Tắc tia sữa là hiện tượng sữa mẹ bị giữ lại bên trong các ống dẫn sữa ở bầu ngực khiến việc cho con bú gặp nhiều khó khăn và thường kèm theo đau đớn. Show Vì sữa mẹ được sản xuất ra từ các nang sữa, theo các ống dẫn đổ về xoang chứa sữa nằm ở phía sau quầng vú, dưới tác dụng động tác bú mút của trẻ, sữa sẽ chảy ra ngoài.  Hiện tượng này làm lòng ống dẫn bị hẹp và bít lại làm sữa không thể thoát ra ngoài được, tại chỗ tắc sẽ dần hình thành cục cứng do hiện tượng sữa đông kết. Trong khi đó, sữa vẫn tiếp tục được tiết ra làm cho các ống dẫn trước chỗ tắc ngày càng bị căng giãn, gây chèn ép các ống dẫn sữa khác, tạo ra một vòng tròn bệnh lý, làm tình trạng tắc sữa ngày càng nặng thêm. Hiện tượng này thường xảy ra ở các sản phụ trong những ngày đầu sau sinh và trong thời kỳ nuôi con bằng sữa mẹ. 2Nguyên nhân dẫn đến tắc tia sữaVừa mới sinh conMột số mẹ gặp phải tình trạng tắc tia sữa sau sinh, đó là bầu ngực chứa rất nhiều sữa nhưng vẫn không thể chảy ra ngoài cho bé bú được. Lòng ống dẫn sữa bị bít lạiSữa mẹ được tạo ra từ nang sữa rồi theo các ống dẫn đổ về xoang chứa sữa ở phía sau quầng vú, khi trẻ bú mút sẽ tạo ra kích thích làm sữa sẽ chảy ra ngoài. Tuy nhiên, vì một lý do nào đó mà lòng ống dẫn bị bít lại khiến sữa sẽ không thể thoát ra ngoài được. Dần dần tại chỗ tắc xuất hiện các hòn cục do sữa đông kết, và sữa vẫn tiếp tục được tạo ra nhưng không thể chảy ra ngoài khiến các ống dẫn trước vị trí bị tắc ngày càng căng giãn. Hậu quả là các ống dẫn sữa khác bị chèn ép và tạo ra một vòng xoắn bệnh lý. Sữa mẹ dư thừaHầu hết trong các trường hợp, nguyên nhân gây tắc tia sữa là do sữa mẹ còn thừa ở trong bầu ngực do em bé không bú hết hoặc bạn không hút phần sữa thừa sau khi bé đã bú no, dẫn đến sữa còn đọng lại, gây ra tắc nghẽn. Ngực chịu áp lựcCó thể là mặc 1 chiếc áo ngực quá chật, áo bó hoặc mang địu địu bé trước ngực đôi khi cũng khiến các tia sữa bị tắc. Ngoài ra, việc nằm sấp khi ngủ và tập luyện thể thao cũng gây ra tình trạng tương tự. Ít hút sữa ra ngoàiNếu ít hút sữa hoặc hút không hết sữa, bạn dễ gặp phải tình trạng tắc tia sữa. Lực hút của máy yếu không thể hút hết sữa ra ngoài cũng có thể là nguyên nhân khiến bạn bị tắc tia sữa. Bé ngậm bắt vú mẹ không đúngKhi bé ngậm vú mẹ không đúng cách, bé sẽ không thể bú đủ lượng sữa mẹ sản xuất ra. Do đó, sữa còn tồn đọng lại trong bầu ngực là nguyên nhân dẫn đến tắc tia sữa. Mẹ không cho bú thường xuyênNếu mẹ không cho bé bú thường xuyên hoặc không hút sữa ra hết trong khoảng 5 giờ đến 1 ngày sẽ gây tình trạng tắc tia sữa. StressSự căng thẳng sẽ làm chậm quá trình sản sinh hormone oxytocin có nhiệm vụ kích thích vú tiết sữa. 3Tác hại của tắc tia sữa?Tắc tia sữa nếu không được can thiệp và điều trị kịp thời sẽ dẫn đến tình trạng:
4Các biện pháp khắc phục và điều trị tắc tia sữaChườm ấm
