So sánh cốt truyện dân gian và nội dung tác phẩm Hồn Trương Ba, da hàng thịt

Hồn Trương Ba, da hàng thịt là một truyện cổ dân gian Việt Nam kể về một người chơi cờ tướng rất giỏi tên là Trương Ba phải chết sớm. Đế Thích là một tiên cờ vì ngưỡng mộ tài đánh cờ trăm năm có một của Trương Ba mà đã làm cho ông sống lại trong thân xác của một người hàng thịt.

Bối cảnh của giai thoại được cho là ở làng Quy Nhơn, Tân Lập, Yên Mỹ, Hưng Yên. Giai thoại này được cụ Trần Quốc Chính là một nhà thư pháp, nhà nghiên cứu Hán Nôm biên soạn lại thành một cuốn sách có tên Dấu ấn làng Đình Sơn xuất bản 2011. Truyện cổ này gắn liền với di tích lịch sử Đền Thiên Đế của thôn. Năm 2012, Đài Truyền hình tỉnh Hưng Yên đã tổ chức làm phóng sự để nghiên cứu khu di tích này.

Sự tích này là nguồn cảm hứng để Lưu Quang Vũ dựng nên vở kịch nổi tiếng cùng tên. Tuy nhiên ông đã viết thêm cái kết cho vở kịch của mình, một bi kịch. Vở kịch của ông mang đến một thông điệp: "Mọi thứ nên tuân theo quy luật của tự nhiên, mọi sự kháng cự với quy luật đều trở nên kệch cỡm".

Năm 2006, đạo diễn Nguyễn Quang Dũng cũng đã chuyển thể sự tích trên cùng với vở kịch thành phim điện ảnh, nhưng với một bối cảnh hiện đại hơn, và mang phong cách hài hước hơn.

Cốt truyệnSửa đổi

Trương Ba là 1 người đánh cờ tướng rất giỏi, nổi tiếng là người cư xử nhẹ nhàng, hiền lành, lương thiện, ngay thẳng, được mọi người yêu quý, kính trọng. Hai vợ chồng Trương Ba có 1 cậu con trai. Khác với gia đình Trương Ba, gia đình hàng thịt là một gia đình không hạnh phúc.

Rồi một hôm, tiên cờ Đế Thích thấy Trương Ba đánh cờ quá hay nên ông xuống hạ giới để chơi cùng với Trương Ba và tặng mấy nén nhang, để khi nào muốn chơi cờ với ông thì cứ đốt 1 nén nhang. Sau đó không lâu, vì bị Nam Tào "ghi sổ sinh tử" nhầm nên Trương Ba chết. Đến ngày giỗ, vợ của Trương Ba rất buồn và thắp nhang cho ông. Vô tình bà thắp nén nhang mà không hay mình đã gọi Đế Thích.

Đế Thích xuất hiện nhưng Trương Ba đã chết lâu rồi nên xác đã bị hỏng, không thể hoàn hồn trở lại. Vì thương cho bạn mình mất sớm và muốn sửa lỗi sai của Nam Tào nên ông hứa sẽ làm Trương Ba sống lại.

Tại thời điểm đó, vì bất cẩn nên ông hàng thịt gần nhà chết. Đế Thích đã lấy xác ông hàng thịt để hồn Trương Ba trú vào. Trương Ba lúc này trong thân xác ông hàng thịt mừng rỡ trở về với vợ. Vợ ông thay vì vui mừng lại bất ngờ, sợ hãi vì lúc này bà không nghĩ đó là Trương Ba. Sau khi nghe Trương Ba kể lại thì bà tin lời và rất vui mừng. Còn vợ ông hàng thịt thì ấm ức, ghen tuông cứ nằng nặc đó là chồng mình, rồi cả hai bà vợ cùng nhau kiện lên quan.

Quan hỏi người bán thịt nhận ai là vợ, anh chỉ vào vợ Trương Ba và bảo vợ cũ của mình là vợ người bán thịt ở trong xóm.

