Please follow and like us:
 Phân tích luận điểm của Hồ Chí Minh: “Muốn xây dựng chủ nghĩa xã hội phải có con người xã hội chủ nghĩa”? Chủ nghĩa xã hội là gì? Chủ nghĩa xã hội là chế độ xã hội có lực lượng sản xuất phát triển cao gắn với khoa học kỹ thuật và công nghệ hiện đại. Nền tảng kinh tế của chủ nghĩa xã hội là chế độ sở hữu xã hội về tư liệu sản xuất và thực hiện nguyên tắc phân phối theo lao động. Chế độ chính trị do nhân dân lao động làm chủ, Nhà nước của dân, do dân, vì dân trên cơ sở khối liên minh công – nông – trí thức làm chủ đạo, dưới sự lãnh đạo của Đảng cộng sản. Chủ nghĩa xã hội có hệ thống quan hệ xã hội bình đẳng, công bằng, không còn chế độ người bóc lột người, không còn tình trạng đối lập giữa thành thị và nông thôn, giữa lao động trí óc và lao động chân tay, con người được giải phóng, có điều kiện phát triển toàn diện, có sự hài hòa trong phát triển giữa xã hội và tự nhiên. Chủ nghĩa xã hội là chế độ xã hội do nhân dân xây dựng và vì nhân dân phục vụ. Chủ nghĩa xã hội là hệ thống các giá trị vừa kế thừa các di sản của quá khứ, vừa được sáng tạo mới trong quá trình xây dựng và phát triển, là hiện thân đỉnh cao của tiến trình tiến hóa của lịch sử nhân loại. Hồ Chí Minh quan niệm chủ nghĩa xã hội là sự tổng hợp biện chứng ngay trong cấu trúc nội tại của nó, một hệ thống giá trị nền tảng điều chỉnh các quan hệ xã hội, đó là độc lập, tự do, bình đẳng, dân chủ, công bằn, bảo đảm quyền con người, bái ái, đoàn kết, hữu nghị…, trong đó, có những giá trị là tiền đề, có giá trị hạt nhân. Tất cả những giá trị cơ bản này là mục tiêu chủ yếu của chủ nghĩa xã hội. Một khi tất cả các giá trị đó đã đạt được thì loài người sẽ vươn tới lý tưởng cao nhất, đó là “liên hiệp tự do của những người lao động” mà C.Mác và Ph.Ăng ghen đã dự báo. Ở đó, cá tính con người được phát triển đầy đủ, năng lực con người được phát huy cao nhất. Con người xã hội chủ nghĩa là gì? Quan điểm của Hồ Chí Minh về con người xã hội chủ nghĩa có hai mặt gắn bó chặt chẽ với nhau. Một là kế thừa những giá trị truyền thống tốt đẹp của con người truyền thống. Hai là hình thành những phẩm chất mới như: + Có tư tưởng xã hội chủ nghĩa: có ý thức làm chủ, có tinh thần tập thể, có tư tưởng mình vì mọi người, mọi người vì mình, có tinh thần dám nghĩ dám làm, dám chịu trách nhiệm, quyết vươn lên hàng đầu, có tinh thần tiến nhanh, tiến mạnh, tiến vững chắc lên chủ nghĩa xã hội. + Có đạo đức và lối sống xã hội chủ nghĩa: trung với nước, hiếu với dân, yêu thương con người, cần kiệm liêm chính, chí công vô tư. Có tinh thần quốc tế trong sáng, có lối sống lành mạnh, trong sáng. + Có tác phong xã hội chủ nghĩa: làm việc có kế hoạch, có biện pháp, có quyết tâm, có tổ chức, có kỷ luật, có kỹ thuật, có năng suất, chất lượng hiệu quả: lao động quên mình, không sợ khó, sợ khổ, làm việc vì lợi ích của xã hội, tập thể và bản thân mình. + Có năng lực để làm chủ: bản thân, gia đình và công việc mình đảm nhiệm, đủ sức khỏe và tư cách tham gia làm chủ nhà nước và xã hội, thực hiện có kết quả quyền công dân: phải không ngừng nâng cao trình độ chính trị, văn hoá, khoa học – công nghệ, chuyên môn nghiệp vụ để làm chủ. Muốn xây dựng chủ nghĩa xã hội phải có con người xã hội chủ nghĩa. “Muốn xây dựng chủ nghĩa xã hội phải có con người xã hội chủ nghĩa” Để minh chứng cho luận điểm này bác đã đưa ra những quan điểm có tính phương pháp luận rất cụ thể như sau: Thứ nhất, con người ta ai cũng có cái tốt, cái xấu. Cái tốt, cái xấu trong mỗi con người không phải bất biến mà luôn thay đổi, biến hóa. Vì vậy, xem xét đánh giá con người không nên chấp nhất; sử dụng con người phải khéo nâng chỗ tốt, khéo sửa chỗ xấu, Người dạy: “Mỗi con người đều có thiện và ác trong lòng, ta phải làm cho phần tốt ở mỗi con người nảy nở như hoa mùa xuân và phần xấu bị mất dần đi, đó là thái độ của người cách mạng” Thứ hai, con người ta dù tốt, xấu “đều có tình”; vì vậy, khi đánh giá con người không thể chỉ dùng lý mà phải có tình, phải nhìn thấy nhân bản của mỗi con người, ngay khi họ có khuyết điểm, sai lầm. Thứ ba, con người ta ai cũng có khuyết điểm, chỉ không làm việc thì mới không có sai lầm, nhưng không phải