Massage- Massage nhẹ nhàng nhưng phải tạo được 1 lực chắc chắn tương đối lên nơi đang bị tắc, massage từ nơi tắc hướng về phía núm vú. - Dùng 2 lòng bàn tay xoa bóp nhẹ nhàng 2 bầu ngực (khoảng 30 giây). Dùng 5 ngón tay chụm lại vê quầng vú. - Thời điểm massage: Các mẹ có thể dùng phương pháp này trước, trong và sau khi cho bú/hút. Làm trống bầu vú bằng vắt sữa bằng tay và dùng máy hút sữaVắt sữa bằng tay: Dùng tay massage bầu sữa bị tắc thì những túi sữa vón cục ở bên trong sẽ dần tan ra và vắt nhẹ sữa sẽ chảy ra được. Phương pháp này sẽ rất hiệu quả với các trường hợp bị tắc tia sữa ở mức độ nhẹ. Dùng máy hút sữa:
5Cách phòng tránh tắc tia sữa hiệu quả cho mẹBất kỳ bà mẹ nào sau sinh cũng có thể bị tắc sữa, đặc biệt là những người mẹ mới sinh con đầu lòng. Để phòng tránh tình trạng này, các mẹ cần chú ý: - Luôn đảm bảo vệ sinh đầu ngực sạch sẽ, nhất là phần đầu vú. Mẹ nên dùng khăn bông sạch để thấm sữa và thay khăn thường xuyên, tránh để bị mốc. - Thường xuyên massage đầu vú, chườm khăn ấm. - Cho bé bú thường xuyên, đúng giờ. - Hút bỏ phần sữa dư để tránh vón cục gây tắc tia sữa. - Không mặc áo quá chặt, không làm sấp khi ngủ hoặc bất kỳ việc gì khiến ngực chịu áp lực. - Giữ tâm trạng thoải mái, lạc quan. - Sử dụng máy hút sữa phù hợp cũng là cách giúp mẹ giảm nguy cơ bị tắc sữa. Tham khảo và tổng hợp tại: vinmec Hi vọng với những chia sẻ trên sẽ giúp các mẹ hiểu hơn về hiện tượng tắc tia sữa khi cho con bú để kịp thời khắc phục và điều trị nhé!
Viêm tắc tia sữa là hiện tượng hệ thống ống tuyến sữa bị tắc do vậy sữa không chảy ra được. Hiện tượng này thường xảy ra ở các sản phụ trong những ngày đầu sau sinh và trong thời kỳ nuôi con bằng sữa mẹ. Nếu không điều trị kịp thời và đúng phương pháp người mẹ có thể bị viêm tuyến vú, áp-xe tuyến vú, lâu dần trở thành các dải xơ hóa hay u xơ tuyến vú. Ngoài ra, tắc tia sữa còn làm cho quá trình tạo sữa bị ảnh hưởng, dần dần người mẹ sẽ mất sữa, phải nuôi trẻ bằng sữa ngoài. Tắc tia sữa (tuyến sữa) là tình trạng hệ thống ống dẫn sữa hay lỗ núm vú bị tắc và sữa không chảy ra được, hiện tượng này rất thường xảy ra ở các sản phụ trong những ngày đầu sau sinh và đôi khi cũng xảy ra trong thời kỳ nuôi con bằng sữa mẹ.
Cơ chế quá trình tiết sữa Sữa được sản xuất ra từ các nang sữa, theo các ống dẫn đổ về xoang chứa sữa ở phía sau quầng vú, dưới tác dụng kích thích của động tác bú mút của trẻ, sữa sẽ chảy ra ngoài. Tuy nhiên nếu trong lòng ống dẫn bị hẹp bít lại sữa sẽ không thể thoát ra ngoài được. Tại chỗ tắc sẽ dần tạo thành hòn cục do hiện tượng sữa đông kết. Trong lúc đó, sữa vẫn tiếp tục được tạo ra, làm cho các ống dẫn trước chỗ tắc ngày càng bị căng giãn. Hiện tượng này gây chèn ép các ống dẫn sữa khác, tạo ra một vòng xoắn bệnh lí, làm tình trạng tắc sữa ngày càng nặng thêm.
