Show
Chụp lại hình ảnh, Chúng ta đang ngủ nhiều hơn tổ tiên mình? Mặc dù có mối sợ rằng công nghệ gây hại giấc ngủ, chúng ta hiện có thể đã ngủ nhiều hơn bao giờ hết và có thể ta đã hiểu lầm mục đích của giấc ngủ. Người ta bảo rằng con voi không bao giờ quên. Và người ta cũng thường nói rằng một trong những chức năng của ngủ là để củng cố trí nhớ. Nếu cả hai điều này đều đúng thì voi phải ngủ rất nhiều, nhưng sự thật là voi, có não lớn nhất trong các động vật có vú, chỉ ngủ hai tiếng một đêm. Mặc dù gần như đêm nào ta cũng ngủ, nhưng giấc ngủ cũng là một trong những khía cạnh hoạt động bị hiểu lầm nhiều nhất. Hóa ra là rất nhiều quan niệm chung về giấc ngủ, giống như ở thí dụ nói trên, là không đúng. Chẳng hạn đã bao giờ bạn nghe nói rằng do ánh sáng điện và ánh sáng yếu của mặt màn hình smartphone mà ta nhìn vào trước khi đi ngủ làm ta ngủ được ít hơn tổ tiên săn bắt hái lượm của chúng ta? Chụp lại hình ảnh, Liệu nhìn vào smartphone ngay trước khi bạn ngái ngủ có ảnh hưởng đên giấc ngủ của bạn không? "Nhiều người đã được nghe điều này rất nhiều lần trên truyền thông nên họ tin như vậy," Jerry Siegel, giám đốc trung tâm nghiên cứu giấc ngủ Los Angeles của Đại học California, nói. Ông thừa nhận đó là một câu chuyện hấp dẫn, mặc dù nó có thể hoàn toàn không đúng. "Điều rắc rối là thực sự chúng ta không có số liệu gì về việc này," ông nói. "Máy mà ta dùng để đo giấc ngủ đã không được sáng chế ra rất lâu sau khi sáng chế ra ánh sáng điện." Do không thể mường tượng được tổ tiên ta ngủ bao lâu, ông Siegel đã quyết định làm điều tốt nhất có thể sau đây. Ông đã tới Tanzania, Namibia, và Bolivia, theo dõi các nhóm người săn bắt hái lượm. Những người này được sinh ra trong môi trường gần nhất với môi trường sống của tổ tiên chúng ta. Trong suốt cuộc đời họ, các xã hội săn bắt hái lượm đã sống và ngủ mà không có những thiết bị hiện đại mà ta nghĩ là nó ảnh hưởng đến giấc ngủ của chúng ta. Nhiều nghìn dặm đã cách biệt giữa hai nhóm người ở châu Phi, trong khi nhóm thứ ba là nhóm có nguồn gốc từ một nhóm đã di cư khỏi Châu Phi, di chuyển qua châu Á, đi qua giải đất nối Alaska, rồi sang Bắc Mỹ, xuống Nam Mỹ. Mặc dù có sự khác biệt rất lớn, cả ba nhóm mỗi đêm đều ngủ khoảng thời gian như nhau, trung bình là 6,5 tiếng. Theo ông Siegel, không có lý do gì để cho rằng tổ tiên ta ngủ nhiều hơn thế. Chụp lại hình ảnh, Giống như với người, khỉ tinh tinh thường ngủ một giấc dài. Đa số người, sống trong xã hội hiện đại với tất cả các trang bị kỹ thuật và điện, thì thời gian ngủ trong là khoảng từ 6 đến 8 tiêng một đêm. Do vậy, không những tổ tiên chúng ta không ngủ nhiều hơn ta mà có thể họ còn ngủ ít hơn một số người trong chúng ta. Chúng ta cũng thường ngủ thoải mái trong ngôi nhà có điều hòa nhiệt độ, trên đệm êm ái có gối mềm mịn, ta chỉ còn lo là ai kéo dành chăn hoặc có cho con chó cưng ngủ chung hay không. Thay vì thế, tổ tiên ta ngủ trên đá, đất hoặc cành cây, không có các đồ tiện dụng như chăn ấm hoặc lò sưởi. Họ có thể không có rèm che để ngủ nám thêm khi mặt trời mọc, cũng như không thể tránh được thời tiết và côn trùng. Họ cũng lo bị thú ăn thịt tha đi hoặc bị nhóm người đối địch tấn công trong khi họ ngủ. Chẳng lạ gì là mỗi đêm họ chỉ ngủ được hơn 6 tiếng một chút. Lại còn điều hoang đường nữa về cách ngủ của tổ tiên ta là họ ngủ thành những giấc ngắn thay vì ngủ một mạch dài. Theo ông Siegel, điều này là sai. Giả thuyết sai này là do ta nhận thấy ở những thú cưng ta. Chụp lại hình ảnh, Thú cưng của ta thường chỉ ngủ không sâu không có nghĩa là tổ tiên chúng ta cũng ngủ như