Trong cuộc sống, chắc hẳn chúng ta không ít lần nghe đến từ “sân si” khi nói về một người nào đó. Tuy nhiên, không phải ai cũng hiểu rõ ý nghĩa của từ “sân si” và sử dụng đúng. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu đúng “sân si” là gì để dùng đúng nhé. Sân si là gì?Sân si là một thuật ngữ có nguồn gốc từ đạo phật, khái niệm đầy đủ của nó là tham – sân – si. “Sân” được hiểu là sự tức giận, dễ nổi nóng thậm chí có thể nảy sinh thù hằn mỗi khi không vừa lòng điều gì đó hoặc khi không có được thứ mình muốn. Trong khi đó, từ “si” được hiểu là si mê, u muội, không suy xét đúng sai mà chỉ dựa trên cảm tính để phán đoán việc tốt xấu, lợi hại… làm ra những việc có hại cho cả bản thân và người xung quanh. Những người này rất bảo thủ và khó thuyết phục. Tham là tham lam, ham muốn thái quá… Như vậy, có thể hiểu người có tính tham sân si là những người hay ganh tị với những gì mà người khác đang có và bằng mọi thủ đoạn phải có được điều mà mình muốn có. Làm thế nào để bớt sân si trong cuộc sốngSân si không phải là một đức tính tốt vì vậy chúng ta không nên có tính này. 1. Hãy luôn nhớ rằng, sân si là một cảm xúc tiêu cực sẽ ảnh hưởng không tốt tới bản thân và những người thân xung quanh. 2. Hiểu rằng mỗi người là một cá thể khác nhau nên sẽ có sở trường và sở đoản riêng. Vì vậy, mỗi người sẽ có những ưu điểm, kỹ năng riêng và thành công riêng. Hãy luôn tự hào về bản thân và làm tốt công việc của mình. 3. Học cách tôn trọng người khác, và luôn nhìn nhận mọi thứ theo hướng đa chiều chứ không chỉ nhìn vào điểm tốt hoặc chỉ nhìn vào điểm xấu.
Trong kinh Pháp cú có chỉ rõ: Tham Sân Si là tam độc, là sự ham muốn thái quá, là một cơn giận, nóng nảy, thù hận, không vừa lòng, không như ý muốn, là sự u tối không suy xét theo lẽ phải, hay dở tốt xấu. Tham sân si là ba thứ kịch độc luôn tìm ẩn trong tâm ta. Nếu không nhận diện được bản chất của nó và cách kiểm soát thì ta sẽ rất dễ trở thành nạn nhân của nó, vì sao? Vì một khi 3 thứ này nó khởi lên thì nó sẽ thiêu cháy tất cả nào là nhân cách đạo đức, sự sáng suốt, mạng sống của chính chúng ta và những người khác. Tham là nhu cầu để đáp ứng những ham muốn bất tận của bản thân mà bất chấp đến những gì xung quanh mình. Tham có những loại sau: Tham tài vật, tham sắc dục, tham danh vọng. + Tham tài vật: lòng tham những thứ vật chất tiền bạc, nhà cửa ,xe cộ,… + Sắc dục: là mạng sống, dục vọng, sắc đẹp,… nói chung về thân + Danh vọng: sự nổi tiếng, quyền lực, địa vị,… Sân là sân hận, là sự thù ghét, là sự nóng nảy,… Sân có những loại sau: + Do quyền lợi, tài vật, danh vọng, sắc dục,… của bản thân bị xâm phạm + Do ham lợi lộc, tài vật, danh vọng, sắc dục không thể đạt được hoặc chưa được như mong muốn + Do lợi, tài vật, danh vọng, sắc dục của người khác hơn mình (ghen tị thành thù ghét) Si là mê muội, mê lầm, là sự không sáng suốt, không đủ khả năng để nhận ra sự thật, chân lý. Mê lầm thông thường của người đời có 3 loại: + Không khả năng nhận diện đạo lý tốt. + Không có khả năng nhận diện bản chất thật của sự việc ở đời. + Không có khả năng nhận diện thân, tâm của mình. 1. Tham: Nếu không nhận diện được và cách đối trị tham thì ta luôn là nạn nhân của nó. Khi đó ta sẽ là nguyên nhân của khổ đau cho người, cho mình. Vì bản chất lòng tham là không đáy, là bất tận: được voi đòi tiên hay đứng núi này trông núi nọ,… Nhận diện tham là sao? Là khi ham muốn trong tâm ta khởi lên ta biết đó là tham và ta ý thức được cần phải kiềm chế nó. Một con người bình thường, sống cuộc sống bình thường thì có vẻ như không có chuyện gì xảy ra. Nhưng xin thưa nếu không nhận diện được nó và cách đối trị thì ta sẽ trở thành tên tội phạm ngay tức khắc, nhân cách đạo đức tiêu tan ngay tức khắc. Trong cuộc sống, nhân cách đạo đức tiêu tan thì mọi thứ sẽ sụp đỗ theo. Ví dụ:
2. Sân: Khi sân hận mà biết mình sân giận thì ý thức được phải kiềm chế nó. Bằng không thì sự sân hận đó hại mình trước tiên. Sân giận hại người ít hại mình là nhiều.
Tóm lại xã hội ngày nay, bạn thấy rằng toàn bộ là do quá tham mà xã hội này nghèo nàn, kiệt quệ:
Tham, sân có nên biết và đối trị để hạn chế nó không? Câu trả lời là của bạn! Tùy vào cái thứ 3 là “si” trong bạn ít hay nhiều. 3. Si: Si là si mê do vô minh không biết đúng lẽ thật giả, không nhận ra phải trái, không thấy được tà chánh. Ngu tối mờ mịt là tướng trạng của Si. Cái si mê căn bản nhất là nhận thức sai lầm cho nên có thể coi si mê chính là gốc rễ, sân hận chỉ là cành và tham lam là lá. Chúng ta muốn kiểm soát được tham, sân thì phải diệt trừ gốc rễ, có như thế trí tuệ mới được khai sáng, tự nhiên sẽ diệt trừ được sân hận và tham lam. Bởi vậy, trí tuệ rất quan trọng, con người cần phải có tri thức mới có thể nhận thức được cái đúng cái sai, cái ngu dốt của bản thân, cái bản chất của sự việc… Từ đó việc làm mới chính đáng, tránh khỏi những điều tai hại, vừa lợi ích cho mình và vừa lợi ích cho người, ở hiện tại cũng như ở tương lai.
|