vì khuyết điểm, sai lầm nhất thời mà đánh giá họ là người xấu, là con người bỏ đi, mà đập cho tan nát; phải có lòng tin vào cái thiện, vào tương lai tốt đẹp. Thứ tư, con người luôn gắn liền với tập thể, với xã hội; vì vậy, đánh giá từng con người phải gắn với đánh giá tập thể, phải đặt trong môi trường nhất định và xuất phát từ yêu cầu của tập thể, cộng đồng và xã hội mà họ sống và hoạt động. Người chỉ rõ: “Sinh trưởng trong xã hội cũ, chúng ta ai cũng mang trong mình hoặc nhiều hoặc ít vết tích xấu xa của xã hội đó về tư tưởng, thói quen”. Đánh giá con người phải thông qua quá trình rèn luyện và thử thách trong hoạt động thực tiễn, “qua hoạn nạn mới rõ người trung” Như vậy với những quan điểm đánh giá về con người, bác đã cho thấy tầm quan trong của con người trong cách mạng xây dựng chủ nghĩa xã hội của đất nước. Con người là vốn quý nhất, nhân tố quyết định thành công của sự nghiệp cách mạng. Để xây dựng chủ nghĩa xã hội trước hết cần có những con người xã hội chủ nghĩa. Những con người xã hội chủ nghĩa là tấm gương và lôi cuốn người khác và toàn xã hội vào việc xây dựng xã hội chủ nghĩa. Con người xã hội chủ nghĩa cần được xây dựng và bồi dưỡng cụ thể nội dung và biện pháp xây dựng con người xã hội chủ nghĩa trong chiến lược con người của các mạng xã hội chủ nghĩa là: Thứ nhất, bồi dưỡng con người về trí tuệ: Cách mạng XHCN là một sự nghiệp hết sức mới mẻ, lâu dài, đòi hỏi con người XHCN phải có trí tuệ cao, có kiến thức sâu sắc và toàn diện về nhiều lĩnh vực. Điều quan trọng là cần nâng cao trình độ lý luận chính trị cho cán bộ và nhân dân. Người chỉ rõ:”Lý luận như cái kim chỉ nam, nó chỉ phương hướng cho chúng ta trong công việc thực tế. Không có lý luận thì lúng túng như nhắm mắt mà đi”. Cùng với nâng cao trình độ lý luận chính trị, phải nâng cao trình độ văn hóa, khoa học kỹ thuật của con người mới. Không học tập văn hóa, không có trình độ văn hóa thì không có khả năng tiếp thu những kiến thức của khoa học, kỹ thuật và do đó không theo kịp yêu cầu phát triển của sự nghiệp xây dựng CNXH. Thứ hai, bồi dưỡng đạo đức cách mạng: Với Hồ Chí Minh, đạo đức cách mạng luôn là cái gốc của con người mới XHCN, là nguồn nuôi dưỡng và phát triển con người: “Cũng như sông thì phải có nguồn mới có nước, không có nguồn thì sông cạn. Cây phải có gốc, không có gốc thì cây héo. Người cách mạng phải có đạo đức, không có đạo đức thì tài giỏi mấy cũng không lãnh đạo được nhân dân” và “Muốn xây dựng CNXH phải có con người thấm nhuần đạo đức XHCN”. Chủ tịch Hồ Chí Minh cho rằng, có đạo đức cách mạng thì gặp khó khăn, gian khổ, thất bại, cũng không sợ sệt, rụt rè, lùi bước… Khi gặp thuận lợi và thành công cũng vẫn giữ vững tinh thần khiêm tốn, lo hoàn thành nhiệm vụ cho tốt chứ không kèn cựa về mặt hưởng thụ, không công thần, quan liêu, kiêu ngạo, hủ hóa. Thứ ba, xây dựng mục đích và lối sống mới: Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn quan tâm đến xây dựng mục đích và lối sống của con người XHCN. Đó là những con người sống có lý tưởng, có bản lĩnh, dù khó khăn, gian khổ, thiếu thốn đến đâu cũng không từ bỏ lý tưởng cộng sản chủ nghĩa, không lùi bước, thắng không kiêu, bại không nản. Lối sống của con người mới là lối sống dân chủ, phấn đấu để trở thành người chủ xã hội và vì quyền dân chủ của nhân dân; là mình vì mọi người; yêu tự do; lạc quan cách mạng, tin tưởng ở tương lai… Tài liệu tham khảo [1]. Giáo trình Tư tưởng Hồ Chí Minh. Bộ Giáo dục – Đào tạo; Nhà Xuất bản Chính trị quốc gia -Hà Nội, 2011.` Please follow and like us:
Lời mở đầuVăn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VIII khẳng định, mục tiêucủa Đảng và nhà nước ta là "xây dựng đất nước thành nước công nghiệp cócơ sở vật chất kĩ thuật hiện đại, cơ cấu kinh tế hợp lí, quan hệ sản xuất tiếnbộ phù hợp với trình độ phát triển của lực lượng sản xuất, đời sống vật chấtvà tinh thần cao, quốc phòng an ninh vững chắc, dân giàu, nước mạnh, xãhội công bằng, văn minh". Vì vậy có thể nói sự nghiệp công nghiệp hoá,hiện đại hoá định hướng XHCN là"một cuộc cách mạng toàn diện và sâusắc trong tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội“. Đó trước hết là cuộccách