Quan hỏi cách làm heo bán thịt thế nào anh ta nói không biết, hỏi đến cách đánh cờ tướng, anh ta trả lời rất thành thạo. Viên quan lấy làm khó xử vì hồn người này lại xác người kia, mới gọi vợ Trương Ba hỏi nhỏ xem trong khi chồng chị còn sống có làm điều gì đặc biệt không. Vợ Trương Ba thật tình kể lại việc Đế Thích xuống đánh cờ, có hứa lúc nào chồng chị chết, thì gọi đến ông sẽ cứu sống lại, nhưng rủi thị quên đi, đến khi xác chồng chết đã nát thịt rồi mới nhớ gọi đến, may có người bán thịt mới chết, ông tiên mới đem hồn Trương Ba nhập vào xác người bán thịt. Viên quan đòi riêng người bán thịt, quan hỏi có biết Đế Thích không, anh ta trả lời giống y như vợ Trương Ba nói, nên được xử rằng: "Ban ngày sẽ trở thành anh hàng thịt, tối sẽ trở thành Trương Ba."

Và cũng từ đây, những mâu thuẫn trong đời sống giữa hồn và xác bắt đầu nảy sinh.

Tham khảoSửa đổi

Hồn Trương ba, da hàng thịt là một câu chuyện không mấy tiêu biểu cho thi pháp cổ tích nếu đặt bên cạnh những Tấm cám, Cây tre trăm đốt, Thạch Sanh… Tuy nhiên, từ góc nhìn tự sự, người ta cũng dễ dàng nhận diện những yếu tố cơ bản tạo nên sắc thái cổ tích cho tác phẩm: Đó là nhân vật, tình huống, diễn biến cốt truyện, phép mầu mang đến may mắn cho con người… Và mặc dù câu chuyện dân gian này còn phảng phất dấu ấn sáng tác bởi các cụ đồ Nho, nhân vật vua cờ Đế Thích vẫn có thể được coi là một kiểu “Bụt”, “Tiên” giáng thế để cứu vớt, bù đắp cho những mất mát, đau thương cho trần giới. Câu chuyện mở đầu bằng một cuộc cờ và kết thúc bằng một “phép tiên” cải tử hoàn sinh – một mơ ước ngàn lần không tưởng của con người. Có thể tóm lược một cách vắn tắt nội dung câu chuyện như sau:

