (chất béo)
  • Carbohydrase: có tác dụng phân hủy carbohydrate (ví dụ: đường)
  • Protease: có tác dụng phân hủy protein (đạm)
  • Nuclease: có tác dụng phân hủy axít nhân

Các tế bào trong cơ thể con người

 

Mitochondria - Ty thể là gì?

Ty thể (Mitochondrion) là những bào quan phức tạp có chức năng chuyển đổi năng lượng từ thức ăn thành dạng mà tế bào có thể sử dụng. Chúng có vật chất di truyền riêng, tách biệt với ADN trong nhân và có thể tạo ra các bản sao của chính chúng.

Bên cạnh chức năng cung cấp năng lượng cho tế bào, ty thể còn tham gia vào những vai trò quan trọng khác, như truyền nhận tín hiệu, biệt hóa tế bào và chết rụng tế bào, cũng như duy trì việc kiểm soát chu kỳ tế bào và sinh trưởng tế bào.

Các tế bào trong cơ thể con người

 

Nucleus - nhân tế bào là gì?

Nhân tế bào (cell nucleus) là một bào quan được bao bọc bởi màng tế bào tồn tại bên trong các tế bào nhân thực. Sinh vật nhân thực chỉ có một nhân.

Nhân tế bào chứa bộ gen của sinh vật, ngoại trừ ADN ty thể (mtDNA, Mitochondrial DNA), được cuộn lại thành nhiều chuỗi ADN bao gồm các phức hợp protein. Phức hợp protein có nhiều loại protein khác nhau, ví dụ histone, để cấu thành các nhiễm sắc thể.

Gen trong các nhiễm sắc thể có cấu trúc đặc thù để thúc đẩy chức năng của tế bào. Nhân tế bào bảo quản độ ổn định của gen và quản lý các hoạt động của tế bào bằng cách điều chỉnh biểu hiện gen.

Với những đặc điểm quan trọng như trên, nhân tế bào được coi là trung tâm điều khiển của tế bào.

Các tế bào trong cơ thể con người

 

Plasma membrane - Màng tế bào là gì?

Màng tế bào (cell membrane), hay còn gọi là màng sinh chất (plasma membrane), là một màng sinh học phân cách môi trường bên trong của các tế bào với môi trường bên ngoài của chúng.

Màng tế bào tạo thành bao gồm màng lipid kép được gắn kết với các protein. Màng tế bào có liên quan đến các quá trình của tế bào như là sự liên kết tế bào, độ dẫn ion và tiếp nhận tín hiệu tế bào; ngoài ra còn đóng vai trò như là một bề mặt để kết nối một số cấu trúc ngoại bào gồm thành tế bào, glycocalyx và khung xương nội bào.

Màng tế bào có thể cho phép các ion, các phân tử hữu cơ thấm qua một cách có chọn lọc và kiểm soát sự di chuyển của các chất ra và vào tế bào.

Chức năng cơ bản của màng tế bào là bảo vệ tế bào khỏi môi trường xung quanh.

Các tế bào trong cơ thể con người

 

Ribosomes là gì?

Ribosome là bào quan tổng hợp chuỗi polypeptide dựa trên khuôn mã của ARN thông tin (Messenger RNA, mRNA).

Ribosome đồng thời cũng là bào quan có kích thước phân tử lớn, phức tạp, có mặt trong tất cả các tế bào sống và là nơi xảy ra quá trình sinh tổng hợp protein.

Ribosome bao gồm hai tiểu đơn vị chính - tiểu đơn vị ribosome nhỏ đọc (mRNA), trong khi tiểu đơn vị lớn liên kết các axit amin để tạo thành một chuỗi polypeptide. Mỗi tiểu đơn vị gồm một hoặc nhiều phân tử RNA ribosome (rRNA) và nhiều phân tử protein.

Các tế bào trong cơ thể con người

Như vậy, đến đây các bạn đã có được đầy đủ thông tin chi tiết để trả lời cho câu hỏi: tế bào là gì? Trong các bài viết tiếp theo, chúng tôi sẽ cùng các bạn tìm hiểu sâu hơn về các chức năng quan trọng của từng bào quan của tế bào. Thông qua đó, chúng ta có thể nắm được bức tranh tổng thể về quá trình trao đổi chất xảy ra tại tế bào.

Tài liệu tham khảo

  • Wikipedia
  • Medlineplus
  • Nature
  • Biology Dictionary