mạng con người, vì con người và do con người. CNXH chính là kếtquả của của những nỗ lực vượt bậc và bền bỉ của toàn dân ta, với nhữngcon người phát triển cả về trí lực, cả về khả năng lao động, và tính tích cựcchính trị"xã hội , và đạo đức, tình cảm trong sáng"(Đảng Cộng sản ViệtNam - Văn kiện Hội nghị lần thứ IV Ban chấp hành trung ương khoá VII) .Nhận định trên một lần nữa thể hiện rõ quan điểm của Đảng ta coi tưtưởng Hồ Chí Minh là một trong những nền tảng tư tưởng quan trọng, thựchiện lời dạy của Bác trong thời gian miền Bắc nước ta bắt tay vào xây dựngCNXH , mùa xuân năm 1961:"Muốn xây dựng CNXH , trứơc hết cần cónhững con người XHCN ". Lời Người chỉ ra rằng:• Con người luôn luôn là chủ thể sáng tạo trong bất cứ sự nghiệp cáchmạng nào, do đó CNXH chỉ có thể là sản phẩm của hoạt động tự giáccủa con người.• Tuy cách mạng nước ta được đặt dưới sự lãnh đạo của Đảng từ năm1930, tuy con người Việt Nam từ đó đến nay đã qua mấy cuộc đổi đờicăn bản, đã lập nên những kì tích trong cuộc đấu tranh xoá bỏ ách ápbức dân tộc và ách áp bức giai cấp, nhưng cách mạng XHCN đánh dấumột giai đoạn mới trong sự phát triển của con người Việt Nam: tự cảitạo xây dựng mình thành con người XHCN .Chúng ta đang trong thời kì quá độ lên CNXH - một con đường cònđầy cam go, trắc trở. Hơn nữa, trong tình hình thế giới có nhiều biến độngđặc biệt khi Liên Xô đã từng được coi là"thành trì của CNXH "bị sụp đổ thìviệc nhận thức cho đúng về CNXH và tìm ra những hình thức, biện pháp,bước đi thích hợp để đưa sự nghiệp xây dựng CNXH tiến lên phía trước,phù hợp với quy luật khách quan và những điều kiện lịch sử cụ thể củanước ta là vấn đề cấp thiết cần giải quyết để loại bỏ những sai lầm đã mắcphải trứơc kia để đưa CNXH ra khỏi khủng hoảng và tiếp tục giành nhữngthắng lợi ngày càng to lớn hơn.Trước hết, chúng ta đi vào tìm hiểu các khái niệm.2I. CNXH là gì?Ước mơ của hàng triệu thế hệ con người là xây dựng nên một xã hộitốt đẹp và họ đã gửi gắm niềm mong ước đó vào trong những câu chuyệncổ tích có nàng tiên, ông bụt, thiên đàng... Song chỉ đến khi chủ nghĩa Mácra đời thì mới vạch ra được cơ sở khoa học, quy luật khách quan của sựphát triển xã hội, để đi tới CNXH khoa học"một chế độ xã hội xây dựngtrên cơ sở giải phóng triệt để giai cấp cần lao, giải phóng triệt để xã hội vàcon người. Xuất phát từ đặc điểm của thực tiễn xã hội Việt Nam, một nướcnông nghiệp lạc hậu, thuộc địa nửa phong kiến bỏ qua chế độ tư bản chủnghĩa, tiến thẳng lên CNXH bằng con đường cách mạng không ngừng:Tiến hành cách mạng giải phóng dân tộc, xây dựng chế độ dân chủ nhândân, tiến lên CNXH . Vận dụng những nguyên lí cơ bản của chủ nghĩa Mác- Lênin về CNXH , Hồ Chí Minh đã có những phát triển sáng tạo về CNXH. Đề cập những nội dung cơ bản, những mục tiên lâu dài của CNXH ,Người viết:"Xây dựng CNXH là thay đổi cả xã hội, thay đổi cả thiênnhiên, làm cho xã hội không còn người bóc lột người, không còn đói rét,mọi người đều được ấm no hạnh phúc“. CNXH là một xã hội mới mangbản chất tốt đẹp có khả năng giải phóng con người triệt để nhất, tạo điềukiện tốt nhất cho sự phát triển toàn diện cá nhân. CNXH là một chế độkhông có người bóc lột người, là một chế độ quan tâm đến lợi ích thiết thựcnhất của con người, nhân dân lao động là người chủ của xã hội mới. HồChí Minh nêu rõ:"CNXH là xã hội ngày càng tiến tới vật chất ngày càngtăng, tinh thần ngày càng tốt". Sáng tạo lớn của Người là đề ra mục tiêutrước mắt của CNXH một cách thiết thực, cụ thể đáp ứng yêu cầu nguyệnvọng của nhân dân.♦ CNXH là làm cho con người được ăn no, mặc ấm, sung sướng, tự do.3♦ CNXH là làm cho mọi người dân được ấm no, hạnh phúc, học hànhtiến bộ.♦ CNXH là tất cả mọi người ngày càng ấm no, con cháu chúng ta ngàycàng sung sướng♦ Nói một cách tóm tắt mộc mạc CNXH trước hết làm cho nhân dân laođộng thoát khỏi bần cùng, có việc làm, no ấm, sống cuộc đời hạnhphúc. CNXH là làm cho dân giàu, nước mạnh. CNXH có nền tảng làhọc thuyết Mác - Lênin được dựa vào quy luật khách quan để vạch ramục tiêu, điều kiện, phương pháp giải phóng triệt để xã hội, giảiphóng dân tộc, giải phóng giai cấp, giải phóng con người khỏi áp bức,bất công, bóc lột, tha hoá, đói nghèo dưới mọi hình thức.Có thể nói, bản chất của CNXH là một xã hội đầy tính nhân văn, tấtcả vì con người, vì hạnh phúc của nhân dân. Hồ Chí Minh đề cập đếnCNXH tuy có những khác nhau về chi tiết tuỳ thuộc vào đối tượng, vàothời đIểm Người nói hay viết nhưng nổi lên những đIểm chủ yếu sau:• Một xã hội có dân chủ.