Ý thức và vô thức là gì

Có ý thức vs Vô thức

Có một số khác biệt giữa Ý thức và Vô thức. Ý thức là nhận thức, có chủ định và phản ứng. Mặt khác, vô thức đề cập đến việc không nhận thức được hoặc thực hiện điều gì đó mà không nhận ra. Sự tồn tại của một tâm trí vô thức đã được nhiều nền văn minh, đặc biệt là những người theo đạo Hindu, thừa nhận cách đây hàng ngàn năm và nó đã được mô tả chi tiết trong các văn bản thiêng liêng của họ có tên là ‘Vedas’. Nó không nhận thức các sự kiện là tốt, xấu, hoặc thờ ơ theo cách mà tâm trí có ý thức làm. Tâm trí có ý thức bị mù quáng bởi những diễn giải của chúng ta về điều tốt và điều xấu. Các phán đoán và hệ quy chiếu cứng nhắc của chúng ta khiến nó trở nên không khách quan và thiên lệch. Đây là những gì tạo ra vấn đề cho chúng tôi. Điều này và nhiều khác biệt khác giữa ý thức và vô thức sẽ được thảo luận trong bài viết này.

Ý thức là gì?

Tâm trí có ý thức là hợp lý và duy lý. Nó phản ứng với các tình huống khác nhau trong cuộc sống. Ở đây, cần phải nhớ rằng tâm trí có ý thức không nhận thức được sự hiện diện của tâm trí vô thức, nhưng tâm trí vô thức nhận biết rất nhiều về ý thức. Chúng ta học được rất nhiều thứ và kỹ năng thông qua tâm trí tỉnh táo của mình. Tuy nhiên, tâm trí có ý thức không thể nhớ tất cả những điều này, và nhiều thứ trong số này được chuyển sang vô thức. Một sự thật đáng ngạc nhiên khác là cảm xúc của chúng ta được ghi nhận bởi tâm trí vô thức. Nó nhận thức các sự kiện và vẽ nên bức tranh của chúng trong tâm trí có ý thức của chúng ta. Có nghĩa là mọi cảm giác của chúng ta đều là kết quả của tâm trí tỉnh táo. Do đó, chúng ta có thể học cách giải quyết nhiều vấn đề cảm xúc của mình, rèn luyện trí óc tỉnh táo để suy nghĩ khác đi.

Vô thức là gì?

Những người thành đạt vĩ đại trên thế giới đã giải phóng tâm trí của họ về những phán xét và thành kiến. Họ nhìn mọi thứ như nó vốn có mà không thông qua bất kỳ phán xét nào. Những người này đã học cách khai thác tiềm năng trong tâm trí vô thức của họ và được biết đến như những người sáng tạo. Tâm trí vô thức không phản ứng như có ý thức và chỉ nhận thức những gì đang xảy ra nằm ngoài tâm trí có ý thức. Vô thức thích được tự do và hoạt động mà bạn không biết. Giao tiếp phi ngôn ngữ có trước cả khi giao tiếp bằng lời nói diễn ra. Tâm trí vô thức của chúng ta phát hiện một khuôn mặt đang cười và gợi ra một nụ cười từ tâm trí có ý thức của chúng ta. Tâm trí vô thức là tự phát và trực quan. Hầu hết các môn học chúng ta học là kết quả của tâm trí vô thức của chúng ta vì tâm trí có ý thức cảm thấy khó hiểu những lý thuyết sâu sắc. Ví dụ, có vẻ như học cách đi xe đạp là đủ đơn giản. Nhưng hầu hết việc học được thực hiện bởi tâm trí vô thức vì tâm trí có ý thức không có khả năng giữ thăng bằng, duy trì sự phối hợp tay và mắt, đồng thời nhìn các chướng ngại vật. Nghệ thuật đi xe đạp, một khi chúng ta thành thạo nó, sẽ được chuyển vào tâm trí vô thức. Có thể thấy rằng nhiều người đã không đi xe đạp trong 40-50 năm trong cuộc đời của họ, có thể làm điều đó một cách dễ dàng ngay cả khi đã xa. Điều này có thể xảy ra vì tâm trí vô thức của họ đã lưu trữ tất cả kiến ​​thức. Các phản ứng sinh lý của các bộ phận cơ thể khác nhau quá phức tạp khiến tâm trí chúng ta không thể theo dõi kịp. Chính tâm trí vô thức của chúng ta điều chỉnh tất cả các hệ thống như hệ thống thần kinh, hệ tuần hoàn, hệ thống thở, hệ thống tiết niệu và hệ thống sinh sản, v.v.

