Harvard yenching là gì

Mấy ngày qua, nhà mạng dậy sóng với câu chuyện Harvard và Harvard Yenching, hậu tiến sĩ (Post-doc) và trao đổi học giả (Visiting scholar).

Tôi không có nhiều tri thức về lĩnh vực này, nên chỉ xin góp chuyện qua trường hợp của mình.

Tôi đồng ý với quan điểm cho rằng, về bản chất khoa học, hậu tiến sĩ và trao đổi học giả là tương đương. Nghĩa là, người thực hiện chương trình này tại một cơ sở nghiên cứu hay đào tạo nào đó không phải đi học, tức không phải thi lấy bằng cấp, mà chỉ bổ túc kiến thức, nâng cao kỹ năng qua đọc tài liệu, trao đổi với các đồng nghiệp hoặc sinh viên, và trình bày kết quả nghiên cứu.

Bằng chứng là, giấy chứng nhận của Trường Đại học Wisconsin – Madison (Hoa Kỳ) cho tôi khi hoàn thành chương trình hậu tiến sĩ (2002) ghi là: “Đã hoàn thành chương trình học tập, nghiên cứu với tư cách trao đổi học giả”.

Liên quan đến câu chuyện Harvard hay không phải Harvard, tôi nghĩ do tâm lý người Việt Nam quá cường điệu Trường Đại học này. Phần đông cứ nghĩ rằng, hễ đến Harvard là oách hơn trường khác.

Với người đi đào tạo cấp thạc sĩ hay tiến sĩ, việc chọn trường còn phụ thuộc lĩnh vực mình học ở trường đó có tốt hơn trường khác hay không; và đương nhiên với trường Harvard, không phải lĩnh vực nào cũng siêu đẳng. Với người thực hiện chương trình hậu tiến sĩ hay trao đổi học giả cũng vậy; ngoài ra, Hội đồng tuyển chọn và nơi cấp kinh phí rất tôn trọng sự lựa chọn của người nhận tài trợ.

Nhớ buổi Hội đồng khoa học từ Mỹ sang Việt Nam phỏng vấn tôi và các ứng viên để được thực hiện chương trình hậu tiến sĩ. Đến phút cuối cùng, một giáo sư hỏi: “Nếu được nhận tài trợ, anh muốn đi nghiên cứu ở nước nào ?”. “Ở Mỹ” – tôi nói. “Tại sao lại ở Mỹ ?”, ông hỏi tiếp. “Vì tôi muốn biết Mỹ là gì !”. Cả Hội đồng cười phá lên. Một vị khác hỏi tiếp: “Anh sẽ chọn cơ sở đào tạo nào ở Mỹ ?”. Tôi trả lời: “Trung tâm nghiên cứu về đất đai của Trường Đại học Wisconsin – Madison”. “Tại sao ?”. “Vì tôi đã đọc được một nghiên cứu của Maxwell và cộng sự ở đây về hướng nghiên cứu mà tôi quan tâm. Đó là về vấn đề hưởng dụng đất với an ninh lương thực”. Ông Chủ tịch Hội đồng cười tươi: “Tôi hy vọng là nguyện vọng của anh sẽ được đáp ứng !”.

Giờ nghĩ lại, tôi thấy mình chẳng có “viễn kiến” chút nào. Nếu có “viễn kiến” mà xin đi Harvard, có phải “oách xà lách” hơn không ?

Song tóm lại, gì thì gì, cũng nên minh mạch. Hậu tiến sĩ thì bảo hậu tiến sĩ; trao đổi học giả thì nói trao đổi học giả. Harvad thì bảo Harvard; Harvard Yenching thì nói Harvard Yenching.Để đỡ rách việc.

Fb, ngày 10/4/2021