(Trong quy điển Thánh Kinh của Giáo Hội Tin Lành có sách Ét-te, nhưng không có các câu được đánh số có kèm thêm các mẫu tự a, b, c… như trong bản dịch của Nhóm Phiên Dịch Các Giờ Kinh Phụng Vụ. Các câu có các mẫu tự a, b, c …thuộc bản tiếng Hy lạp, được thêm vào bản tiếng Do thái với các câu được đánh số bình thường).

Sách kể chuyện về bà Ét-te, một người Do thái nhưng được chọn làm hoàng hậu của vua A-suê-rô (Ahasuerus*) ở đế quốc Ba tư (Iran ngày xưa). Ét-te là cháu gái và là con nuôi của ông Moóc-đo-khai (Mordecai), một người Do thái làm trong triều vua A-suê-rô.

Khi quan tể tướng Ha-man (Haman) được thăng chức, mọi quan trong triều đều đến bái chào ông Ha-man, trừ ông Moóc-đo-khai. Do đó Ha-man rất giận và muốn trả thù bằng cách giết ông Moóc-đo-khai và tất cả mọi người Do thái.

Ét-te trình bày với nhà vua về âm mưu của Ha-man nhằm tiêu diệt người Do thái và xin vua can thiệp để cứu đồng bào mình.

Sách Ét-te có nhiều tình tiết và nhân vật có tính cách giả tưởng, không có thật trong lịch sử. (Xin xem “Dẩn nhập sách Ét-te” trong “Kinh Thánh ấn bản 2011” của Nhóm Phiên Dịch Các Giờ Kinh Phụng Vụ).

Cho đến nay giới học giả Kinh Thánh chưa biết tác giả sách Ét-te là ai và họ chỉ ước đoán sách Ét-te được viết vào khoảng thế kỷ III hay II tCN.

Sách có thể được chia làm bảy phần, với các câu được đánh số có kèm thêm mẫu tự a, b, c… là thuộc bản tiếng Hy-lạp, không có trong bản tiếng Do thái:

A. PHẦN MỞ ĐẦU, (ET 1,1A-1R)

  1. Giấc chiêm bao của ông Moóc-đo-khai, (Et 1,1a-1l).
  2. Ông Moóc-đo-khai báo cho vua biết hai viên thái giám âm mưu giết vua mà tình cờ ông biết được. Hai viên thái giám bị hành quyết. Vua cho Moóc-đo-khai nhận một chức vụ trong hoàng cung và ban quà tặng thưởng. Vì vụ hai viên thái giám, quan trong triều đình là Ha-man tìm cách hại ông Moóc-đo-khai và dân của ông. (Et 1,1m-1r).

B. VUA A-SUÊ-RÔ VÀ HOÀNG HẬU VÁT-TI (VASHTI), (ET 1,1-22)

  1. Vua A-suê-rô cho dọn một bữa tiệc thết đãi tất cả các khanh tướng và quần thần. A-suê-rô lại cho dọn một bữa tiệc bảy ngày trong sân ngự uyển để thết đãi dân chúng từ lớn đến nhỏ đang ở trong thành Su-san (Susa). (Et1, 1-8).
  2. Hoàng hậu Vát-ti cũng cho dọn tiệc đãi các mệnh phụ trong hoàng cung nên khi vua cho mời Vát-ti dự tiệc, bà không đi dự nên bị vua phế truất, (Et1, 9-22).

C. TÂN HOÀNG HẬU ÉT-TE, (ET2,1-23)

  1. Vua A-suê-rô tìm tân hoàng hậu thay thế bà Vát-ti, (Et2, 1-15).
  2. Được Moóc-đo-khai tiến cử, bà Ét-te, cháu gái và là con nuôi của ông Moóc-đo-khai, được vua A-suê-rô chọn làm tân hoàng hậu Ba Tư, (Et2, 16-18).
  3. Ông Moóc-đo-khai phá hỏng vụ hai viên thái giám mưu sát vua A-suê-rô, (Et2, 19-23).

D. ÔNG MOÓC-ĐO-KHAI VÀ NGƯỜI DO-THÁI BỊ QUAN HA-MAN ĐE DỌA, (ET3,1-5,14)

  1. Ha-man được thăng chức, mọi quan trong triều đều đến bái chào ông Ha-man, trừ ông Moóc-đo-khai. Do việc này, Ha-man âm mưu trả thù Moóc-đo-khai và cả dân Do thái. (Et3,1-6).
  2. Do Ha-man xúi giục, vua A-suê-rô ban sắc chỉ tru diệt người Do-thái ở khắp đế quốc Ba tư, (Et3,7-15).
  3. Ông Moóc-đo-khai và hoàng hậu Ét-te đẩy lui hiểm hoạ: Ông Moóc-đo-khai cho người báo với hoàng hậu Ét-te biết sắc chỉ tru diệt người Do-thái và nhắn bà phải vào chầu vua để xin vua tỏ lòng nhân hậu và khẩn nài vua thương xót dân tộc bà. Bà Ét-te nhờ người trả lời ông Moóc-đo-khai: "Xin cha cứ đi tập hợp tất cả những người Do-thái ở Su-san lại. Xin bà con ăn chay cầu nguyện cho con. Suốt ba ngày đêm, đừng ăn uống gì cả. Con và các cung nữ cũng sẽ làm như thế. Sau đó, dầu pháp luật không cho phép, con cũng vào chầu vua. Có chết con cũng đành." (Et4,1-17).
  4. Lời cầu nguyện của ông Moóc-đo-khai và của hoàng hậu Ét-te xin Thiên Chúa cứu giúp, (Et 4,17a-17aa).
  5. Hoàng hậu Ét-te vào chầu vua và được vua tiếp kiến. Bà Ét-te tâu với vua: "Nếu đẹp lòng đức vua, thì hôm nay, xin đức vua cùng quan Ha-man đến dự yến tiệc thiếp đã dọn hầu đức vua." Vua đã cùng quan Ha-man đến dự yến tiệc lần I bà Ét-te dọn. Bà Ét-te lại tâu với vua ngày “mai xin đức vua cùng quan Ha-man lại tới dự yến tiệc thiếp sẽ dọn hầu các ngài”. (Et5, 1-8).
  6. Ha-man cho dựng giá treo cổ để ngày mai xin vua cho treo cổ Moóc-đo-khai. (Et5, 9-14).