• Một xã hội dân giàu, nước mạnh từng bước xoá bỏ bất công, xoá bỏ bóclột.. trên cơ sở phát triển sản xuất, dần dần biến nước ta từ một nướcnông nghiệp lạc hậu thành một nước có công nông nghiệp hiện đại,khoa học tiên tiến.• Gắn phát triển kinh tế với chính sách xã hội, với công bằng xã hội;không ngừng nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân các4dân tộc,"bảo đảm mọi người đều có ăn, có mặc, có chỗ ở, được họchành","các dân tộc miền núi tiến kịp các dân tộc miền xuôi".• Phát triển văn hóa khoa học giáo dục,"biến nước ta từ một nước dốt nát,cực khổ thành một nước văn hoá cao, có đời sống tươI vui, hạnhphúc“.• Bình đẳng, hữu nghị với các dân tộc, các quốc gia trên thế giới, trên tinhthần hợp tác, tôn trọng độc lập chủ quyền của nhau, hai bên cùng cólợi.• Tiến lên CNXH là sự nghiệp của toàn dân dưới sự lãnh đạo của Đảngtiên phong.Những quan niệm về CNXH của Hồ Chí Minh nêu trên là phù hợpvới quan đIểm cơ bản của Mác - Lênin về CNXH ; phù hợp với nguyệnvọng, yêu cầu bức xúc và cơ bản từ ngàn đời của dân tộc Việt Nam, phùhợp với quy luật về con đường cách mạng của Việt Nam. Vì vậy, nó dễ đivào lòng người, được mọi người dân Việt Nam chấp nhận, tự nguyện phấnđấu cho thắng lợi của CNXH .5II. Con người XHCN là gì?Nhân tố con người là một nhân tố quan trọng nhất của mọi hoạtđộng. Để tìm hiểu nhân tố này ta có thể xem xét trên nhiều phương diện,nhiều khía cạnh khác nhau. Con người có thể nói gồm hai mặt đó là conngười sinh học và con người xã hội. Con người sinh học ngoài những tưchất tự nhiên nhất định phục thuộc vào những đặc điểm giải phẫu sinh lícủa cơ thể còn có những tố chất quy định khuynh hướng tự nhiên của mỗicá nhân. Con người sinh học còn tồn tại trong nó những tính xấu như: kèncựa, ích kỉ, tham lam,.. Song bên cạnh con người sinh học lại có con ngườixã hội đầy tình người, lòng nhân ái, biết giúp đỡ, tương trợ nhau,... Hai conngười này cùng tồn tại trên một cá thể và đấu tranh với nhau. Con người làmột cá thể người, nhưng không phải mọi cá thể người nào cũng là conngười. Để thể hiện đúng tư cách là con người thì cần phải trải qua một quátrình phát triển nhất định để có một nhân cách đầy đủ, mang tính chính thể.Thuở sơ khai, từ những thực thể hoang dã, chưa đủ sức mạnh để tách rakhỏi giới tự nhiên, sống chung với tự nhiên, là một bộ phận của giới tựnhiên, con người tách dần ra và từng bước thống trị giới tự nhiên. Mácviết"Chỉ có trong cộng đồng, cá nhân mới có được những phương tiện đểphát triển toàn diện những năng khiếu của mình“. Thật vậy, tư chất tựnhiên chưa thể là cơ sở đủ cho việc giảI quyết bản chất nhân đạo của conngười. Toàn bộ vấn đề là ở chỗ, mỗi cá nhân bao giờ cũng được sinh ratrong một dân tộc, một quốc gia, một xã hội với một nền văn hoá và cácquan hệ kinh tế, chính trị, đạo đức, thẩm mĩ, .. nhất định, và cái chủ yếunhất là mới một hệ thống phân công lao động xã hội. Tất cả những yếu tốđó tạo nên tình huống khách quan quy định nhu cầu về mặt xã hội của conngười. Yếu tố xã hội có ý nghĩa đặc biệt trong việc tạo đIều kiện cho sựhình thành những năng lực trên cơ sở các tư chất của cá nhân. Hoạt động6của cá nhân làm phát huy và phát triển năng lực. Còn các điều kiện cho sựthực hiện các hoạt động thì không chỉ là vật chất, kinh tế, kỹ thuật, côngnghiệp,.. mà cả các đIều kiện xã hội, văn hoá, đạo đức, thẩm mĩ,.. tức là cácđiều kiện ở tầng tinh thần. MôI trường tinh thần xã hội quan trọng hàng đầuphải kể đến gia đình, sau đó đến nhà trương và các tổ chức xã hội. Gia đìnhlà cái nôI trực tiếp cho sựu phát triển các tố chất di truyền. Nhà trườngnhân lên tố chất đó thông qua tri thức nhân loại. Các tổ chức xã hội bổ sungphông phú vốn sống cho một sự trưởng thành đầy đủ. Tất cả các đIều kiệnxã hội - tâm lí, văn hoá, khoa học, đạo đức, thẩm mỹ,.. của gia đình, nhàtrường, tập thể như là tổ hợp tri