“Ngày xưa, có một ông Trương Ba chơi cờ tướng rất giỏi – “cao tay” đến mức “có một không hai”. Một hôm, đang bên bàn cờ, đối thủ của ông Trương Ba bị dồn vào thế bí bèn thốt lên “Nước cờ này chỉ có tiên cờ là Đế Thích mới có thể gỡ được chứ người trần chỉ có nước hàng thôi”. Vừa dứt lời thì quả nhiên có một ông lão ăn mày xuất hiện xin đi thử một nước cờ gỡ bí… Ông Trương Ba vừa tức, vừa sững sờ kinh ngạc vì chỉ trong thoáng chốc, đối thủ của ông không chỉ thoát bí mà còn dồn ông đến chỗ thua bèn cúi xuống sụp lạy ông lão, vừa lạy vừa nói: “Tôi dám chắc cụ là tiên cờ Đế Thích chứ chẳng phải người phàm”. Ông lão ăn mày từ chối, chỉ nói rằng mình là kẻ nghèo hèn nhưng ông Trương Ba không chịu nghe cứ sụp lạy mãi khiến ông già đành phải thú thật: “Đúng tôi là Đế Thích, nghe nhắc đến tên, tôi phải xuống xem anh đánh cờ ra sao và đã thấy anh đúng là tay cờ giỏi”. Nhân đó, ông Đế Thích với danh nghĩa “cùng làng cờ” báo cho ông Trương Ba biết là số ông đã đến ngày tận thế, nhưng lúc nằm xuống, nhớ thắp hương lên mà vái đúng tên Đế Thích thì tiên cờ sẽ giúp để Trương Ba sống lại. Và ông Trương Ba đã nói lại tất cả những điều đó với vợ. Một tháng sau ngày chồng mất, vợ ông Trương Ba trong khi dọn bàn cờ tướng sực nhớ tới lời dặn của chồng bèn thắp hương khấn tên Đế Thích và cầu xin để chồng mình được sống lại. Đế Thích dường như bất lực vì ông Trương Ba về với đất đã lâu… Cũng “may” lúc đó, cùng lối xóm có anh hàng thịt vừa mới mất, Đế Thích bèn nhập hồn ông Trương Ba vào xác anh hàng thịt. Và thế là ông Trương Ba đã sống lại trong hình hài của anh hàng thịt. Hai bà vợ lời qua tiếng lại, giành giật thậm chí là đánh nhau bởi vì ai cũng có lý khi nhận người vừa sống lại đúng là chồng mình. Cuối cùng họ dắt nhau đến cửa quan và vợ ông Trương Ba đã thắng kiện bởi vì anh hàng thịt đã nhận bà Trương Ba là vợ, anh hàng thịt không biết cách cầm dao mổ lợn mà lại nói về cờ tướng rất thạo và đặc biệt là còn quen biết cả với tiên cờ Đế Thích. Vợ người hàng thịt đành chịu mất chồng”. Rõ ràng là từ “bản gốc” có phần đơn giản này, Lưu Quang Vũ đã không bị lệ thuộc vào nội dung câu chuyện, đã tìm tòi, vừa mở rộng kích thước tự sự, vừa khơi sâu vào giá trị tư tưởng để tạo nên một vở kịch nổi tiếng mà “hạt cơ bản” là giá trị nhân văn sâu sắc về lẽ tử – sinh.

Khác với văn bản tự sự cổ tích xoay quanh câu chuyện chỉ vẻn vẹn vài nhân vật: ông Trương Ba, vợ ông Trương Ba, Tiên Đế Thích, người bạn cờ, anh hàng thịt, vợ anh hàng thịt và quan toà; “thế giới” nhân vật trong tác phẩm kịch của Lưu Quang Vũ có sự hiện diện của rất nhiều nhân vật khác “châu tuần” chung quanh nhân vật chính: Nam Tào, Bắc Đẩu; anh con trai, chị con dâu, cháu nội ông Trương Ba; Lý trưởng, Trương Tuần, Lái lợn 1, lái lợn 2… Chính họ là những phía đối lập của xung đột, can dự, chi phối đẩy cốt truyện kịch lên cao trào và tạo nên bi kịch lạ lùng cho số phận Trương Ba. Tương tự như vậy, các yếu tố không – thời gian trong tác phẩm của Lưu Quang Vũ cũng trở nên đa chiều hơn. Đặc biệt là ngôn ngữ nhân vật, (chủ yếu là ngôn ngữ đối thoại) – một hình thức đặc thù của văn bản kịch – đã được vận dụng một cách hiệu quả và sáng tạo trong một tác phẩm được coi là “để đời” của một nhà viết kịch tài năng và thuộc một thể loại kể chuyện bằng ngôn ngữ đối thoại và “tất cả mọi vấn đề xung quanh hình tượng” đều nằm trong lời ăn tiếng nói của nhân vật.

