Nói chung các bác sẽ không thể sống trong thế giới ảnh mà không biết đến các khái niệm ISO, tốc độ cửa chập và khẩu độ. Sau đây em xin mạn phép trình bày với các bác newbie về 3 khái niệm này: Show ISO, tốc độ cửa chập và khẩu độ ISO – là độ nhạy của camera với ánh sáng. Con số càng nhỏ thì độ nhạy càng thấp, ảnh càng tối. Ngược lại, khi ISO càng cao, ảnh sẽ càng sáng, bù lại ảnh sẽ bị nhiễu. ISO có thể từ 100, 200, 400, 800, 1600 ... cho đến 25600 hoặc lớn hơn nữa Tốc độ cửa chập – Là thời gian mà cửa chập mở ra để sensor của máy ảnh nhận ánh sáng. Đơn vị đo được tính trên giây, ví dụ: tốc độ cửa chập 1/100 tương đương 1 phần trăm giây... Tốc độ cửa chập chậm cho phép ánh sáng vào sensor nhiều hơn, dẫn đến ảnh sáng hơn, dùng chụp các ảnh tĩnh trong điều kiện thiếu sáng. Trong khi đó tốc độ cửa chập nhanh làm ánh sáng vào ít, ảnh tối, dùng để bắt các chuyển động nhanh Aperture – Khẩu độ là độ mở của len, qua đó ánh sáng đi vào máy ảnh. Khẩu mở càng to, ánh sáng vào máy ảnh càng nhiều. Khẩu độ cũng kiểm soát cả hiệu ứng chiều sâu của ảnh (Depth of field). Nếu khẩu độ mở hẹp (ví dụ f/22), hình ảnh sẽ sắc nét, nếu khẩu độ mở rộng (ví dụ f/2), ảnh sẽ có những vùng bị mờ, gây hiệu ứng depth of field hoặc xóa phông (bokeh). Khẩu độ được biểu thị bằng ký tự "f" chia cho số, ví dụ: f/2.0, f/2.8, f/4.0, f/5.6, f/8.0.  Minh họa về ISO, cửa chập và khẩu độ Tốc độ cửa chập, khẩu độ và ISO kết hợp với nhau như thế nào ISO: ISO kiếm soát độ sáng của bức ảnh. Ở cùng tốc độ cửa chập và khẩu độ, khi tăng ISO, bức ảnh sẽ sáng, bù lại độ nhiễu cũng tăng theo. Tốc độ cửa chập: Ở cùng ISO và khẩu độ, tốc độ càng cao, ảnh càng tối, tuy nhiên bù lại, máy ảnh sẽ bắt được các chuyển động nhanh. Khi để tốc độ của chập thấp, bức ảnh sẽ sáng hơn, và có thể tạo hiệu ứng phơi sáng thú vị Aperture: Ở cùng ISO và tốc độ cửa chập, khẩu mở càng rộng thì vật thể càng xa sẽ càng mờ, khẩu mở hẹp thì vật thể xa cũng nét. Vì vậy để tạo các hiệu ứng chiều sâu, xóa phông, ta chỉnh khẩu độ rộng: (f/1.2 đến f/2.8), nếu muốn ảnh rõ từ trước ra sau, ta chỉnh khẩu độ hẹp (ví dụ f/22) Khoảng cách mà chủ đề hoặc sự vật hiện rõ nét trong khung ảnh được gọi là vùng ảnh rõ, độ sâu trường ảnh hoặc gọi là chiều sâu ảnh trường (depth of field - dof). Chính khẩu độ ảnh hưởng đến chiều sâu ảnh trường này. Khẩu độ khép càng nhỏ thì vùng ảnh rõ càng sâu; khẩu độ mở càng lớn thì vùng ảnh rõ càng cạn. Tốc độ màn trập Tốc độ của màn trập xác định khoảng thời gian ánh sáng sẽ tác động vào bộ cảm biến và được điều chỉnh bằng một vòng chỉnh tốc độ trên thân máy (shutter dial). Các chỉ số chỉ tốc độ màn trập là con số tỷ lệ so với 1 giây, như 500 nghĩa là 1/500 giây. Các chỉ số thông thường chỉ tốc độ màn trập: 30s - 15s - 8s - 4s - 2s - 1s - 2 - 4 - 8 - 15 - 30 - 6- - 125 - 250 - 500 - 1000 - 2000 - 4000 - 8000 ... Mỗi nấc tốc độ tương ứng thời gian màn trập mở nhanh gấp đôi nấc đứng trước nó và bằng 1/2 nấc đứng sau nó. 1/125 nhanh gấp đôi tốc độ 1/60 và 1/250 nhanh gấp đôi 1/125 chẳng hạn. Phối hợp tốc độ và khẩu độ Tốc độ và khẩu độ sẽ được phối hợp với nhau để điều chỉnh lượng sáng tác dụng vào bộ cảm biến. Để dễ hình dung, ta ví dụ cái ly hứng nước ở cái vòi. Vòi mở lớn, ly nhanh đầy. Vặn vòi nhỏ cho rỉ từng giọt, cái ly đầy nước sau một khoảng thời gian dài. Tốc độ và khẩu độ làm việc với