thưc, quan hệ, lối sống,.. với tư cách là môitrường nuôi dưỡng, kích thích, phát huy năng khiếu của cá nhân.Từ cái nhìn toàn diện, phải thấy rằng con người không chỉ là sảnphẩm của lịch sử, cao hơn nữa con người là chủ thể sáng tạo ra lịch sử vàđIều còn quan trọng hơn con người phải là những chủ thể văn hoá.Hồ Chí Minh có lòng thương yêu nhân dân gắn liền với lòng tinmãnh liệt vào sức mạnh, tính chủ động sáng tạo của nhân dân và lòng tôntrọng, kính trọng nhân dân. Người khái quát:"Trong bầu trời không gì quýbằng nhân dân. Trong thế giới không gì mạnh bằng lực lượng đoàn kết củanhân dân“. Một nội dung rất quan trọng của tư tưởng Hồ Chí Minh về conngười là phải chăm lo bồi dưỡng, sử dụng, phát động sức mạnh của conngười, của nhân dân. Hồ Chí Minh coi"con người là vốn quý nhất, là lựclượng to lớn nhất“,"dân làm chủ“. Bao nhiêu lợi ích đều vì dân, bao nhiêuquyền hạn đều của dân. Công cuộc đổi mới, xây dựng là trách nhiệm củadân. Mọi quyền hành và lực lượng đều ở nơi dân. Trong công cuộc khángchiến phải"động viên toàn dân, vũ trang toàn dân“. Trong sự nghiệp xâydựng đất nước cũng phải"động viên toàn dân, tổ chức và giáo dục toàn dân,dựa vào lực lượng vĩ đại của toàn dân“.7Có thể nói, con người XHCN là con người phát triển toàn diện, hoàntoàn đi đến không có chủ nghĩa cá nhân. Con người XHCN phải mangnhững đặc điểm chính sau:1) Đậm đà bản sắc dân tộc: Kiên định giữ vững nền độc lập dân tộc, tựhào dân tộc, yêu quê hương, thương đồng bào, phát triển đất nướctheo lí tưởng XHCN .2) Có trình độ khoa học, công nghệ: Có sức khỏe, được đào tạo có taynghề, có tư duy tốt, linh hoạt, sáng tạo, thích nghi, có nếp sống và làmviệc văn minh, hợp lí, làm việc có hiệu quả, làm giàu cho mình, chonhà, cho nước.3) Có tinh thần công dân: Sống và làm việc theo pháp luật, có hiểu biết vàý thức tuân theo pháp luật, có thế giới quan Mác - Lênin - Hồ ChíMinh.4) Đầy đủ tình nghĩa, nhân nghĩa, đạo đức, đạo lí: Có các quan hệ đẹptrong giao tiếp đầy tính người, tình người, nghĩa cử vì một lí tưởngcao đẹp, hiếu thảo, chân tình, có tinh thần làm chủ, coi trọng tínngưỡng gia tiên, có cuộc sống văn hoá, phong phú, thanh lịch, đẹp.5) Biết tiếp thu tinh hoa văn minh nhân loại: Nhân văn, nhân ái, nhân đạo;quốc tế vô sản chân chính, lập trường giai cấp vững vàng, tiến lênCNXH ; hoà bình, hữu nghị, hợp tác, hội nhập vào xu thế của thời đạivà cộng đồng.Đặc biệt về đạo đức chủ tịch Hồ Chí Minh nhấn mạnh:8“Cũng như sông thì có nguồn mới có nước, không có nguồn thì sông cạn.Cây phải có gốc, không có gốc thì cây héo. Người cách mạng phải có đạođức, không có đạo đức thì dù tài giỏi mấy cũng không lãnh đạo được nhândân".Theo Hồ Chí Minh thì đạo đức gắn liền với năng lực, chính nhờ cóđạo đức cách mạng mà mỗi người tự phấn đấu để hoàn thiện mình, hìnhthành năng lực để hoàn thành nhiệm vụ cách mạng vẻ vang. Vì vậy, đạođức cách mạng là nền tảng vững chắc để mỗi người hoàn thành được nhiệmvụ của mình . Người cũng đã căn dặn Đảng ta:"Cần phải chăm lo giáo dụcđạo đức cách mạng cho họ (thanh niên Việt Nam) để đào tạo họ thànhnhững người kế thừa xây dựng CNXH vừa hồng vừa chuyên“. Đạo đức doHồ Chí Minh đề xướng không phải vì danh lợi cá nhân mà vì lợi ích chungcủa Đảng, của dân tộc, của loài người. Trong tác phẩm"Đường cách mệnh“,tư tưởng Hồ Chí Minh về đạo đức, bao gồm những nội dung: cần, kiệm,liêm, chính, chí công, vô tư, cả quyết sửa lỗi mình, không hiếu danh, khôngkiêu ngạo, nói thì phải làm, phải giữ chủ nghĩa cho vững, phải dám hi sinh,ít lòng tham muốn về vật chất, trung thực, phục tùng đoàn thể.Tóm lại, Hồ Chí Minh luôn luôn quan tâm đến con người, đến lợi íchvà khả năng phát triển của con người, hướng mọi hoạt động của con ngườivào phục vụ xã hội phục vụ chính bản thân con người.9III. Muốn xây dựng CNXH trước hết phải có con người XHCN :C. Mác đã khẳng định: "Bản thân xã hội sản sinh ra con người vớitính cách là con người như thế nào, thì con người cũng sản sinh ra xã hộinhư thế ấy". Vinh quang và ý nghĩa của con người là phát triển tối đa cácnăng lực sáng tạo của mình để trở thành những chủ thể sáng tạo, hoà vàothời cuộc, thực hiện được mục đích cá nhân và những nhiệm vụ cao cả