Sự khác biệt giữa ý thức và vô thức là gì?

• Tâm trí có ý thức là tuần tự và logic trong khi tâm trí vô thức là tự phát và xử lý thông tin ngay lập tức.
• Tâm trí vô thức có khả năng đa nhiệm trong khi tâm trí có ý thức không có khả năng này.
• Tâm trí vô thức có thể tạo ra các liên tưởng và liên kết giữa nhiều suy nghĩ và ý tưởng trong khi tâm trí có ý thức là tuyến tính và suy nghĩ theo nguyên nhân và kết quả.
• Tâm trí vô thức biết tại sao trong khi tâm trí có ý thức tìm kiếm lý do tại sao.
• Tâm trí vô thức nhận thức và cảm nhận trong khi tâm trí có ý thức thực hiện tư duy trí tuệ
• Trong khi tâm trí có ý thức hoạt động ở trạng thái thức, tâm trí vô thức liên quan đến giấc mơ, suy tư, thiền định và ngủ.
• Tâm trí có ý thức phải cố gắng di chuyển các bộ phận của cơ thể bạn trong khi tâm trí vô thức làm điều đó một cách không chủ ý.

Hình ảnh lịch sự:

1.800px-Điều tra dân số-read-hi [Miền công cộng], qua Wikimedia Commons

2.Dreaming_of_Sugar_Plums, tác giả Clement C. Moore (1779-1863), nhà xuất bản Charles E. Graham & Co. [Miền công cộng], qua Wikimedia Commons

Phân biệt giữa ý thức, tiềm thức và vô thức

Làm việc ở Vienna vào những năm đầu của thế kỷ 20, tiến sĩ Freud Sigmund bắt đầu sự nghiệp là một bác sĩ thần kinh trước khi là người tiên phong tạo ra bộ môn phân tâm học. Ông cho rằng con người bị thúc đẩy bởi những ham muốn vô thức và ý thức bị kìm nén. Các vấn đề tâm lý của con người có thể xác định bằng cách biến những động lực này trở nên có ý thức thông qua âm ngữ trị liệu.

Đến nay, tiến sĩ Freud Sigmund đã để lại nhiều công trình nghiên cứu có tiếng, mặc dù vài công trình còn gây nhiều tranh cãi, song, chúng ta vẫn không thể phủ nhận được rằng: chính bước đệm đầu tiên của Freud đã mở đường cho nhiều công trình nghiên cứu tâm lý học, có thể được vận dụng trên nhiều lĩnh vật khác nhau. Hoạt động dựa trên các nghiên cứu tâm lý của con người, nghệ thuật lãnh đạo và quản lý nhân viên cũng kế thừa những nguyên lý mà ông để lại.

Vô thức, tiềm thức và ý thức:

Để diễn giải tâm lý của con người một cách dễ hiểu, tiến sĩ Freud đã mô phỏng bộ não như một tảng băng trôi, với phần trên cạn là ý thức, sâu xuống sẽ là tiềm thức và cuối cùng là vô thức.

Như vậy, ta có thể hiểu:

–   Ý thức là suy nghĩ, cảm giác hiện hữu về những sự vật, sự việc đang diễn ra. Nói một cách ví von, ý thức là thì hiện tại, miêu tả hoạt động đang diễn ra trong não bộ của 1 cá nhân nào đó. Bạn đang tập trung suy nghĩ về vấn đề gì? Bạn đang cảm thấy như thế nào? Đấy chính là ý thức. Có thể nói, nhận thức chính là một phần của ý thức.

–   Tiềm thức là cận niên của ý thức và vô thức. Nếu bộ não là 1 căn nhà, thì tiềm thức chính là những chiếc tủ, chứa những thông tin, kiến thức, trí nhớ mà bạn sở hữu, bạn có thể sử dụng chúng bất kỳ lúc nào để trao đổi thông tin với ý thức.