Nguyên nhân Có nhiều nguyên nhân gây ra tình trạng tắc tia sữa ở phụ nữ cho con bú, chẳng hạn như: - Vừa mới sinh con: một số mẹ gặp phải tình trạng tắc tia sữa sau sinh. Bầu ngực chứa rất nhiều sữa nhưng vẫn không thể chảy ra ngoài cho bé bú được. - Sữa mẹ dư thừa: Hầu hết trong các trường hợp, nguyên nhân gây tắc tia sữa là do sữa mẹ còn thừa ở trong bầu ngực do em bé không bú hết hoặc bạn không hút phần sữa thừa sau khi bé đã bú no, dẫn đến sữa còn đọng lại, gây ra tắc nghẽn. - Ngực chịu áp lực: mặc một chiếc áo ngực quá chật, áo bó hoặc mang địu địu bé trước ngực đôi khi cũng khiến các tia sữa bị tắc. Ngoài ra, việc nằm sấp khi ngủ và tập luyện thể thao cũng gây ra tình trạng tương tự. - Ít hút sữa ra ngoài: Nếu ít hút sữa hoặc hút không hết sữa, bạn dễ gặp phải tình trạng tắc tia sữa. Lực hút của máy yếu không thể hút hết sữa ra ngoài cũng có thể là nguyên nhân khiến bạn bị tắc tia sữa. - Bé ngậm bắt vú mẹ không đúng: Khi bé ngậm vú mẹ không đúng cách, bé sẽ không thể bú đủ lượng sữa mẹ sản xuất ra. Do đó, sữa còn tồn đọng lại trong bầu ngực là nguyên nhân dẫn đến tắc tia sữa. - Mẹ không cho bú thường xuyên: nếu không cho bé bú thường xuyên hoặc không hút sữa ra hết trong khoảng 5 giờ đến 1 ngày sẽ gây tình trạng tắc tia sữa. - Stress: Sự căng thẳng sẽ làm chậm quá trình sản sinh hormone oxytocin có nhiệm vụ kích thích vú tiết sữa. Triệu chứng Dù bạn đang ở giai đoạn đầu cho con bú sữa mẹ hoặc đã cho con bú một thời gian, tình trạng tia sữa bị tắc nghẽn có thể xảy ra bất cứ lúc nào. Bạn có thể chú ý thấy một số dấu hiệu nhận biết mình đang bị tắc tia sữa: Sữa không tiết ra hoặc tiết ra rất ít, ngay cả khi mẹ chủ động vắt sữa. Ngực căng cứng và to hơn so sới bình thường, mức độ căng cứng càng lúc càng to dần, cảm giác đau nhức. Tắc tia sữa thành cục cứng. Khi sờ vào bầu vú, mẹ cảm nhận được một hoặc nhiều điểm cứng. Ngực sưng nóng đỏ. Đôi khi tắc tia sữa gây sốt. Biến chứng Tắc tia sữa nếu không được can thiệp và điều trị kịp thời sẽ dẫn đến tình trạng: - Viêm tuyến vú - Áp-xe tuyến vú, lâu dần trở thành các dải xơ hóa hay u xơ tuyến vú Hiện nay các phương pháp ứng dụng vật lí để điều trị viêm tắc tia sữa có rất nhiều ưu điểm và mang lại kết quả điều trị cao. Hầu hết các bệnh nhân đến với chúng tôi có kết quả điều trị tốt ngay từ ngày đầu tiên. Tuy nhiên, cũng tùy vào từng tổn thương cụ thể trên từng bệnh nhân mà có các các phác đồ điều trị riêng chuyên biệt. Phương pháp vật lí trị liệu thấy rõ ưu điểm như: Làm tan nhanh chóng các vị trí tuyến sữa bị đông kết và vón cục. Không gây sang chấn tổn thương các tuyến sữa bị viêm tắc và hệ thống ống dẫn sữa bình thường khác. Không cần sử dụng thuốc giảm đau và chống viêm toàn thân. Trong thời gian điều trị vẫn duy trì cho con bú bình thường tránh mất sữa và bỏ ti mẹ. Các phương pháp vật lí như: + Điều trị bằng các phương pháp nhiệt: Tác dụng giảm đau, giảm co thắt tổ chức, tăng cường quá trình chống viêm và tăng tái sinh tổ chức làm nhanh liền vết thương. + Điều trị bằng siêu âm: Có tác dụng giảm đau, làm mềm tổ chức, tăng các phản ứng sinh học và tăng quá trình chuyển hóa lên tổ chức giúp quá trình tái tạo tổ chức diễn ra nhanh hơn. + Điều trị bằng laser: Làm giảm phù nề tổ chức, chống viêm giảm đau và tăng hoạt tính nguyên bào sợi, quá trình tổng hợp collagen có vai trò quan trong trong tái tạo tổ chức mô. Ngoài ra, tùy vào từng giai đoạn bệnh mà có những phương pháp điều trị phù hợp mang lại hiệu quả điều trị. Khuyến cáo: Khi bênh nhân thấy có các triệu chứng trên cần đến ngay khoa Vật lí trị liệu- Phục hồi chứng năng để được thăm khám và điều trị kịp thời. Bác sĩ Nguyễn Thị Ninh Thùy Khoa Vật lý trị liệu Phục hồi chức năng, Bệnh viện TWQĐ 108 |