củaxã hội.Sự thành đạt của một cá nhân còn tác động tích cực tới môI trườngxã hội. Sự tự khẳng định được cá nhân không chỉ tạo nên tâm lí tự tin trongviệc vươn tới mục tiêu phát triển và hoàn thiện bản thân, nó còn mở rộngkhả năng hiện có, phát triển các quan hệ giao tiếp, văn hoá, tác động tớitinh thần phấn đấu của người khác tạo nên môI trường xã hội lành mạnh."Bản lĩnh tự biểu hiện một cách đầy đủ vào trong thực thể tự nhiêncủa mình, đó là dấu hiệu của sự hoàn thiện và hầu như đó là bản chất thầnthánh của con người. Chúng ta muốn làm một cái gì đó còn hơn thế nữa,không chỉ muốn đi vào thực thể của chính mình, mà còn muốn vượt lêntrên giới hạn tự nhiên của chính mình“. Đây là một lời khẳng định của M.Monlen song sự"vượt ra ngoàI"đó thể hiện tính năng động sáng tạo và khátvọng vươn lên vô tận của con người. Tuy nhiên, muốn đi xa bao giờ ngườita cũng phải"đứng vững trên đôI chân"của mình. Để đứng vững được trênđôI chân của mình, trước hết, mỗi người phải hiểu rõ việc mình làm. Cànghiểu sâu bao nhiêu, hiệu quả công việcmình làm càng lớn bấy nhiêu. Vànhư vậy có nghĩa, ở bất cứ mức độ nào, hiệu quả lao động sáng tạo bao giờcũng phù hợp với tinh thần chủ thể sáng tạo. Nghĩa là, trong lao động sángtạo có sự kết hợp giữa hứngthú cá nhân với nghĩa vụ xã hội, thoã mãn đồngthời lợi ích xã hội với lợi ích cá nhân. Mức độ kết hợp hài hoà các yếu tố10đó là con đường và khả năng thể hiện tự do và phát triển của chủ thể sángtạo.Để có được CNXH chúng ta phải có nền sản xuất XHCN với côngnghiệp, nông nghiệp hiện đại, có khoa học - kĩ thuật tiên tiến. Con ngườitrong xã hội đó không chỉ được hiểu với tư cách là người lao động sản xuất,mà còn với tư cách là một công dân trong xã hội, một cá nhân trong tập thể,một thành viên trong cộng đồng dân tộc và nhân loại, một con người có trítuệ, có trách nhiệm trước vận mệnh của cả quốc gia, dân tộc. Đó không chỉlà đội ngũ những người lao động có năng xuất cao, những nhà khoa họcgiỏi, các chuyên gia kĩ thuật, các nhà doanh nghiệp biết làm ăn, những nhàquản lí, lãnh đạo có tài, mà đó còn là hàng triệu những công dân yêu nước,ý thức được cuộc sống đói nghèo và nguy cơ tụt hậu để cùng nhau gắn bóvì sự nghiệp chung. Đúng như C. Mác và F.Ăngghen đã khẳng định: "Chỉcó trong cộng đồng (với những người khác) thì mỗi cá nhân mới có nhữngphương tiện để phát triển toàn diện những năng khiếu của mình“. Hơn nữa,thực tiễn ngày nay cho thấy việc hoạch định thướng bồi dưỡng và phát huynhân tố con người trong quá trình đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoáđất nước vì mục tiêu "dân giầu, nước mạnh, xã hội công bằng, văn minh“,đòi hỏi chúng ta không chỉ ý thức được vai trò của những giá trị truyềnthông mang đậm bản sắc dân tộc, mà con phải nhận thức được một cáchsâu sắc quan niệm của các nhà sáng lập chủ nghĩa Mác về tính thiết yếu củasự kết hợp hài hoà giữa phát triển con người với việc thiết lập mối quan hệtốt đẹp giữa người với người trong cộng đồng.Trong bối cảnh quốc tế hiện thời, cộng nghiệp hoá, hiện đại hoá đangđược coi là xu hướng phát triển chung của các nước đang phát triển. Đốivới nước ta, một nước vẫn chưa thoát khỏi tình trạnh nghèo nàn và lạc hậuthì công nghiệp hoá, hiện đại hoá là nhiệm vụ trung tâm xuyên suốt thời kì11quá độ lên CNXH , là con đường tất yếu để đưa nước ta thoát khỏi nghèonàn, lạc hậu và nguy cơ tụt hậu xa hơn so với các nước trong khu vực.Công nghiệp hoá, hiện đại hoá ở nước ta hiện nay, trước hết nhằm xâydựng cơ sở vật chất - kĩ thuật cho CNXH , đảm bảo tăng trưởng kinh tếnhanh, đồng bộ và bền vững. Khi chúng ta còn chưa thoát khỏi nghèo nàn,lạc hậu thì trước tiên phải chăm lo phát triển kinh tế, song sẽ là sai lầm nếukhông quan tâm giảI quyết tốt những vấn đề xã hội, không tạo ra sự cânđối, hàI hoà giữa kinh tế và xã hội. Thực tiễn nước ta và kinh nghiệm lịchsử của các nước đang phát triển cho thấy, ngay từ bước đầu tiên của việchoạch định chiến lược và chương trình phát triển nhất thiết phải bảo đảmtính đồngbộ giữa kinh tế và xã hội, cùng với sự phát triển kinh tế, phải xâydựng những mặt thuộc hạ tầng của đời sống xã hội, tăng trưởng kinh tếphải gắn liền với tiến bộ và công