nhau gần như vậy. Với lượng sáng lớn (khẩu lớn) thì cảm biến chỉ cần khoảng thời gian lộ sáng ngắn (tốc độ nhanh) là nhận đủ lượng sáng cần thiết (đủ sáng). Với cùng một cường độ sáng, cặp thông số 1/500 - f/4, 1/125 - f/5.6, 1/60 - f/8 hay 1/30 - f/11 ... có cùng lượng sáng vào bộ cảm biến như nhau. Như vậy, với cùng một cường độ sáng, ta có thể dùng nhiều cặp tốc độ khẩu độ khác nhau để cho cùng một lượng sáng như nhau đi vào cảm biến ảnh. Nói cách khác, với một giá trị lộ sáng (exposure value - EV), ta có nhiều tuỳ chọn thời chụp (tốc độ phối hợp với khẩu độ) khác nhau tuỳ ý đồ riêng. Chẳng hạn muốn lấy vùng ảnh rõ (dof) thật sâu thì dùng tốc độ chậm - khẩu độ nhỏ, muốn bắt dính chuyển động thì dùng tốc độ nhanh - khẩu độ lớn. Khi lần đầu cầm chiếc máy ảnh để chụp, rất nhiều người đã lăn tăn không biết phải chỉnh thông số thế nào cho phù hợp, và kết quả dẫn đến một số người sẽ chuyển sang chế độ Auto để có được tấm ảnh dễ dàng hơn. Tuy nhiên, việc sử dụng chế độ Auto là một con dao hai lưỡi, sự tự động của nó cũng chính là nhược điểm vì người chụp không thể kiểm soát được và cho ra bức ảnh như đúng chủ ý ban đầu của mình. Vì vậy, để muốn có được những tấm ảnh chỉnh chu, hãy cùng tôi điểm qua một vài thông số cơ bản cần thiết khi chụp ảnh nhé. Tốc độ màn trập, khẩu độ, độ nhạy sáng là gì? Tốc độ màn trập, khẩu độ và độ nhạy sáng là 3 yếu tố cơ bản ảnh hưởng đến độ sáng của một bức ảnh. - Tốc độ màn trập (Shutter Speed) có thể hiểu nôm na là thời gian màn trập đóng/mở để ánh sáng đi vào tiếp xúc với tấm phim (đối với máy ảnh chụp phim) hoặc cảm biến (với máy ảnh kỹ thuật số). Thông số này được tính bằng giây, cụ thể nếu nhìn trên máy ảnh, người dùng sẽ thấy các con số như 1s, 1/2s, 1/4s, 1/8s, 1/15s, 1/30s, 1/60s, 1/125s, 1/250s, 1/500s... Màn trập máy ảnh mở ra để đưa ánh sáng vào cảm biến. Theo đó thời gian màn trập được mở ra càng lâu thì ánh sáng vào càng nhiều, tức ảnh sẽ sáng hơn. Ngược lại, nếu điều chỉnh tốc độ màn trập đóng/mở nhanh hơn thì ánh sáng sẽ vào ít đi khiến ảnh tối hơn. Như vậy, nếu để tốc độ màn trập ở 1/60s sẽ hấp thụ nhiều ánh sáng vào hơn so với 1/125s hay 1/250s... Bên cạnh đó, một đặc tính khác mà người dùng cần lưu ý đến đối với thông số tốc độ màn trập: nếu để tốc độ màn trập càng nhanh (tăng tốc màn trập) thì người chụp càng dễ "bắt đứng" chuyển động, còn tốc độ màn trập càng lâu (giảm tốc màn trập) thì vật thể chuyển động sẽ dễ bị nhòe mờ và trường hợp này những người chụp ảnh thường sử dụng khi cần ánh sáng vào nhiều hoặc thậm chí để phơi sáng (long exposure). Một ví dụ về phơi sáng, tốc độ màn trập: 30 giây. - Khẩu độ (viết tắt là F), hay còn gọi là độ mở ống kính, là phần điều chỉnh cường độ ánh sáng đi qua ống kính. Cấu tạo của bộ phận này bao gồm các lá khẩu được xếp lại với nhau bên trong ống kính và tạo khe hở để ánh sáng đi qua. Về khẩu độ, ta có những dãy số tiêu chuẩn của khẩu độ bao gồm f/1, f/1.4, f/2, f/4, f/5.6, f/8, f/11, f/16, f/32...theo đó, con số phía sau chữ F càng lớn thì tỉ lệ nghịch với lượng sáng đi qua ống kính, ví dụ f/8 sẽ có lượng sáng đi vào ít hơn f/2 và ngược lại. Ở đây ta có 2 thuật ngữ mà người chụp ảnh hay sử dụng, đó là "mở khẩu" và "khép khẩu". "Mở khẩu" có nghĩa điều chỉnh thông số sao cho các lá khẩu trong ống kính mở rộng ra để đưa ánh sáng vào nhiều hơn (ví dụ từ f/8 chuyển sang f/5.6 hay f/4 ta gọi là "mở khẩu"). Ngược lại, "khép khẩu" là điều chỉnh thông số sao cho các lá khẩu trong ống kính khép nhỏ dần lại để giảm bớt lượng ánh sáng vào (ví dụ từ f/2 khép khẩu xuống f/4). Bên cạnh việc thay đổi lượng sáng vào ống kính, khẩu độ còn ảnh hưởng trực tiếp đến độ sâu trường ảnh (Depth of Field). Khi người chụp "mở khẩu" càng lớn, hậu cảnh đằng sau chủ thể sẽ bị xóa mờ nhiều hơn (hay ta còn có thể gọi là "xóa phông"), ngược lại nếu "khép khẩu" lại càng nhiều thì hậu cảnh phía sau sẽ càng rõ nét (sử dụng cho trường hợp muốn lấy nét cả chủ thể lẫn hậu cảnh phía sau). - Độ nhạy sáng (ISO): Giống như tên gọi, ISO là độ nhạy của phim (máy ảnh phim) hoặc cảm biến (máy ảnh kỹ thuật số) đối với ánh sáng. Việc tăng giá trị ISO sẽ làm tăng mức nhạy sáng (ta có các trị số ISO như 100, 200, 400, 800, 1600, 3200...). Ví dụ, thay vì phải sử dụng đèn Flash ở điều kiện ánh sáng yếu, ta có thể thay đổi độ nhạy sáng để cho bức ảnh được sáng hơn. Tuy nhiên cần lưu ý rằng thiết lập độ nhạy sáng ISO càng ở mức cao thì ảnh sẽ càng bị nhiễu hạt (noise) và bệt màu, vì thế hãy cố gắng để mức ISO vừa phải và thay vào đó giảm tốc độ màn trập hoặc mở khẩu để cho ra bức ảnh đúng sáng nhưng vẫn không bị bệt và nhiễu hạt. Trên đây là lý thuyết về 3 yếu tố cơ bản trong chụp ảnh, để hiểu và nắm bắt rõ hơn, tôi xin giới thiệu đến bạn đọc một công cụ trên web để học và thử nghiệm điều chỉnh 3 thông số này một cách dễ hình dung nhất. Phía bên phải công cụ này sẽ cung cấp 3 thanh trượt điều chỉnh tốc độ màn trập, khẩu độ và ISO, còn bên trái là kết quả ảnh bạn có được sau khi điều chỉnh các thông số tương ứng. Bên cạnh đó, công cụ này còn cho phép người dùng chọn chế độ ưu tiên tốc độ màn trập (Shutter Speed Priority) và ưu tiên khẩu độ (Aperture Priority). Mở khẩu. Khép khẩu. Tăng tốc độ màn trập để "bắt đứng" chuyển động. Hy vọng, những kiến thức cơ bản cùng với công cụ trực tuyến trên đây sẽ giúp các bạn nắm bắt được phần nào bộ môn nhiếp ảnh căn bản và tự tin hơn trong việc chụp ảnh cũng như dễ dàng có được những tác phẩm theo đúng chủ ý của mình hơn. ISO thấp nhất là bao nhiêu?Như đã thảo luận ở trên, bạn nên luôn cố gắng duy trì ISO (ISO cơ sở) thấp nhất của máy ảnh, thường là ISO 100 hoặc 200, bất cứ khi nào bạn có thể. Nếu có nhiều ánh sáng, bạn có thể thoải mái sử dụng ISO thấp và giảm thiểu sự xuất hiện của nhiễu nhiều nhất có thể. Chụp ảnh ngoài trời nên để ISO bao nhiêu?Đối với chụp ảnh ban ngày thông thường, bạn thường nên sử dụng ISO từ 64 đến 400 (ISO sau là khi bạn đang làm việc với thiết bị cầm tay ống kính tele, đòi hỏi tốc độ cửa trập nhanh hơn để giữ cho ảnh sắc nét). Để chụp ảnh ban đêm, bạn thường nên sử dụng ISO từ 1200 đến 3200. Độ ISO là gì?ISO là một trong những yếu tố ảnh hưởng tới độ sáng, tối của một bức ảnh. Là độ nhạy bắt sáng của phim hay cảm biến quang trên máy ảnh kỹ thuật số. ISO càng cao thì cảm biến bắt sáng càng nhạy, giúp giảm thời gian phơi sáng. Tuy nhiên, ISO càng tăng thì độ nhiễu màu và hạt càng tăng. Khẩu độ là gì kì hiệu cửa khẩu độ?khẩu độ thường ký hiệu là F/X (giá trị X càng nhỏ thì khẩu độ càng lớn) Khẩu độ càng lớn thì ánh sáng đi qua càng nhiều, và ngược lại khẩu độ càng nhỏ thì ánh sáng đi qua càng ít. Khi chụp ảnh các bạn thường nghe đến thuật ngữ là mở khẩu và đóng khẩu. |