vậy. "Tôi nghĩ nguồn gốc của ý kiến này là do người ta nuôi mèo và chó, và thấy chúng ngủ kiểu đó," ông nói. Chúng ta chỉ là loài cuối cùng trong dãy các loài có xu hướng ngủ thành một giấc dài liên tục về đêm. Đó là không kể đến vượn và khỉ, chúng không có giấc ngủ ngày, hoặc không thỉnh thoảng thức giấc giữa ban đêm. Nhưng, giống như loài người, điều này không thành lệ. Thực vậy, việc nghiên cứu nhiều nền văn hoá của Siegel cho thấy những nhóm người săn bắt hái lượm hiện đại gần như không bao giờ ngủ ngày vào mùa đông, và chỉ ngủ ngày đôi chút vào mùa hè, có lẽ là một biện pháp để tránh cái nóng tệ nhất vào ban ngày. Và ngay cả như vậy, ông nói, một người trung bình chỉ ngủ ngày khoảng 5 ngày một lần. Nhưng có một điều nhỏ mà những đồn đại hoang đường là đúng. Tất cả những người mà ông Siegel nghiên cứu đều sống khá gần xích đạo. Nếu càng đi tới các vĩ tuyến cao hơn thì đêm có thể kéo dài tới 16 tiếng về mùa đông, do vậy sống môi trường như thế có thể làm tổ tiên ta ở Bắc Âu chia nhỏ giấc ngủ đêm vào thời gian này trong năm. Nhưng do chúng ta đã chia mô hình ngủ theo chu kỳ tự nhiên về mùa nên ngay cả những người ngày nay ở Bắc Âu vẫn ngủ một mạch qua đêm, có lẽ chỉ thức dậy tý chút để qua phòng vệ sinh. Chụp lại hình ảnh, Loài gấu ngủ đông để không phải tốn nhiều năng lượng vào thời gian hiếm thức ăn. Giải quyết xong hai chuyện hoang đường được đồn đại nhiều nhất về hoạt động ngủ, ông Siegel bây giờ chuyển sang những câu hỏi khác, cơ bản hơn, về bản chất giấc ngủ. Vì sao ta phải ngủ? Nếu nó đóng vai trò trong việc củng cố trí nhớ hoặc trong một số chức năng khác của bộ não, thì bạn sẽ chẳng nghĩ rằng loài dơi nâu lớn sẽ ngủ tới 20 tiếng một ngày, trong khi loài voi châu Phi lớn hơn nhiều và có nhận thức phức tạp vẫn sống bình thường với 2 tiếng ngủ. Thế nhưng ông Siegel cho rằng phải chăng giấc ngủ không phải là một nhu cầu sinh học mà là cách tiến hóa để có năng xuất tối đa. Như ông đã viết trong Nature Reviews Neuroscience (Tạp chí Khoa học Thần kinh) năm 2009, có thể là giấc ngủ cung cấp một biện pháp để "tăng hiệu xuất hoạt động bằng cách điều chỉnh lịch biểu và giảm sử dụng năng lượng khi hoạt động là không có lợi." Đó là thủ thuật chung trong cả hai giới động vật và thực vật. Một số cây rụng lá vào mùa thu và ngừng quang hợp mà ta có thể coi đó là một kiểu ngủ thực vật. Gấu ngủ đông vào mùa đông, một phần là để tránh sự tiêu hao không hiệu quả năng lượng săn tìm vào thời gian ít có thức ăn. Những loài có vú khác, như nhím, chuyển sang trạng thái buồn ngủ được gọi là lờ đờ, khi đó sự chuyển hóa giảm thấp tới mức chỉ còn là hơi thở để giúp chúng sống qua được thời kỳ khó khăn. Có lẽ giấc ngủ chỉ đơn giản là một phiên bản của chúng ta về sự "giảm hoạt động để thích nghi" như vậy, nó cho phép ta có năng xuất tốt vào ban ngày đồng thời tránh sự gắng quá sức (và bị nguy hiểm vì thú dữ như thời xưa) về ban đêm, trong khi vẫn có thể thức dậy một cách dễ dàng nếu cần. Hoặc là, hiểu một cách khác, có thể đó là sự lười biếng có chọn lọc. Bài tiếng Anh trên BBC Future Độ ồn là gì? Ảnh hưởng của độ ồn và mức ồn tối đa con người nghe đượcThinh Nguyen 24/03/2021 Xung quanh chúng ta mọi vật đều có thể phát ra âm thanh. Đôi khi âm thanh lớn có thể làm chúng ta cảm thấy khó chịu, ảnh hưởng đến sức khỏe của bản thân. Vậy độ ồn đó là gì, ảnh hưởng của chúng như thế nào cũng như cách nào để hạn chế độ ồn? Xem ngay bài viết để có câu trả lời nhé!1. Độ ồn là gì?Độ ồn có thể hiểu là mức cường độ âm thanh của tiếng ồn, được đo bằng đơn vị dB (decibel). Những âm thanh gây khó chịu, không mong muốn nghe được gọi là tiếng ồn. Ví dụ: Âm thanh phát ra từ các công ty, xí nghiệp, động cơ máy bay hay những thiết bị gia dụng như: Máy sấy tóc, tiếng máy xe, tiếng máy hút bụi,... Có thể được xem là tiếng ồn và mức độ to nhỏ mà ta nghe gọi là độ ồn.  Bình thường chúng ta chỉ có phân biệt độ ồn một cách mơ hồ như: “Quá ồn”, “muốn điếc tai”, “còn nghe được”,... 2. Bảng đo mức độ tiếng ồn từ môi trường xung quanh