Thay vì điểm nhìn của tự sự cổ tích với lời mở đầu quen thuộc “Ngày xửa ngày xưa có một người tên là…”, vở kịch của Lưu Quang Vũ mở màn bằng “không gian tiên giới” – khung cảnh trên thiên đình – với sự xuất hiện của các quan nhà trời Bắc Đẩu, Nam Tào và dĩ nhiên là có cả Đế Thích. Do cung cách làm việc tắc trách, luộm thuộm của những đấng nắm “quyền sinh quyền sát” trong tay, và cũng muốn xong việc để kịp dự lễ khai tiệc bên đình Thái Thượng, sau cái “tặc lưỡi” và dưới ngòi bút oan nghiệt của Nam Tào, ông Trương Ba hiền hậu, tử tế, tốt bụng còn đang rất khoẻ mạnh, mặc dầu chưa “tận số” (khác với cổ tích) đã phải chết thay cho một tên bạc ác bất nhân, lừa thầy phản bạn, dối trá tham tàn… “Xen” kịch ngắn giàu tính thời sự này của Lưu Quang Vũ gợi nhớ về một thời chưa xa “sinh mệnh” của con người chất ngất nhiều nỗi oan khất bởi trên đầu họ là những thế lực, thậm chí là siêu thế lực “cho ai sống mới được sống, bắt ai chết là phải chết…” (trích Hồn Trương Ba, da hàng thịt).

Đáp án:

- Đúng

- Từ một cốt truyện dân gian, Lưu Quang Vũ đã xây dựng thành một vở kịch nói hiện đại, đặt ra nhiều vấn đề mới mẻ, có ý nghĩa về tư tưởng, triết lí và nhân văn sâu sắc.

Câu hỏi trên thuộc đề trắc nghiệm dưới đây !

Số câu hỏi: 10

You are using an out of date browser. It may not display this or other websites correctly.
You should upgrade or use an alternative browser.

  • Thread starter Huyền Thu
  • Start date Jul 26, 2021

Vở kịch Hồn Trương Ba, da hàng thịt dựa vào cốt truyện dân gian, đúng hay sai?

A. Đúng

B. Sai

Hướng dẫn

Từ một cốt truyện dân gian, Lưu Quang Vũ đã xây dựng thành một vở kịch nói hiện đại, đặt ra nhiều vấn đề mới mẻ, có ý nghĩa về tư tưởng, triết lí và nhân văn sâu sắc.

Chọn đáp án : A

Hồn Trương Ba, da hàng thịt của tác giả nào?

Tác phẩm Hồn Trương Ba, da hàng thịt thuộc thể loại:

Vở kịch Hồn Trương Ba, da hàng thịt được sáng tác năm bao nhiêu?

Trang chủ Đề thi & kiểm tra Lớp 12 Ngữ văn Trắc nghiệm Ngữ Văn 12 [có đáp án]: Tìm hiểu chung về Hồn trương ba, da hàng thịt !!

Vở kịch Hồn Trương Ba, da hàng thịt dựa vào...

Câu hỏi: Vở kịch Hồn Trương Ba, da hàng thịt dựa vào cốt truyện dân gian, đúng hay sai?

A.Đúng

B. Sai

Đáp án

- Hướng dẫn giải

Đáp án:

- Đúng

- Từ một cốt truyện dân gian, Lưu Quang Vũ đã xây dựng thành một vở kịch nói hiện đại, đặt ra nhiều vấn đề mới mẻ, có ý nghĩa về tư tưởng, triết lí và nhân văn sâu sắc.

Câu hỏi trên thuộc đề trắc nghiệm

Trắc nghiệm Ngữ Văn 12 [có đáp án]: Tìm hiểu chung về Hồn trương ba, da hàng thịt !!

Lớp 12 Ngữ văn Lớp 12 - Ngữ văn

Đáp án:

- Đúng

- Từ một cốt truyện dân gian, Lưu Quang Vũ đã xây dựng thành một vở kịch nói hiện đại, đặt ra nhiều vấn đề mới mẻ, có ý nghĩa về tư tưởng, triết lí và nhân văn sâu sắc.

Câu hỏi trên thuộc đề trắc nghiệm dưới đây !

Số câu hỏi: 10

03/04/2022 6

Đáp án: A Giải thích: Từ một cốt truyện dân gian, Lưu Quang Vũ đã xây dựng thành một vở kịch nói hiện đại, đặt ra nhiều vấn đề mới mẻ, có ý nghĩa về tư tưởng, triết lí và nhân văn sâu sắc.