bằng xã hội, phát triển văn hoá, nâng caođời sống tinh thần cho người lao động. "Trong khi quan tâm đến này mai,cần khảI nhấn mạnh rằng maọi kế hoạch xây dựng và phát triển nhất thiếtphải gắn liền với kết hoạch đầu tư cho chính sự phát triển về nhân cách, trítuệ, tình cảm, niềm vui và hạnh phúc của mỗi người đân, mỗi gia đình ngayngày hôm nay“. Việc đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước đòihỏi chúng ta phải nhận thức một cách sâu sắc, đầy đủ những giá trị lớn laovà ý nghĩa quyết định của nhân tố con người"chủ thể của mọi sáng tạo, mọinguồn của cảI vật chất và văn hoá tinh thần ; phải có sự thay đổi sâu sắccách nhìn, cách nghĩa, cách hành động của con người và coi việc bồidưỡng, phát huy nhân tố con người Việt Nam hiện đại như một cuộc cáchmạng - cách mạng con người.Nghị quyết ĐạI hội đại biểu toàn quốc lần thứ VIII của Đảng đãkhẳng định:"Nâng cao dân trí, bồi dưỡng và phát huy nguồn lực to lớn củacon người Việt Nam là nhân tố quyết định thắng lợi cuả công cuộc công12nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước". Thực tiễn đã chứng tỏ rằng không cóngười lao động chất lượng cao, chúng ta không thể phát triển kinh tế, đưanước ta thoát khỏi nghèo nàn, lạc hậu. Nhưng cũng chính vì nghèo nàn, lạchậu kinh tế mà chất lượng của người lao động nước ta chưa cao. Để có thểthoát khỏi cái vòng luẩn quẩn này và tạo đà cho bước phát triển tiếp theocủa sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá, thì một nước đang còn ởtrong tình trạng kém phát triển như nước ta không thể không xây dựng mộtchính sách phát triển lâu bền, có tầm nhìn xa trông rộng phát triển conngười, nâng cao dần chất lượng của ngưòi lao động. Các nước công nghiệpmới ở châu á đáng được coi là tấm gương trong lĩnh vực này. Các nước nàydẫu đất chật, người đông, sức ép dân số có thể nói là rất lớn, song họ đã sửdụng khá thành công chiến lược nâng cao chất lượng dân cư để giảI tỏa sứcép về dân số, làm cho nó không biến thành nhân tố tiêu cực, ảnh hưởng đếnsự phát triển kinh tế. Với chiến lược đó và do coi trọng tàI nguyên sứcngười, đầu tư lớn cho việc nâng cao chất lượng tàI nguyên vô giá đó, cácnước này đã đạt được những thành công khá lớn trong phát triển kinh tế,cải thiện đời sống nhân dân nước mình.Con người, tự do và hạnh phúc của con người là mục tiêu cao nhấtcủa CNXH , với tư cách là lực lượng sản xuất quan trọng hàng đầu - lựclượng lao động và sáng tạo ra mọi giá trị vật chất và tinh thần . Con ngườilà động lực chính của sự phát triển kinh tế, văn hoá, xã hội, của công cuộcđổi mới và xây dựng CNXH ở nước ta. Chủ tịch Hồ Chí Minh cũng đã nói:CNXH là do nhân dân xây dựng lấy. Ngày nay, hơn lúc nào hết, sẽ khôngcó bất cứ một sự tiến bộ và phát triển nào trong xã hội nếu không có quanđiểm và chính sách đúng đắn để phát huy nhân tố con người. Các quanđiểm của Mác, Lênin, Hồ Chí Minh đều khẳng định vai trò quyết định củayếu tố con người trong lực lượng sản xuất, trong cách mạng. Con người13bằng sức lực và trí tuệ của mình chế tạo ra công cụ lao động và dùng côngcụ đó tác động vào tự nhiên để tạo ra những sản phẩm vật chất nhằm thoảmãn nhu cầu của bản thân mình và xã hội. Trong lực lượng sản xuất, côngcụ lao động có một vai trò quan trọng, là thước đo sự chinh phục tự nhiêncủa con người. Với mục đích luôn muốn tăng năng suất lao động và giảmcường độ lao động, con người đã sáng tạo ra chúng để tăng sức mạnh cơbắp của mình. Nhờ đó mà công cụ ngày càng được hoàn thiện, hiện đại, nócó thể thay thế hầu hết các thao tác kĩ thuật kếo léo của con người, đó là vaitrò to lớn của công cụ lao động. Như vậy, công cụ lao đọng, yếu tố đượccoi là động của lực lượng sản xuất, chẳng qua cũng chỉ là phân tự nhiênđược trí tuệ hoá mà thôi, công cụ lao động càng tinh vi. Điều đó chứng tỏcon người càng hiện đại, càng tách xa thế giới tự nhiên. Con người khôngchỉ quyết định sự ra đời của công cụ lao động mà còn quyết định cả quátrình vận hành của chúng. Đặc biệt là trong giai đoạn này khi khoa học kĩthuật, công nghệ thông tin phát triển càng thấy được khả năng sáng tạo tolớn của con người.Nhưng CNXH không chỉ có nền sản xuất phát triển mà trong xã hộiđó mỗi cá nhân đều đựơc chú ý, quan tâm để phát triển năng lực của mình.Với những con người XHCN theo đúng nghĩa của nó chúng ta sẽ xây dựngđựơc xã hội mà trong đó quan hệ giữa con người sẽ là tình thương, lòngnhân ái, tình người thay cho sự áp bức, bóc lột của các chế độ trước. Trongxã hội này, con người và con người sống nhân ái, giúp đỡ nhau cùng pháttriển...Vị trí quan trọng của con người trong việc xây dựng xã hội là khôngthể phủ nhận. Xã hội thể hiện ở những con người cùng mối quan hệ củanhững người đó với nhau . Do đó, không thể có xã hội mang bản chất14XHCN khi những thành viên của nó không phải là những con người mangbản chất XHCN .15IV. Giáo dục con người XHCNThấy được vai trò to lớn của con người trong công cuộc xây dựngCNXH chúng ta phải có một chiến lược toàn diện từ giải quyết việc làm,chăm lo sức khoẻ, đời sống vật chất, tinh thần đền đào tạo, bồi dưỡng, nângcao trình độ mọi mặt và sử dụng đúng đắn đối với con người. Đặc biệt, HồChí Minh đã hết sức chăm lo sự nghiệp giáo dục, trồng người ngay cả trongkháng chiến và cả lúc kinh tế và đời sống còn khó khăn.Giáo dục toàn diện là một quan điểm lớn về giáo dục trong tư tưởngHồ Chí Minh. Phải chú trọng các mặt đạo đức, văn hoá, kĩ thuật, lao độngvà sản xuất. Coi trọng giáo dục nhân cách, lí tưởng, đạo đức, trí dục, thểdục và mỹ dục. Về văn hoá, phải chú trọng đồng thời việc học tập kiến thứcvề khoa học tự nhiên, khoa học xã hội và nhân văn, tăng cường dạy côngnghệ, ngoại ngữ và tin học. Giáo dục, đào tạo Phải gắn liền dạy người vớidạy chữ và dạy nghề, trong đó dạy người là mục tiên cao nhất. Coi trọng trítuệ, ai năng nhưng phải lấy đạo đức làm gốc. Phải nâng cao chất lượng dạyvà học lí luậnMột vấn đề lớn là phải tạo ra một khả năng lao động mới từ sứcmạnh tổng hoà của con người văn hoá truyến thồng dân tộc. Đó là vấn đềgiáo dục con người đậm đà bản sắc dân tộc. Đây là vấn đề sống còn củagiáo dục - đào tạo vì sự trường tồn và phồn vinh của đất nước cuãng nhưhạnh phúc của mọi người, mọi nhà.Giáo dục là con đường cơ bản, đặc trưng cho sự tồn tại và phát triểncủa con người và loài người. Giáo dục, từ giáo dục gia đình đến giáo dụcnhà trường, là nơi bảo tồn và truyền thụ, phát huy hệ thống giá trị của loàingười, dân tộc, gia đình.. Chính ở đây phải giải quyết đúng đắn mối quan16hệ giữa truyền thống và hiện đại, nhân văn và công nhệ, phẩm chất và nănglực. Chúng ta đều nhất trí truyền thống không phải là hoài cổ, phục cổ vàhiện đại không phải là Âu hóa, Mĩ hoá. Truyền thống là bản sắc dân tộc,hiện đại là văn minh thời nay. Vấn đề đối với chúng ta là làm sao trên đấtnước này có một xã hội văn minh và công bằng mà lại đậm đà bản sắc dântộc Việt Nam. Có vậy mới không đánh mất mình, không bị đồng hoá nhưsuốt mấy nghìn năm qua. ở nước ta hiện đại hoá đi liền với công nghiệphoá. Tinh thần đang nói ở đây là một tư tưởng xuyên suốt tất cả các vấn đềliên quan đến con người và trước hết là giáo dục và đào tạo con người. Đâylà cốt lõi trong chiến lược con người của Đảng ta, dân ta. Làm sao ở mỗicon người di sản truyền thống dân tộc luôn luôn rực sáng và tiếp nối pháthuy, phát triển di sản ấy. Nền giáo dục của chúng ta phải đạt đựơc các tínhchất: khoa học, dân tộc, nhân văn, hiện đại. Tính nhân văn gắn liền với tínhdân tộc; khoa học, hiện đại gắn liền với truyền thống. Trong giáo dục nhâncách văn hoá cho ngày hôm nay và ngày mai chứa đựng nội dung phát huy,phát triển tâm lí công nghiệp, văn minh, hiện đại. Trong đó hết sức coitrọng tác phong công nghiệp.Nói tóm lại, theo tư tưởng Hồ Chí Minh, muốn xây dựng thành côngCNXH ở nước ta thì vấn đề là"tất cả vì dân, tất cả do dân", dựa vào sứcmạnh vĩ đại của nhân dân. Trên từng bứơc tiến, chất lượng con người ViệtNam càng được khẳng định về cốt cách, đạo đức cũng như về trí tuệ, tàinăng; nền văn hoá Việt Nam càng phát triển vừa đậm đà bản sắc dân tộc,vừa tiếp thu tinh hoa nhân loại, là động lực chủ yếu, là nền tảng của sự pháttriển bền vững của dân tộc ta, tạo nên cuộc sống tươi vui, công bằng, dânchủ và hạnh phúc, trong sáng và cao đẹp của nhân dân ta trong thời đạimới.17Đề tài:Phân tích quan điểmcủa Hồ Chí Minh:"Muốn xây dựngCNXH, phải có conngười XHCN".18 |