–   Vô thức chính là những mảng tiềm thức chìm sâu dưới đáy. Nếu bạn có thể dễ dàng lục lại và sử dụng tiềm thức, thì vô thức lại là toàn bộ căn nhà, gồm cả căn nhà kho sau sân vườn, nơi mà bạn ít khi tìm đến. Ngoài ra, vô thức còn là thiết kế ngôi nhà. Dù bạn không thường xuyên để ý đến chúng, nhưng chính những hành lang, những cánh cửa sẽ định hình bước đi của bạn. Vậy, vô thức không chỉ đóng vai trò lưu giữ các ký ức, thông tin cũ, mà còn là khu vực định hình màu sắc cá nhân.

Một điều thú vị chính là, dù ý thức chỉ chiếm phần nhỏ não bộ của con người, nhưng lại hoạt động nhiều nhất, là khu vực lưu thông nhiều máu nhất. Ngược lại, vô thức lại chiếm dụng phần lớn nhất của não bộ, nhưng lại là khu vực ít được “sử dụng” nhất. Tuy nhiên, đây lại khu vực định hình màu sắc của từng cá nhân. Bí ẩn nhất, nhưng cũng vô cùng quan trọng.

Trong cuộc sống, đặc biệt là công việc, con người lại có thiên hướng sử dụng ý thức kết hợp với tiềm thức nhiều hơn nhằm giải quyết các vấn đề phát sinh.

Vậy, vai trò của tiềm thức đối với ý thức là gì?

–   Tiềm thức là nguồn thông tin của ý thức:

Một câu nói quen thuộc tưởng chừng như sáo rỗng thường xuất hiện trên truyền hình: “Đáp án nằm ở bên trong bạn, và bạn chỉ cần tìm ra nó” giờ đây lại trông có lý đến lạ thường. Xét về khía cạnh phân tâm học, câu nói này lại mô tả một cách chính xác một trong những vai trò của tiềm thức đối với nhận thức. Vì đóng vai trò lưu trữ thông tin, kiến thức, tiềm thức hoạt động như Google, giúp bạn lục tìm những thông tin cần thiết nhằm giải quyết vấn đề, câu hỏi nào đó. Chính vì thế, trong môi trường công tác, các chủ doanh nghiệp thường tìm kiếm các cá nhân có khả năng vận dụng tiềm thức một cách “thành thạo”. Một cá nhân càng giỏi “truy cập” được vào vùng tiềm thức, họ lại càng linh động hơn trong việc giải quyết các vấn đề xung quanh công việc, từ đó, tạo tiền đề cho doanh nghiệp phát triển.

–   Tiềm thức là cận niên của ý thức và vô thức, giúp ý thức không bị quá tải:

Nằm giữa ý thức và vô thức, tiềm thức chính là khu vực trung gian, chỉ lưu giữ các thông tin cần thiết cho miền ý thức. Nhờ thế, não bộ sẽ không bị quá tải trước quá nhiều thông tin, nhu cầu, mong muốn,… đã tích trữ trong thời gian dài. Cung cấp cho bạn khả năng khoanh vùng các thông tin cần thiết mà không bị phân tâm trước những thông tin bên lề.

Khả năng của ý thức, tiềm thức và vô thức đối với cơ thể con người vẫn còn là đề tài đang được nhiều nhà khoa học nghiên cứu. Tuy nhiên, ở vị trí lãnh đạo, chủ doanh nghiệp vẫn nên tìm hiểu về cách não bộ hoạt động. Nghe có vẻ sâu xa nhưng dựa trên các kiến thức trên, người lãnh đạo có thể đánh giá một cách sơ bộ hoặc chuyên sâu thế mạnh cũng như năng lực của từng cá nhân qua CV, thông tin cá nhân, quan sát,v.v… từ đó quyết định hướng đi đúng đắn cho mọi bài toán nhân sự.

Xem thêm:
●   Vai trò của tâm lý học trong kiến tạo năng lực lãnh đạo bền vững
●   Hệ sinh thái tác động thế nào lên hành vi?
●   Điều gì quyết định bản sắc của một con người?