CÂU HỎI HOT CÙNG CHỦ ĐỀ

Nội dung chính của đoạn trích dưới đây:

“Ông Trương Ba! [Thấy vẻ nhợt của hồn Trương Ba] Ông có ốm đau gì không? Một tuần nay tôi bị canh giữ chặt quá, không xuống đánh cờ với ông được, nhưng ông đốt hương gọi, đoán là ông có chuyện khẩn, tôi liều mạng xuống ngay. Có việc gì thế? [...] Cho nó mọc thành cây mới. Ông nội tớ bảo vậy. Những cây sẽ nối nhau mà lớn khôn. Mãi mãi,…”

Xem đáp án » 03/04/2022 24

Tác phẩm Hồn Trương Ba, da hàng thịt thuộc thể loại:

Xem đáp án » 03/04/2022 21

Nội dung chính của đoạn trích dưới đây:

“Cái gái chưa về hả ông? [...] Mày đã thắng thế rồi đấy, cái thân xác không phải của ta ạ, mày đã tìm được đủ mọi cách để lấn át ta…[sau một lát] Nhưng lẽ nào ta lại chịu thua mày, khuất phục mày và tự đánh mất mình? “Chẳng còn cách nào khác”! Mày nói như thế hả? Nhưng có thật là không còn cách nào khác? Không cần đến cái đời sống do mày mang lại! Không cần!”

Xem đáp án » 03/04/2022 18

Qua đoạn trích Hồn Trương Ba, da hàng thịt, tác giả Lưu Quang Vũ muốn gửi gắm đến người đọc thông điệp?

Xem đáp án » 03/04/2022 18

Đoạn trích Hồn Trương Ba, da hàng thịt [SGK/143] thuộc cảnh bao nhiêu của vở kịch?

Xem đáp án » 03/04/2022 15

Nguyên nhân nào khiến Trương Ba chết?

Xem đáp án » 03/04/2022 15

Vở kịch nào dưới đây không phải là sáng tác của Lưu Quang Vũ:

Xem đáp án » 03/04/2022 11

Qua lớp kịch hồn Trương Ba với gia đình, nguyên nhân nào đã khiến cho người thân của Trương Ba và cả Trương Ba rơi vào bất ổn và chịu đau khổ

Xem đáp án » 03/04/2022 11

Vở kịch Hồn Trương Ba, da hàng thịt được sáng tác năm bao nhiêu?

Xem đáp án » 03/04/2022 10

Câu nói sau của nhân vật nào trong đoạn trích Hồn Trương Ba, da hàng thịt ?

“Đừng vờ! Chính ông làm cu Tị khổ thêm thì có! Cu Tị nó cũng rất ghét ông! Ông xấu lắm, ác lắm! Cút đi! Lão đồ tể, cút đi!”

Xem đáp án » 03/04/2022 10

Quan niệm của Đế Thích về ý nghĩa sự sống trong đoạn trích Hồn Trương ba, da hàng thịt :

Xem đáp án » 03/04/2022 10

Khi đối thoại với xác hàng thịt, Hồn Trương Ba có suy nghĩ như thế nào?

Xem đáp án » 03/04/2022 10

Đáp án nào không phải là giá trị nghệ thuật của đoạn trích Hồn Trương Ba, da hàng thịt :

Xem đáp án » 03/04/2022 9

Nội dung sau về kịch của Lưu Quang Vũ đúng hay sai?

“Kịch của Lưu Quang Vũ thể hiện nhiều cách tân độc đáo; quan tâm thể hiện xung đột trong cách sống và quan niệm sống, bày tỏ khát vọng hoàn thiện nhân cách con người”

Xem đáp án » 03/04/2022 8

Lưu Quang Vũ sinh ra trong một gia đình:

Xem đáp án » 03/04/2022 8