Lợi nhuận độc quyền cao của các tổ chức độc quyền là gì

Lợi nhuận là giá trị thặng dư tìm kiếm được trong kinh doanh. Lợi nhuận độc quyền là lợi nhuận dài hạn trên mức bình thường mà nhà độc quyền thu được.

Để hiểu rõ hơn về Độc quyền là gì và Lợi nhuận độc quyền, mời các bạn cùng tìm hiểu nội dung bên dưới nhé

1. Độc quyền là gì?

Độc quyền đề cập đến hiện tượng trên thị trường khi một công ty hoặc một nhóm doanh nghiệp liên doanh với nhau chiếm vị trí độc tôn trong việc cung cấp một sản phẩm nhất định nào đó, thống trị lĩnh vực hoặc ngành.

Độc quyền có thể được coi là kết quả cực đoan của chủ nghĩa tư bản và thị trường tự do kinh tế khi không có bất kỳ hạn chế hoặc rào cản nào. Nhờ thế, một công ty hoặc một nhóm các doanh nghiệp có thể tự do phát triển, trở nên đủ lớn để sở hữu tất cả hoặc gần như toàn bộ thị trường (hàng hóa, vật tư, hàng hóa, cơ sở hạ tầng và tài sản) cho một loại sản phẩm hoặc dịch vụ cụ thể. Thuật ngữ độc quyền thường được sử dụng để mô tả một thực thể có quyền kiểm soát toàn bộ hoặc gần như toàn bộ thị trường, thu lợi nhuận tối đa và ngăn chặn các đối thủ cạnh tranh khác thâm nhập thị trường.

2. Những nguyên nhân khiến độc quyền xuất hiện

Độc quyền có thể xuất hiện từ rất nhiều nguyên nhân khác nhau, nhưng chủ yếu là những lý do sau đây:

- Là kết quả của quá trình cạnh tranh

Quá trình cạnh tranh làm cho các doanh nghiệp kém hiệu quả có những quyết định kinh doanh sai lầm bị những doanh nghiệp làm ăn hiệu quả khác thôn tính, chiếm lĩnh thị phần, đào thải ra khỏi cuộc chơi.

Trong trường hợp nếu tất cả doanh nghiệp khác đều bị 1 doanh nghiệp đánh bại, rốt cuộc cạnh tranh tự do đã để lại duy nhất một doanh nghiệp trên thương trường và chiếm được vị thế độc quyền.

- Do chế độ bản quyền đối với sáng chế, phát minh và sở hữu trí tuệ

Một cơ chế được dùng để bảo vệ quyền lợi của nhà phát minh, khuyến khích họ đầu tư công sức, thời gian, tiền bạc vào hoạt động nghiên cứu, triển khai, góp phần nâng cao năng suất lao động và đời sống tinh thần cho xã hội là chế độ bản quyền.

- Sở hữu được một nguồn lực đặc biệt

Việc nắm giữ một nguồn lực, khả năng đặc biệt nào đó giúp người sở hữu có được vị thế độc quyền trên thị trường.

- Có khả năng giảm giá thành khi mở rộng sản xuất

Do các tính chất đặc biệt của lĩnh vực có lợi tức tăng dần theo quy mô làm cho việc có nhiều hãng cùng cấp cấp một dịch vụ trở nên không hiệu quả.

Bên cạnh đó, hãng nào đã có mặt trong thị trường từ trước có thể liên tục giảm giá khi mở rộng sản xuất. Từ đó, biến nó thành một hàng rào hữu hiệu để ngăn cản những hãng mới xâm nhập vào thị trường. Đây được gọi là độc quyền tự nhiên.

3. Lợi nhuận độc quyền là gì và nguồn gốc hình thành

Do chiếm được vị trí độc quyền nên các tổ chức độc quyền đã áp đặt giá cả độc quyền; giá cả độc quyền thấp khi mua, giá cả độc quyền cao khi bán. Tuy nhiên, điều đó không có nghĩa là trong giai đoạn chủ nghĩa tư bản độc quyền quy luật giá trị không còn hoạt động, về thực chất, giá cá độc quyền vẫn không thoát ly và không phủ định cơ sở của nó là giá trị. Các tổ chức độc quyền thi hành chính sách giá cả độc quyền chẳng qua là chiếm đoạt một phần giá trị và giá trị thặng dư của những người khác. Nếu xem xét trong toàn bộ hệ thống kinh tế tư bản chủ nghĩa thì tổng số giá cả vẫn bằng tổng số giá trị. Như vậy, nếu như trong giai đoạn chủ nghĩa tư bản tự do cạnh tranh, quy luật giá trị biểu liện thành quy luật giá cả sản xuất, thì trong giai đoạn chủ nghĩa tư bản độc quyền quy luật giá trị biêu hiện thành quy luật giá cả độc quyền.