E. NGƯỜI DO-THÁI TRẢ THÙ, (ET 6,1-8,17)

  1. Được nghe lại vụ Moóc-đo-khai báo cho vua biết hai viên thái giám âm mưu giết vua, vua truyền cho Ha-man tổ chức tuyên dương Moóc-đo-khai. Ha-man lòng buồn bã vì Moóc-đo-khai được vua tuyên dương. (Et6,1-13).
  2. Vua và Ha-man đến dự yến tiệc lần II của hoàng hậu Ét-te. Ét-te trình bày với nhà vua về âm mưu của Ha-man nhằm tiêu diệt người Do thái trước mặt Ha-man. Ét-te xin vua can thiệp để cứu đồng bào mình. “Vua bừng bừng nổi giận, đứng lên, bỏ tiệc rượu, đi ra ngự uyển. Còn Ha-man thì ở lại nài xin hoàng hậu Ét-te cứu sống mình, vì y quá hiểu: thảm hoạ sẽ xảy đến cho y, vua đã quyết định rồi. Khi vua từ ngự uyển trở lại phòng tiệc rượu thì Ha-man đã nằm vật xuống giường, bên cạnh bà Ét-te. Vua nói: Lại còn tính xâm phạm đến cả hoàng hậu tại hoàng cung, ngay khi ta có mặt hay sao?" Vua bèn ra lệnh treo cổ Ha-man trên giá treo cổ Ha-man đã làm để định treo cổ Moóc-đo-khai. (Et6, 14-7, 10).
  3. Vua A-suê-rô đổi lòng, mến chuộng dân Do-thái, (Et8, 1-12).
  4. Sắc chỉ của vua A-suê-rô phục hồi quyền sống cho người Do-thái, (Et8, 12a-17).

F. THIẾT LẬP NGÀY LỄ PU-RIM (PURIM), (ET 9,1-32)

  1. Người Do Thái tàn sát kẻ thù của họ, kể cả mười người con trai của Ha-man. (Et9, 1-17).
  2. Do Thái thiết lập ngày lễ Pu-rim là ngày kỷ niệm Thiên Chúa bảo tồn người Do-thái thoát khỏi sự tàn sát mà Ha-man đã lập mưu tại nước Ba Tư. (Et9, 18-32).

G. LỜI BẠT, (ET 10,1-31)

  1. Ông Moóc-đo-khai được vua A-suê-rô phong chức làm quan đệ nhị, quyền hành chỉ đứng sau vua, và được đông đảo đồng bào của ông quý mến. (Et10, 1-3).
  2. Giấc mơ của ông Moóc-đo-khai đã được ứng nghiệm: Moóc-đo-khai giải nghĩa giấc chiêm bao của ông (đã nói trong Et1, 1d-1k). (Et10, 3a-3k).
  3. Lời ghi xuất xứ về bản dịch Hy-lạp của sách Ét-te. (Et10, 3l).

Chú thích *:

Về vị vua A-suê-rô (Ahasuerus) trong sách Esther là vị vua nào trong lịch sử của đế quốc Ba tư dựa theo 4 bản dịch:

a. Trong phần Introduction sách Esther, bản dịch New American Bible Revised Edition của Hội Ðồng Giám Mục Hoa Kỳ viết:

“The Book of Esther tells a story of the deliverance of the Jewish people. We are shown a Persian emperor, Ahasuerus (loosely based on Xerxes, 485–464 B.C.)…”

b. Chú giải của sách The New Jerome Biblical Commentary - 1st Edition, trang 577 viết:

“Ahasuerus: The Greek reads Artarxerxes, almost certainly a mistranslation of the Hebrew Ahasuerus, who would be Xerxes I (485-465)”.

c. Chú giải b, chương 1, sách Ét-te, bản dịch “Kinh Thánh ấn bản 2011” của Nhóm Phiên Dịch Các Giờ Kinh Phụng Vụ viết:

d. Sách Esther theo bản dịch của Lm. Nguyễn Thế Thuấn, dịch là vua Artaxerxes.

Theo 4 bản dịch trên, vua A-suê-rô trong sách Esther rất có thể là vua Xéc-xét I (Xerxes I) (485-465) tCN trong đế quốc Ba tư.

Bản văn sách Ét-te:

  • Sách Ét-te theo bản dịch của Nhóm Phiên Dịch Các Giờ Kinh Phụng Vụ.
  • Sách Ét-te hay Sách Esther theo bản dịch của Lm. Nguyễn Thế Thuấn, CSsR.
  • Sách Ét-te hay Esther theo bản dịch New American Bible Revised Edition của Hội Ðồng Giám Mục Hoa Kỳ.

Đế quốc Ba Tư, hay Iran, thời Esther - (Đế quốc Ba Tư đầu tiên = First Persian Empire, 550–330 tCN)