3. Ảnh hưởng của tiếng ồn- Những tiếng ồn có cường độ quá lớn đôi khi sẽ trực tiếp gây mất thính lực. - Những tiếng ồn có thể quấy nhiễu giấc ngủ của bạn, khiến bạn không thể ngủ sâu hoặc thậm chí là mất ngủ. - Tiếp xúc với tiếng ồn trong khoảng thời gian dài có thể làm tăng huyết áp, gia tăng căng thẳng, cũng như là tăng tỷ lệ mắc bệnh về tim mạch. 4. Mức độ ồn tối đa mà con người nghe đượcCó thể xem ngưỡng thấp nhất là 0 dB, còn mức cao nhất có thể nghe thấy được gọi là mức chói tai. Thông thường, ngưỡng chói tai ở con người là 140 dB. Tuy nhiên một số người có ngưỡng chói tai ở mức 85 dB, một số người khác thì ở ngưỡng 115 dB. Thời gian chịu đựng tiếng ồn: - Dưới 80 dB: Chúng ta vẫn có khả năng chịu được mà không cần thiết bị bảo vệ. - Từ 80 dB đến 90 dB: Phải bắt đầu lưu ý hơn về mức độ nguy hiểm. Bạn nên rời xa nơi có tiếng ồn hay tìm cách hạn chế tiếng ồn. - Ở mức 90 dB: Mỗi ngày, con người chỉ chịu tối đa được 1 giờ. - Ở mức 100 dB: Nếu không mang thiết bị bảo vệ, con người chỉ chịu tối đa được 15 phút. Nếu tiếp xúc với tiếng ồn có cường độ bB càng cao trong một thời gian dài thì tai sẽ chịu tổn thương và có thể dẫn đến điếc tai, rất nguy hiểm. Tuy nhiên sẽ còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố từ sức khỏe, thể trạng mà ngưỡng tối đa của cường độ âm thanh có thể chịu được của vài người sẽ khác nhau. 5. Làm thế nào để đo được độ ồn?- Sử dụng máy đo độ ồn Máy đo cường độ âm thanh được thiết kế chuyên đo các thông số như: Cường độ, mức âm, tần số của âm thanh,... Âm thanh sẽ được phân tích bởi các mạch, khuếch đại và lọc theo nhiều cách khác nhau. Có rất nhiều máy đo tiếng ồn được bán trên thị trường giá có thể từ vài trăm nghìn đến vài triệu tùy thuộc mẫu mã và chức năng. Trên chiếc điện thoại của bạn, bạn có thể tải về vài ứng dụng được tin dùng như: Sound Meter, Decibel & tiếng ồn dò, Máy đo âm thanh & tiếng ồn,... Để đo được tiếng ồn. Những ứng dụng đó cũng chỉ là phần mềm nên sẽ không đảm bảo được độ chính xác 100%, nhưng bạn vẫn có thể dựa vào đó để có những biện pháp hạn chế tiếng ồn hiệu quả hơn. Để hiểu rõ hơn về cách dùng ứng dụng đo độ ồn, mời bạn tham khảo bài viết Ứng dụng đo độ ồn âm thanh Decibel trên điện thoại iPhone và Android. 6. Cách để hạn chế tiếng ồn- Sử dụng vật liệu hạn chế tiếng ồn Bạn cần lưu ý và sử dụng các vật liệu có khả năng hạn chế tiếng ồn từ bên ngoài đi vào trong nhà như: Lắp đặt cửa kính cách âm, sử dụng nội thất, đồ dùng gia đình bằng gỗ, lắp vách ngăn, làm trần thạch cao,... - Trồng thêm cây xanh Hãy trồng cây xanh xung quanh nhà vừa bảo vệ môi trường, lại có thể hạn chế tiếng ồn xâm nhập phần nào. - Sử dụng các thiết bị chống tiếng ồn Hiện nay có rất nhiều thiết bị tân tiến được nhà sản xuất trang bị các công nghệ mới để bạn có thể hạn chế tiếng ồn từ các thiết bị.
- Sử dụng các vật dụng bảo hộ Bạn có thể sử dụng các biện pháp như dùng nút tai, dùng tai nghe chống ồn để có thể tập trung vào học tập hay công việc của mình hơn. Xem thêm:
Hy vọng bài viết sẽ cung cấp cho bạn những thông tin thật hữu ích về độ ồn. Cảm ơn đã theo dõi và hẹn gặp lại trong những bài viết tiếp theo nhé!
2.860 lượt xem |