Trong giai đoạn chủ nghĩa tư bản cạnh tranh tự do, quy luật giá trị thặng dư biểu hiện thành quy luật tỷ suất lợi nhuận bình quân. Lợi nhuận là giá trị thặng dư tìm kiếm được trong kinh doanh. Lợi nhuận độc quyền là lợi nhuận dài hạn trên mức bình thường mà nhà độc quyền thu được. Bước sang giai đoạn chủ nghĩa tư bản độc quyền, các tổ chức độc quyền thao túng nền kinh tế bằng giá cả độc quyền và thu được lợi nhuận độc quyền cao. Do đó, quy luật lợi nhuận độc quyền cao là hình thức biểu hiện của quy luật giá tri thặng dư trong giai đoạn chủ nghĩa tư bản độc quyền.

Nguồn gốc của lợi nhuận độc quyền cao là lao động không công của công nhân ở các xí nghiệp độc quyền; một phần lao động không công của nhân công ở các xí nghiệp không độc quyền; một phần giá trị thặng dư của các nhà tư bản vừa và nhỏ bị mất đi do thua thiệt trong cuộc cạnh tranh; lao động thặng dư và đôi khi có một phần lao động tất yếu của những người sản xuất nhỏ, nhân dân lao động ở các nước tư bản và các nước thuộc địa, phụ thuộc.

Như vậy, trong giai đoạn chủ nghĩa tư bản độc quyền quy luật giá trị thặng dư biểu hiện thành quy luật lợi nhuận độc quyền cao. Quy luật này phản ánh quan hệ thống trị và bóc lột của tư bản độc quyền trong tất cả các ngành kinh tế của xã hội tư bản và trên toàn thế giới.

>>> Xem thêm: Bản chất của lợi nhuận

Chắc hẳn với những chia sẻ trên đây của Top lời giải cung cấp thông tin về Độc quyền là gì? và Lợi nhuận độc quyền là gì? qua đó sẽ giúp các bạn hiểu rõ hơn về Độc quyền và Lợi nhuận độc quyền. Cảm ơn bạn đã đọc bài viết!

Lợi nhuận độc quyền (monopoly profit) là lợi nhuận dài hạn trên mức bình thường mà nhà độc quyền thu được.

(Tài liệu tham khảo: Nguyễn Văn Ngọc, Từ điển Kinh tế học, Đại học Kinh tế Quốc dân)

Thế nào là lợi nhuận độc quyền cao?

Lợi nhuận độc quyền cao là lợi nhuận mà tư bản độc quyền thu được trong thời kì đế quốc chủ nghĩa do các tổ chức độc quyền có địa vị chi phối nền kinh tế. Đây là hình thức biểu hiện của quy luật giá trị thặng dư trong thời kì đế quốc chủ nghĩa; lợi nhuận siêu ngạch cao hơn lợi nhuận bình quân mà các tổ chức độc quyền thu được do quy định được giá bán cao hơn giá trị và giá mua thấp hơn giá trị.

Các nguồn tạo ra lợi nhuận độc quyền cao bao gồm giá trị thặng dư bóc lột được của công nhân trong các xí nghiệp độc quyền có mức bóc lột cao hơn so với các xí nghiệp không độc quyền; một phần giá trị thặng dư mà xí nghiệp độc quyền xén bớt của các xí nghiệp không độc quyền; một phần thu nhập của nông dân và những người sản xuất hàng hoá nhỏ khác thông qua hệ thống giá cánh kéo; lao động thặng dư, thậm chí cả một phần lao động cần thiết của giai cấp công nhân và nhân dân lao động trong các nước thuộc địa và phụ thuộc. Các nguồn đó của lợi nhuận độc quyền cao tạo ra cơ sở kinh tế khách quan cho sự hình thành mặt trận rộng rãi các lực lượng chống chủ nghĩa đế quốc, không những trong phạm vi quốc gia mà cả trên phạm vi thế giới.